Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Reportaža<br />
Birketu-l-hadždž<br />
Sabirno mjesto bosanskih hadžija<br />
u Egiptu u vrijeme osmanske vladavine<br />
Čitajući novoizašlu knjigu<br />
Jusufa Ramića “Bošnjaci u<br />
Egiptu u vrijeme turskoosmanske<br />
uprave”, to<br />
izuzetno pionirsko djelo iz<br />
oblasti bosanskog uticaja<br />
na historiju osmanskog<br />
Egipta, u trećem dijelu<br />
knjige, u poglavljima 8.<br />
Jusuf Livnjak, 9. Hadži<br />
Mustafa Muhlisi i Birke –<br />
glavna destinacija hadžija,<br />
imao sam priliku da<br />
pročitam nekoliko redaka<br />
koji govore o nekom mjestu<br />
Birke, odnosno Birketu-l-<br />
Hadždž koje je predstavljalo<br />
sabirno mjesto za većinu<br />
naših hadžija koji su tokom<br />
osmanskog doba obavili<br />
hadždž. Do tada, bilo mi<br />
je poznato da je Kairo bio<br />
skoro neizbježna destinacija<br />
naših hadžija, pogotovo<br />
učenjacima, kojima je ta<br />
posjeta bili prilika da se<br />
edukativno nadograde,<br />
razmijene saznanja i sl.<br />
Međutim, nisam nikada čuo<br />
niti pročitao da su se naše<br />
hadžije skupljale u nekom<br />
odmaralištu u kairskoj<br />
okolici po imenu Birketu-l-<br />
Hadždž<br />
Piše: Jusuf Džafić<br />
Hadždž, taj peti islamski šart,<br />
oduvijek je bio predmet<br />
fasciniranja i divljenja,<br />
bilo u očima muslimana, bilo u očima<br />
nemuslimana. Danas nema ni jedan<br />
jedini skup na svijetu koji može na<br />
jednom mjestu da konstantno svake<br />
godine, u isto vrijeme i na više dana,<br />
okuplja preko 3 miliona ljudi, različitih<br />
etnosa, nacija, socijalnih klasa. Toliko<br />
različitosti se svake godine<br />
ujedini na zajedničkom cilju<br />
– posjeti najstarijoj Božijoj<br />
kući na Zemlji – Kabi.<br />
Ono što također ne<br />
ostavlja ravnodušnim nijedno<br />
ljudsko biće na Zemlji, je<br />
sav taj proces priprema muslimanskog<br />
svijeta (Ummeta)<br />
za obavljanje hadždža,<br />
bilo da je riječ o muslimanima<br />
Afrike, Evrope, Amerike,<br />
Azije ili Australije. Toliki<br />
milioni ljudi, spremni<br />
potrošiti toliki imetak, kako<br />
bi tamo negdje u pustinji,<br />
posjetili neke pustare, obilazili<br />
oko nekakve kamene<br />
kućice, a znamo da je ogroman<br />
broj hadžija zašao i u<br />
sedmu, osmu, pa i devetu<br />
deceniju svoga života. I ne<br />
samo to. Hadžije podnose takve materijalne<br />
i fizičke žrtve iz razloga što im<br />
je to naredio neki pustinjak koji tvrdi<br />
da je to Božija naredba. Nažalost, ovakav<br />
pogled na hadždž i na hadžije, ima<br />
danas većina nemuslimana, naravno<br />
onih koji znaju makar nešto o islamu<br />
i hadždžu. No, i pored toga što oni ne<br />
mogu da shvate da muslimanske hadžije<br />
žrtvuju imetak i zdravlje, jer su<br />
ubijeđeni da fenomen hadždža nije hir<br />
Muhammeda, s.a.v.s., već Objava od<br />
Uzvišenog Boga, Stvoritelja univerzuma,<br />
divljenje ne prestaje.<br />
Stoga, ne treba da nas čudi da<br />
hadždž zauzima posebna, veličanstvena<br />
poglavlja u povijesti čovječanstva.<br />
Ono što treba da nas čudi je, kako<br />
smo mi muslimani mogli dozvoliti<br />
da ta veličanstvena poglavlja pokrije<br />
Birketu-l-<br />
Hadždž bilo<br />
je stjecište<br />
hadžijskih<br />
karavana. Tu<br />
su se hadžije<br />
nekoliko dana<br />
odmarale<br />
u debeloj<br />
hladovini<br />
palmovika<br />
Birketa.<br />
Štaviše, sve do<br />
unazad pedeset<br />
godina u mjestu<br />
su dominirale<br />
prave šume<br />
palmi.<br />
– hadžiju Sarač Mehmeda iz Šejh-<br />
Ferrahove mahale iz Sarajeva.<br />
Malo nam je poznato o<br />
ovom našem hadžiji. Ne zna<br />
se kada se vratio s hadždža,<br />
niti kojim je rutama putovao.<br />
Nije zabilježen ni jedan detalj<br />
njegov života, pa čak ni godine<br />
rođenja i smrti. S obzirom<br />
da je od ulaska Osmanlija u<br />
Bosnu 1416. godine trebalo<br />
da prođe čak 141 godina da<br />
bi u historijskim izvorima<br />
bio zabilježen prvi hadžija iz<br />
Bosne, mogućnost da je i prije<br />
bilo hadžija iz naših krajeva<br />
ostaje velika. To ne treba da<br />
čudi, pošto historija činjenice<br />
i događaje gleda kroz prizmu<br />
pisanih i usmenih spomena.<br />
Koliko je samo gradova,<br />
naroda, ustanova, događaja<br />
čiji se počeci samo okvirno<br />
uzimaju na osnovu sačuvanih povijesnih<br />
izvora?<br />
Iako se ne zna kojim je putem Sarač<br />
Mehmed hodio na hadždž, može se<br />
pretpostaviti da je išao putanjom kojom<br />
su tokom osmanskog doba išle skoro<br />
sve bosanske hadžije, počevši od hadži<br />
Jusufa Livnjaka, pisca prvog bosanskog<br />
putopisa, koji je 1615. godine bio na<br />
hadždžu, pa sve do hadži Mehmeda<br />
Koldže i njegove žene Razije, koji su<br />
hadždž obavili 1875. godine. To je<br />
sljedeća ruta:<br />
- prva verzija: Sarajevo–Aleksandrija<br />
(preko Soluna i Rodosa ili preko<br />
Istanbula i Rodosa) -Rešid-Kairo-<br />
Birketu-l-Hadždž-Mekka.<br />
-druga verzija: Sarajevo-Istanbul-<br />
Konja-Damask-Gaza-Han Junus-Kairo-<br />
Birketu-l-Hadždž-Mekka.<br />
prašina i uhvati plijesan. Posebno nas<br />
Bošnjake treba da čudi kako smo mogli<br />
dozvoliti da historiju naših hadžija<br />
prekrije zaborav. Uistinu, naš zaborav<br />
dolazi od prokletog Iblisa, istog onog<br />
koji je naveo dvorskog peharnika da<br />
zaboravi da spomene Jusufa, a.s., kod<br />
svog kralja.<br />
Historija bosanskog hadždža počinje<br />
tek 1557. godine. Te godine historijski<br />
izvori bilježe prvog bosanskog hadžiju<br />
23. novembar - 9. muharrem<br />
60
Change language