PHÚC TRÌNH THỰC TẬP HÓA VÔ CƠ, HÓA PHÂN TÍCH CÔNG NGHỆ HÓA HỌC ĐẠI HỌC CẦN THƠ 2019

B Á O C Á O T H Ự C H À N H 

T H Í N G H I Ệ M H Ó A H Ọ C 

vectorstock.com/22560250 

Ths Nguyễn Thanh Tú 

eBook Collection 

DẠY KÈM QUY NHƠN PRACTICE CHEMISTRY 

PHÁT TRIỂN NỘI DUNG 

PHÚC TRÌNH THỰC TẬP HÓA VÔ CƠ, HÓA 

PHÂN TÍCH CÔNG NGHỆ HÓA HỌC ĐẠI 

HỌC CẦN THƠ 2019 

PDF VERSION | 2020 EDITION 

ORDER NOW / CHUYỂN GIAO QUA EMAIL 

TAILIEUCHUANTHAMKHAO@GMAIL.COM 

Tài liệu chuẩn tham khảo 

Phát triển kênh bởi 

Ths Nguyễn Thanh Tú 

Đơn vị tài trợ / phát hành / chia sẻ học thuật : 

Nguyen Thanh Tu Group 

Hỗ trợ trực tuyến 

Fb www.facebook.com/DayKemQuyNhon 

Mobi/Zalo 0905779594

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ 

BÁO CÁO THỰC TẬP 

HÓA VÔ CƠ 

( Dành cho sinh viên ngành Công Nghệ Hóa Học) 

NHÓM 7 - HỌC PHẦN: TN120 

Giảng viên hướng dẫn: LƯƠNG THỊ KIM NGA 

Sinh viên thực hiện : 

NGUYỄN THANH HOÀI 

NGUYỄN MINH HẬU 

VÕ PHÁT ĐẠT 

B1706373 

B1808917 

B1808912 

1

MỤC LỤC 

Bài 1: HYDRO - HYDROPEOXIT 

Bài 2: CÁC NGUYÊN TỐ PHÂN NHÓM IA,IA 

Bài 3: CÁC NGUYÊN TỐ PHÂN NHÓM IIIA,IV 

Bài 4: CÁC NGUYÊN TỐ PHÂN NHÓM VA 

Bài 5: CÁC NGUYÊN TỐ PHÂN NHÓM VIA,VIIA 

Bài 6: PHỨC CHẤT 

Bài 7: SẮT - CROM 

A. HỢP CHẤT Crôm (III) 

B. HỢP CHẤT Crôm (VI) 

C. HỢP CHẤT SẮT (II) 

D. HỢP CHẤT SẮT (III) 

CÂU HỎI 

Bài 8: COBAN - NIKEN - ĐỒNG 

1. Đồng 

2. Coban 

3. Niken 

Bài 9: ĐIỀU CHẾ VÀ TÍNH CHẤT K3[Fe(C2O4)3].3H2O 

1. Giới thiệu 

2. Thực hành 

3. Câu hỏi 

Bài 10: ĐIỀU CHẾ AMONIACAT ĐỒNG 

2

Bài 1: HYDRO- HYROPEOXIT 

Thí nghiệm 1: Điều chế hydro bằng phản ứng của Zn với dung dịch axit 

Lấy ống nghiệm đựng khoảng 1-2 ml dung dịch H2SO4 20%.Nghiên ống nghiệm, cho 1 

viên Zn chạy trượt theo thành ống. 

Quan sát hiện tượng: Có hiện tượng sủi bọt khí trong ống nghiêm, viên kẽm tan 

dần, tạo dung dịch trong suốt 

Phương trình hóa học: Zn + H2SO4 → ZnSO4 + H2 ↑ 

Thí nghiệm 2: Điều chế hydro bằng phản ứng của Al với dung dịch kiềm 

Lấy vào ống nghiệm một mảnh nhôm vụn, rót vào đó khoảng 1-2 ml dung dịch NaOH 

20%. Quan sát hiện tượng xảy ra. Viết phương trình phản ứng. 

