Jurisprudentietijdschrift

10 Artikel
2004 heeft het Hof antwoord gegeven op deze vragen.
3 In dit artikel wordt het arrest als leidraad genomen
en ingezoomd op enkele elementaire onderdelen
uit het beschermingsregime van artikel 6
HRL.
2 De prejudiciële vragen
De vragen die de Raad van State heeft gesteld zijn,
samengevat:
1. Valt de mechanische kokkelvisserij, die al vele
jaren wordt uitgeoefend maar waarvoor in beginsel
elk jaar voor een beperkte periode een vergunning
wordt verleend, waarbij telkens opnieuw
een beoordeling plaatsvindt, onder het begrip
‘plan of project’ in artikel 6 lid 3 HRL?
2. In welke verhouding staan artikel 6 lid 2 en lid 3
HRL tot elkaar?
3a.Wanneer moet een ‘passende beoordeling’ ingevolge
artikel 6 lid 3 HRL plaatsvinden?
3b.Welke criteria gelden voor de beoordeling of een
plan of project in de zin van artikel 6 lid 3 HRL significante
gevolgen kan hebben voor zo’n gebied?
4. Wat houdt het begrip ‘passende beoordeling’ ingevolge
artikel 6 lid 3 HRL in?
5. Heeft artikel 6 lid 3 HRL rechtstreekse werking?
3 Plan of project (r.o. 21-29)
Het antwoord op de eerste vraag betreft de uitleg
van de begrippen ‘plan’ en ‘project’ uit artikel 6 lid
3. Deze begrippen zijn niet in de HRL gedefinieerd.
Het arrest geeft een praktische invulling van beide
begrippen door aansluiting te zoeken bij de Europese
MER-richtlijn (richtlijn 85/337/EEG betreffende
de milieueffectbeoordeling). De doelen van de MERrichtlijn
en de HRL komen immers met elkaar overeen,
namelijk te voorkomen dat voor activiteiten die
schadelijk kunnen zijn voor het milieu, toestemming
wordt verleend zonder een voorafgaande beoordeling
van de milieueffecten. Het begrip ‘plan of project’
uit de Habitatrichtlijn kan, voorzover hier van
belang, volgens het Hof worden geïnterpreteerd als
‘ingrepen in het natuurlijk milieu of landschap’. 4 Dit
betekent dat alle activiteiten, handelingen of bestemmingen
die kunnen ingrijpen in het natuurlijk
milieu of landschap van een sbz (lees: die de instandhoudingsdoelstellingen
in gevaar kunnen brengen),
aan een ‘habitattoets’ (artikel 6 lid 3) moeten
worden onderworpen.
Met de eerste vraag wilde ABRvS met name weten
of een activiteit waarvoor elk jaar opnieuw vergunning
moet worden verleend, zoals in het geval van
de mechanische kokkelvisserij, ook als plan of project
moet worden aangemerkt waarop de habitattoets
van toepassing is. Het antwoord van het Hof is
duidelijk (r.o 28). Elke aanvraag om toestemming
om een activiteit te mogen verrichten, moet worden
beschouwd als een apart plan of project, ook al is
sprake van een activiteit die op zich al vele jaren
(periodiek) wordt uitgeoefend. Hiermee gaat het Hof
er kennelijk vanuit dat die jaarlijkse vergunningverlening
er niet voor niets is: elke keer dient beoordeeld
te worden of en in welke omvang (bijvoorbeeld
vangstquotum) en in welk deel van de sbz de
activiteit kan plaatsvinden. Zonder de term te noemen,
schept dit ook duidelijkheid over de zogenaamde
‘bestaande activiteiten’ – een term die niet
in de HRL voorkomt, maar wel veelvuldig wordt gebruikt
in relatie tot het beschermingsregime van de
HRL. Tot nu toe werden in veel gevallen activiteiten
die al jarenlang in een sbz plaatsvinden en daar
reeds werden uitgeoefend op het moment dat het
gebied werd aangewezen als sbz, als bestaande activiteiten
beschouwd. Bij eventuele verlening van
nieuwe (periodieke) vergunningen werd geen volledige
habitattoets verricht (niet alle gevolgen werden
in kaart gebracht) omdat de aanvraag niet werd beschouwd
als een plan of project zoals bedoeld in artikel
6 lid 3. Zo werd bij de kokkelvisserij met name
gekeken naar het vangstquotum in relatie tot de
voedselreservering voor vogels, maar werd niet specifiek
gekeken naar de lokale gevolgen van de bodemberoering
van de visserij in de deelgebieden van
de Waddenzee. Dit komt met het Hof-arrest in een
ander licht te staan.
De vraag dringt zich op welke criteria bepalend zijn
voor het aanvragen van vergunningen en voor keuze
tussen het verlenen van tijdelijke vergunningen of
vergunningen voor onbepaalde tijd. Immers, zonder
nieuwe vergunningaanvraag geen nieuw plan of project
en dus geen habitattoets als bedoeld in artikel 6
3. Het arrest is opgenomen onder nummer 04-131.
4. Deze interpretatie is relevant voor de mechanische kokkelvisserij,
waarop de prejudiciële vragen betrekking hadden. Een ander deel
van de definitie uit de MER-richtlijn die in het arrest genoemd
wordt, luidt: ‘de uitvoering van bouwwerken of de totstandbrenging
van andere installaties of werken’.
StAB 4 / 2004