Jurisprudentietijdschrift

Milieu
25
geval is als de inrichting in een bestaand gebouw is
of wordt gesitueerd. Maar geldt dit ook als dat bestaande
gebouw illegaal is gebouwd? De Afdeling
vond van niet, maar gaat in casu met een merkwaardige
argumentatie ‘om’.
2. Bovenstaande uitspraak betreft het vervolg op
een eerdere uitspraak van de Afdeling (ABRvS 10
april 2002, AB 2003, 98 m.nt. dG). De inrichting
van appellante sub 2 was indertijd niet overeenkomstig
de milieuvergunning in werking, wat voor
GS reden was om – daartoe aangezet door een verzoek
om handhaving door appellante sub 1 – een
partiële bestuursdwangbeschikking te nemen. Deze
beschikking werd vernietigd, omdat niet was gebleken
van bijzondere omstandigheden die het slechts
gedeeltelijk ongedaan maken van de overtreding
rechtvaardigden. Legalisatie was niet mogelijk,
omdat – in de woorden van de Afdeling – ‘een eventuele,
nog te verlenen vergunning krachtens de Wm
– in haar geheel – niet in werking kon treden door
het bepaalde in art. 20.8 van deze wet’; de tot de
inrichting behorende bouwwerken waren namelijk
zonder vergunning en in strijd met het bestemmingsplan
gebouwd.
Inmiddels is een revisievergunning verleend. Opnieuw
heeft appellante sub 1 om handhaving verzocht,
welk verzoek aanvankelijk werd afgewezen
maar naderhand (gedeeltelijk) is ingewilligd: ten
aanzien van enkele onderdelen van de inrichting en
de daarmee samenhangende bouwwerken wordt
een last onder dwangsom opgelegd. Het geschil
spitst zich toe op de vraag of de revisievergunning
wel in werking is getreden nu bedoelde, ten tijde
van de verlening reeds bestaande bouwwerken zónder
bouwvergunning – dus illegaal – zijn gebouwd
(en niet legaliseerbaar zijn, althans dat bleek reeds
in de eerdere uitspraak). Anders dan in haar uitspraak
van 10 april 2002 oordeelt de Afdeling nu,
met een beroep op de wetsgeschiedenis, dat artikel
20.8 Wm (dus: de coördinatieregeling) in casu níet
van toepassing is. De vergunning kon gewoon in
werking treden omdat de Wm-vergunningplichtige
verandering van de inrichting niet bouwvergunningplichtig
was; er werd immers gebruikgemaakt van
bestaande gebouwen. Dat die bestaande gebouwen
destijds illegaal zijn neergezet, is daarbij niet relevant.
Voor het betrokken bestuursorgaan is deze
ommekeer extra wrang, omdat het juist met inachtneming
van de eerdere uitspraak dacht te hebben
beslist.
3. In twee opzichten kan ik mij niet vinden in dit
oordeel van de Afdeling. In de eerste plaats acht ik
de verwijzing naar de wetsgeschiedenis enigszins
dubieus. In de toelichting bij de coördinatieregeling
wordt met geen woord gerept van illegale bouwwerken.
De regering stelt letterlijk: ‘Niet in alle gevallen
waarin sprake is van het oprichten van een milieuvergunningplichtige
inrichting, zal tevens sprake
zijn van bouwen. Immers, in een bestaand gebouw
kan een milieuvergunningplichtige inrichting worden
opgericht, zonder dat daarvoor tevens een
bouwvergunning is vereist.’ Het lijkt mij dat aan de
situatie dat zo’n gebouw zonder vergunning is gebouwd,
simpelweg niet is gedacht. Overigens, de
wettekst zou nog aldus kunnen worden uitgelegd
(maar die weg kiest de Afdeling niet) dat ingeval
het oprichten of veranderen niet tevens is aan te
merken als bouwen – wat evident het geval is als er
al ís gebouwd – de coördinatieregeling evenmin van
toepassing is. Michiels heeft daar echter tegen ingebracht,
mijns inziens terecht, dat een bouwvergunning
ook voor een reeds gebouwd bouwwerk
kan worden verleend, zoals een oprichtingsvergunning
ook voor een reeds opgerichte inrichting kan
worden verleend (F.C.M.A. Michiels, Kleur in het
omgevingsrecht (oratie UU), Den Haag: Boom Juridische
uitgevers 2001, p. 16-17). Ten tweede is de
uitkomst van de uitleg die de Afdeling aan artikel
20.8 geeft, onbevredigend, aldus ook de Commissie
Oosting in haar rapport naar aanleiding van de
vuurwerkramp in Enschede (p. 160) en Michiels
(t.a.p.; zie ook zijn noot onder deze uitspraak in AB
2004, nr. 33). Die uitleg brengt namelijk mee dat
illegaal bouwen wordt ‘beloond’ met het in werking
treden van de milieuvergunning zonder dat hoeft te
worden gekeken naar de noodzaak van een bouwvergunning,
terwijl degene die keurig een bouwvergunning
aanvraagt – daardoor – te maken krijgt met
uitstel van de inwerkingtreding van de milieuvergunning.
Dát kan toch niet de bedoeling van de
wetgever zijn geweest?
Aletta Blomberg
StAB 1 / 2004