Quan sát hiện tượng: Có hiện tương sủi bọt khí trong ống nghiệm, nhôm bột tan 

dần tạo lượng ít kết tủa sau đó tan ngay hình thành dung dịch 

Phương trình hóa học: 2Al + 2NaOH+ 2H2O → 2NaAlO2 + 3H2 ↑ 

Thí nghiệm 3: Tác dụng của hydro với dung dịch AgNO3 

Lấy vào ống nghiệm một mảnh nhôm vụn, rót vào đó khoảng 1-2 ml dung dịch NaOH 

20%. Quan sát hiện tượng xảy ra. Viết phương trình phản ứng. 

Quan sát hiện tượng: Ở ống nghiệm 2 có hiện tượng sủi bọt khí. Một lúc sau, khí 

thoát ra ít hơn. Sau đó, nhỏ thêm 1-2 giọt dung dịch CuSO4 1M, thì khí thoát ra 

nhanh hơn. Dẫn qua ống nghiệm 1, một lúc sau có hiện tượng kết tủa màu đen ở 

ống nghiệm 1. 

Giải thích: Tốc độ thoát khí ra nhanh hơn là do ăn mòn điện hóa, H + di chuyển từ 

Zn sang Cu và tạo khí H2 ở đó, giảm lượng bọt khí cản trọ phản ứng ở Zn. Khí 

hidro mới sinh thoát ra ở dạng nguyên tử có tính khử mạnh nên khử Ag + thành Ag 

tự do, Ag tự do bị oxi hóa nên có màu đen. 

Phương trình hóa học: 

Zn + H2SO4 → ZnSO4 + H2 ↑ 

Zn + CuSO4 → ZnSO4 + Cu ↓ 

3

2H + +2e →H2 

H2 + 2AgNO3 → 2Ag ↓ + 2HNO3 

Thí nghiệm 4: So sánh tính khử của hydro phân tử và hydro nguyên tử 

Phần a: 

a) Lấy ống nghiệm đựng khoảng 4 ml dung dịch FeCl3 0,5 N. Thêm vào 4-5 giọt dung 

dịch H2SO4 20%. Chia dung dịch vào 2 ống nghiệm: 

Ống 1: Nghiêng ống nghiệm cho 1 viên Zn chạy trượt theo thành ống. 

Ống 2: dẫn khí hydro ( điều chế như thí nghiệm 3) từ từ đi qua. 

Sau 5-10 phút, so sánh màu ở hai ống nghiệm. Nhỏ vào mỗi ống vài giọt dung dịch NaOH 

20%. Nhận xét màu của kết tủa. Viết phương trình phản ứng và giải thích. 

Quan sát hiện tượng: Ống nghiệm 1, có hiện tượng sủi bọt khí bay lên, viên kẽm 

tan dần, màu vàng nâu của dung dịch chuyển thành màu trắng xanh, nhỏ thêm vài 

giọt NaOH thì xuất hiện kết tủa trắng xanh. Ống nghiệm 2, không có hiện tượng 

xảy ra, khi nhỏ NaOH vào thì xuất hiện kết tủa màu nâu đỏ. 

Giải thích hiện tượng: 

Phần b: 

Ở ống nghiệm 1, do nguyên tử hydro còn tính khử mạnh, khử Fe 3+ thành Fe 2+ . 

Fe 3+ + H→ Fe 2+ + H + 

Fe 2+ + 2OH - → Fe(OH)2 ↓ (trắng xanh) 

Ở ống nghiệm 2, hydro phân tử thì không có tính khử như hydro nguyên tử nên 

không khử Fe 3+ thành Fe 2+ 

Zn + H2SO4 → ZnSO4 + H2 ↑ 

Fe 3+ + 3OH - → Fe(OH)3 ↓ (nâu đỏ) 

b) Ống nghiệm khác đựng 2 ml dung dịch KMnO4 0,005 N, thêm vào 4 ml dung dịch 

H2SO4 20%. Trộn đều. Chia dung dịch vào 3 ống nghiệm. 

Ống 1: để so sánh 

Ống 2 : cho vào 1 viên Zn 

Ống 3 : cho khí hydro điều chế như thí nghiệm 3 từ từ đi qua dung dịch. 

