Financial Statements 2011 - Investing In Africa

TAARIFA YA MWENYEKITI
Inanifurahisha sana kuwasilisha kwenu Taarifa ya kila Mwaka
ya Benki ya NIC na Taarifa ya kifedha ya Mwaka uliomalizikia
tarehe 31 Disemba, 2011.
MAZINGIRA YA KIUCHUMI NA KIBIASHARA YA MWAKA WA
2011
Mategemeo makubwa ya Uchumi wa taifa la Kenya yaliathirika
pakubwa katika mwaka wa 2011 kutokana na changamoto
kubwa la kisiasa, kiuchumi na kijamii. Hata hivyo, licha ya
changamoto hizo, uchumi ulitarajiwa kukua kwa asilimia 4.3
chini ya kiwango cha asilimia 5.6 iliyopatikana mwaka wa 2010,
hii ikiwa ni kulingana na mazingira ya kiuchumi yalivyokuwa.
Baada ya kuanza mwaka kwa hatua nzuri kutokana na kasi
na mwamko uliokuwepo mwaka wa 2010, uchumi wa Kenya
uliathirika kutokana na ghasia ama vurugu huko katika
Milki ya Nchi za Kiarabu na Afrika Kaskazini pamoja na jamii
kutoelewana na hali ya kisiasa ambayo ilisababisha kupanda
kwa bei ya mafuta. Na ni wakati huo huo ambapo tulikuwa
tumekabiliwa na janga la ukame lililosababisha uhaba wa
chakula na ongezeko la vyakula kuagizwa kutoka nchi za nje.
Kutokana na upungufu wa chakula nchini na ongezeko la bei ya
mafuta ambayo hayajasafishwa kwenye masoko ulimwenguni
yalisababisha mfumuko wa bei ambao uliongezeka kutoka
asilimia 5.4 kwenye mwezi Januari, 2011 hadi asilimia 19.7
kwenye mwezi wa Novemba, 2010. Kiwango cha wastani cha
mfumuko wa bei kwenye mwaka wa 2011 kilikuwa asilimia
14.0 kikilinganishwa na asilimia 4.1 kwenye mwaka wa 2010.
Ongezeko la matumizi ya kinyumbani na uwekezaji uliochangiwa
na ukuaji katika sekta za kibinafsi za mkopo pia ulichangia kwa
kiasi kikubwa katika mfumko wa bei.
Kutokana na ongezeko la bei ya mafuta ambayo hayajasafishwa,
matumizi ya hali ya juu ya kinyumbani, uwekezaji na ongezeko
la mahitaji ya chakula kutoka nchi za nje na vilevile mafuta ya
kuzalisha umeme yalisababisha kuanguka kwa thamani ya
shilingi ya Kenya dhidi ya sarafu nyingine kuu za kimataifa.
Isitoshe, kuanguka kwa thamani ya shilingi kulisababishwa pia
na kuzorota kwa biashara ya nje ya nchi. Wakati huo ukame
uliathiri vibaya sana uzalishaji wa chai, kahawa na bidhaa za
kilimo cha bustani hali inayojumuisha kiwango kikubwa cha
mazao tunayo safirisha nje ya nchi. Kwa upande mwingine,
kuzorota kwa uchumi katika ukanda wa magharibi mwa Bara-
Yuropa ambalo ndilo miongoni mwa masoko yetu makuu,
yalipunguza mahitaji ya bidhaa zetu kutoka humu nchini. Kwa
upande mwingine, athari za madeni na misukosuko katika
baadhi ya mataifa ya Uarabuni, ilisababisha kudhoofika kwa
Dola ya Marekani na rasilimali zilizotazamiwa na wawekezaji
kuwa salama. Kutokana na mambo hayo yote kufikia Oktoba
2011, kiwango cha kubadilisha shilingi dhidi ya Dola ya
Marekani kilipungua hadi asilimia 25 kwa shilingi 107 kwa Dola
ya Marekani na ilifikia wakati shilingi ya Kenya ilitambuliwa
kuwa yenye thamani dhaifu zaidi ulimwenguni.
Ili kusimamisha kuzorota kwa thamani ya shilingi ya Kenya na
kuzuia mfumko wa bei, Benki Kuu ya Kenya (BKK) ilitekeleza
msururu wa hatua za sera za kifedha ambazo zilihusisha
kuongeza kwa haraka kwa Viwango vya Benki Kuu kutoka
asilimia 5.75 hadi asilimia 18 ili kuthibiti tatizo la kubanwa kwa
mzunguko wa fedha nchini na katika masoko ya uwekezaji.