4

Sau 5-10 phút, so sánh màu sắc của dung dịch ở 3 ống nghiệm. Viết phương trình phản 

ứng và giải thích. 

Quan sát hiện tượng: Ở ống nghiệm 2, Zn tan dần,có sủi bọt khí, màu của dung 

dịch thuốc tím nhạt dần tạo dung dịch trong suốt. Ống nghiệm 3, màu nhạt dần 

chậm nhưng không mất màu. 

Giải thích: Ở ống nghiệm 2, do nguyên tử hydro còn tính khử mạnh, khử Mn 7+ 

thành Mn 2+ . Ở ống nghiệm 3, hydro phân tử không có tính khử mạnh nên không 

tác dụng với KMnO4, dung dịch nhạt màu vì nguyên tử H mới chưa kết hợp thành 

phân tử 


Zn + H2SO4 → ZnSO4 + 2H ↑ 

5H + Mn 7+ +3H + → Mn 2+ + 5H + 

Thí nghiệm 5: Điều chế hydropeoxit 

Cho từ từ 2 gam BaO2 vào một becher 50 ml chứa sẵn 20 ml dung dịch H2SO4 20% được 

ngâm trong nước đá. Chú ý cho thật từ từ để dung dịch trong becher không bị nóng lên. 

Khi cho hết lượng BaO2 trên dùng đũa thủy tinh khuấy nhẹ rồi lọc lấy dung dịch. Giữ 

dung dịch lại để làm các thí nghiệm sau. 

Quan sát hiện tượng: Trong becher có hiện tượng nóng lên lên và xuất hiện kết tủa 

trắng 

Giải thích: Ngâm becher đựng H2SO4 vì phản ứng sinh nhiệt mạnh làm becher 

nóng lên sẽ phân hủy H2O2 và tránh bị nứt becher.Kết tủa trắng là do BaSO4. 

Phương trình hóa học: BaO2 + H2SO4 → BaSO4 + H2O2 

Thí nghiệm 6: Phân hủy hydropeoxit 

Lấy vào 2 ống nghiệm mỗi ống khoảng 2 ml dung dịch H2O2 10%. 

Ống 1: lắp ống dẫn khí đun nóng nhẹ. 

Chuẩn bị:tàn đóm que diêm ( đốt cháy que diêm một lúc, thổi tắc lửa thấy trên đầu diêm 

còn đỏ) 

5

Ống 2: thêm một ít bột MnO2 vào. Dùng tàn đóm đỏ que diêm đưa vào các miệng ống 

nghiệm để thử khí bay lên. 

Quan sát hiện tượng: 

Ống 1: Cho que diêm lại gần các miệng ống nghiệm thì có tàn đỏ duy trì đóm đỏ 

một lúc rồi tắt 

Ống 2: Cho que diêm lại gần các miệng ống nghiệm thì tàn đỏ bùng cháy 

Cả 2 ống nghiệm đều có hiện tượng sủi bọt khí. 

Giải thích: Ở ống nghiệm 2, que diêm bùng cháy lớn hơn so với que diêm ống 

nghiệm 1 nguyên nhân là do thêm chất xúc tác nên làm tăng tốc độ phản ứng, làm 

sinh ra nhiều khí oxi. 


2H2O2 → 2H2O + 1 2 O2↑ 

Thí nghiệm 7: Tính oxi hóa của H2O2 

Phần a: 

Lấy vào ống nghiệm khoảng 1 ml dung dịch H2O2 10%, thêm vào đó 3 giọt KI 3%,lắc nhẹ 

rồi thêm 2 giọt hồ tinh bột. 

Quan sát hiện tượng: Dung dịch ban đầu có màu vàng, khi cho vài giọt hồ tinh bột 

thì dung dich chuyển sang màu tím đen 

Giải thích: H2O2 đã oxi hóa I - thành I2 

Phần b: 

Lấy vào ống nghiệm khoảng 1 ml dung dịch H2O2 vừa điều chế ở trên. Thực hiện thí 

nghiệm như trên a). 

Quan sát hiên tượng: Dung dịch ban đầu có màu vàng nhạt, khi cho vài giọt hồ tinh 

bột thì dung dịch chuyển sang tím đen đậm. 

Giải thích: H2O2 đã oxi hóa I - thành I2, nhưng H2O2 điều chế có nồng độ cao 

hơn(tính oxi hóa sẽ cao hơn) H2O2 ở phần a nên có sản phẩm màu đậm hơn. 

2KI + H2O2 → 2KOH + I2 

6

Phần c: 

Lấy 5 giọt dung dịch Cr2(SO4)3 5% vào ống nghiệm. Thêm từ từ vào đó từng giọt dung 

dịch NaOH 20% cho đến khi kết tủa xuất hiện rồi lại tan vừa hết. Sau đó thêm vào dung 

dịch thu được vài giọt dung dịch H2O2 10%. Đun nhẹ ống nghiệm. 

Quan sát hiện tượng: Khi cho NaOH vào dung dịch Cr2(SO4)3 thì bắt đầu xuất hiện 

kết tủa màu xanh lục. Nếu cho dư NaOH, thì kết tủa bị tan dần dạo dung dịch màu 

vàng nhạt. 

Giải thích: Khi cho NaOH vào dung dịch Cr2(SO4)3 là xuất hiện kết 

tủa Cr(OH)3 xanh lục sau đó kết tủa tan dần trong NaOH dư do Cr(OH)3 có tính 

lưỡng tính tạo thành NaCrO2 màu vàng nhạt. Khi them H2O2 thì tạo dung dịch 

vàng đậm 

Cr2(SO4)3 + 6NaOH → 3Na2SO4 + 2Cr(OH)3 ↓(xanh lục) 

Cr(OH)3 + NaOH → NaCrO2 + 2H2O 

Khi cho H2O2 vào thì xuất hiện dung dịch màu vàng đậm do tạo Na2CrO4. 

2NaCrO2 + 2NaOH + 3H2O2 → 2Na2CrO4 + 3H2O 

Thí nghiệm 8: Tính khử của H2O2 

Phần a 

Lấy vào một ống nghiệm 5 giọt dung dịch KMnO4 0,005 N và 3 giọt dung dịch H2SO4 

10%. Thêm dần vào đó 3 giọt H2O2 10%, lắc nhẹ. 

Quan sát hiện tượng: Màu của dung dịch thuốc tím nhạt dần tạo dung dịch trong 

suốt, có hiện tượng sủi bọt khí. 

Giải thích: Vì Mn 7+ bị khử thành Mn 2+ trong dung dịch do tác nhân khử H2O2 , sinh 

ra O2. 


5H2O2 + 2KMnO4 + 3H2SO4 → K2SO4 + 2MnSO4 + 5O2↑ + 8H2O 

Phần b: 

7

Thực hiện thí nghiệm như trên a) cho dung dịch H2O2 vừa điều chế. 

Quan sát hiện tượng: Khi dung dịch H2O2 thì dung dịch bị mất màu tím nhưng tốc độ 

đổi màu chậm hơn phần a. 

Giải thích: Nguyên nhân là do H2O2 điều chế có nồng độ cao hơn nên tính oxi hóa cao 

hơn, tức là tính khử yếu hơn. 


Phần c: 

5H2O2 + 2KMnO4 + 3H2SO4 → K2SO4 + 2MnSO4 + 5O2↑ + 8H2O 

Lấy vào ống nghiệm 5 giọt dung dịch AgNO3 0,1 M. Thêm vào đó 3 giọt NaOH 20%, sau 

cùng thêm vài giọt H2O2 10%, lắc nhẹ. 

Quan sát hiện tượng: Khi nhỏ NaOH vào dung dịch AgNO3 tạo ra kết tủa đen 

AgOH không bền, chuyển thành Ag2O, thêm H2O2 xuất hiện sủi bọt khí tạo ra kết 

tủa trắng bạc là Ag. 

Giải thích: Do H2O2 có tính khử mạnh, khử Ag2O thành kết tủa Ag. 