Tatizo hilo sugu la mzunguko wa fedha lilisababisha kupanda
kwa ghafla kwa viwango vya riba. Viwango vya hazina ya fedha
kwa siku 91, siku 182 na siku 364 viliongezeka kwa wastani wa
kila mwezi wa asilimia 2.5, 2.7 na 3.7 katika mwezi wa Januari,
2011 hadi asilimia 18.3, 18.3 na 21.0 mwezi wa Disemba, 2011
mtawalia. Mwezi wa Januari, 2011 viwango vya mikopo katika
benki kwa benki vilisimamia katika kiwango cha wastani cha
asilimia1.2 na zikaazimia kumaliza mwaka zikiwa na kiwango
cha wastani cha asilimia 21.8.
Kufikia mwisho wa mwaka, Benki Kuu ya Kenya ilikuwa
imefaulu kurudisha hadhi ya shilingi yake na Dola ya Marekani
kupitia kwenye hazina ya fedha ulimwenguni. Huduma ya
Ziada ya Upatikanaji wa Mkopo pia iliboresha zaidi thamani ya
shilingi ya Kenya katika robo ya nne ya mwaka. Kiwango cha
ubadilishanaji wa fedha kufikia mwisho wa mwaka wa 2011
kilifikia kiwango cha wastani wa shilingi 85.1 dhidi ya Dola ya
Marekani.
Wakati ambapo hatua thabiti zilipochukuliwa na Benki Kuu ya
Kenya na kuleta mafanikio katika kuyatimiza malengo yake ya
kuboresha thamani ya shilingi ya Kenya, wakati huu, ni lazima
kuzingatia katika utawala wa viwango vya juu vya riba ambavyo
haviwezi kumudu ukuaji wa uchumi wa mda mrefu na hasara
iliyopo. Hali hii hususan itaathiri Sekta ya Benki ambapo baadhi
ya wateja na wenye kukopa watashindwa kutimiza malengo yao
na kuhudumia mikopo yao ipasavyo na kusababisha matukio
mengi ya kuwa na mikopo mingi isiyolipwa.
Swala la kimsingi zaidi, changamoto nyingi ambazo
zimesababisha mtafaruku huu wa malipo bado
haujashughulikiwa. Gharama ya juu ya kufanya biashara nchini
Kenya imefanya uzalishaji wa bidhaa za humu kutokuwa na
ushindani na kusababisha kuagizwa kwa bidhaa za wanunuzi
na zile zilizotengenezwa nje ya nchi kuletwa kutoka huko
ughaibuni. Kutokuwa na ufanisi katika sekta ya kilimo
imemaanisha kuwa hata baada ya mwaka wa mafanikio ya
kuwepo kwa mvua nyingi bado kuna uhaba wa chakula na
kusababisha umuhimu wa kuagiza chakula kutoka nchi za nje.
Nikiongezea ni kuwa Kenya kwa mda mrefu sasa imekuwa
ikitegemea sana utalii na kuuza bidhaa za msingi za kitamaduni
ambazo zina thamani ndogo, jambo ambalo linatufungia uwezo
wetu wa kupata kiwango cha juu cha pesa za kigeni. Ikiwa sera
na hatua thabiti hazitatekelezwa ili kuzithibiti changamoto hizo,
basi nchi hii itazidi kuathirika kiuchumi kutokana na matatizo
ya usawa wa malipo.
Matokeo ya soko la hisa yalikandamiza mafanikio kuanzia
mwanzo wa mwaka wa 2011 kutokana na “mabadiliko ya kanuni
za uwekezaji kwa wajasirili-amali” yaliyoonekana kwenye
masoko ya kifedha ulimwenguni ambayo yalisababishwa na
tatizo la viwango vya mikopo huko barani Yuropa na kuwepo kwa
wawekezaji wa kigeni katika masoko ya Afrika Kaskazini. Katika
sehemu ya pili ya mwaka, matokeo haya yasiyofaa yalipaliliwa
makaa na viwango vya juu vya riba ambavyo vilisababisha
wawekezaji kuhamisha hazina zao kwenye bidhaa bora za
uzalishaji. Ubora wa hisa ulianguka kila mahali na kusababisha
kupungua kwa asilimia 30 katika kiwango cha hisa cha Soko la
Ubadilishanaji wa Hisa la Nairobi (NSE-20) na kufikia kiwango
cha mwisho cha alama 3,123 mwaka huo wa 2011 kutoka kwa
NIC Bank Limited • Annual Report & Financial Statements 2011 • 13