2AgNO3 + 2NaOH + H2O2 → 2Ag + 2NaNO3 + O2↑+ 2H2O 

Phần d: 

Thực hiện thí nghiệm như trên c) cho dung dịch H2O2 vừa điều chế 

Quan sát hiện tượng: Khi nhỏ NaOH vào dung dịch AgNO3 tạo ra kết tủa đen 

AgOH không bền, chuyển thành Ag2O, thêm H2O2 điều chế được thì dung dịch có 

hiên tượng sủi bọt khí và kết tủa bị tan một phần tạo kết tủa trắng bạc Ag 

Giải thích: do Ag2O bị H2O2 phân hủy một phần nên tồn tại 2 loại kết tủa, H2O2 

điều chế có tính khử yếu hơn do nồng độ cao hơn. 


2AgNO3 + 2NaOH + H2O2 → 2Ag + 2NaNO3 + O2 +2H2O 

2NaOH + H2SO4 → Na2SO4 + 2H2O 

H2O2 + 2Ag + H2O2 → Ag2SO4 + 2H2O 

So sánh H2O2 vừa điều chế với nồng độ 10% 

8

-H2O2 điều chế có nồng độ lớn hơn H2O2 10% trong phòng thí nghiệm vì H2O2 trong PTN 

qua thời gian bị bay hơi một phần nên nồng độ dưới 10%. 

-Tính khử của H2O2 điều chế yếu hơn của phòng thí nghiệm, tính oxi hóa của H2O2 điều 

chế cao hơn của phòng thí nghiệm. 

Câu hỏi: 

1. Có thể thay thế HCl bằng H2SO4 để điều chế ra khí H2. Để loại bỏ hơi HCl và hơi 

nước, ta cho đi qua CaO khan dư thì hơi nước sẽ bị hấm thụ đồng thời xảy ra phản 

ứng trung hòa loại hơi HCl, ta sẽ nhận được luồng khí H2. 

2. Khi điều chế khí H2 từ Zn và H2SO4 thì vận tốc phản ứng sẽ giảm, do H2 sinh ra 

bám lên Zn, ta cho vài giọt CuSO4 thì hình thành cặp điện cực Zn-Cu tạo ra hiện 

tượng ăn mòn điện hóa nên làm cho Zn tan nhanh hơn, lượng khí thoát ra nhiều 

hơn. 

3. Ta có thể thay NaOH bằng KOH và Ca(OH)2 . Hạn chế thay thế bằng NH3 vì nó là 

một base yếu và Al(OH)3 không bị tan trong dung dịch NH3 nên phản ứng nhanh 

chóng bị ngưng lại, lượng hydro sinh ra sẽ ít. 


2Al + 2KOH+ 2H2O → 2KAlO2 + 3H2 ↑ 

2Al + Ca(OH)2 + 2H2O → Ca(AlO2)2 +3H2 ↑ 

4. a) PbS + 4H2O2 → 4H2O + PbSO4 ↓ 

b) H2O2 + Na2SO3 → H2O + Na2SO4 

c) 3H2O2 + Cl2 → 2H2O + 2HCl + 2O2 ↑ 

d) 2H2O2 + Ca(ClO)2 → 2H2O + 2O2 ↑+ CaCl2 

5. Trong thí nghiệm 6, ta có thể thay MnO2 bằng những MgO, KMnO4, Ag, enzim 

catalase, tia UV, các dung dịch có môi trường kiềm,… 

9

Bài 2: CÁC NGUYÊN TỐ PHÂN NHÓM IA, IIA 

Thí nghiệm 1: Tác dụng của kim loại IA với nước 

Dùng kẹp dài lấy 1 mảnh rất nhỏ kim loại Na đặt lên mặt kính đồng hồ, dùng dao cắt 

mảnh Na để qua sát bề mặt kim loại mới cắt. Nhận xét. 

Lấy 1 chậu nước thủy tinh cho 1/3 nước vào chậu, thêm vào vài giọt phenolphtalein. Đem 

đặt chậu vào trong bồn nước. Dùng kẹp thả từng mảnh Na vào chậu thủy tinh, cẩn thận 

quan sát phản ứng xảy ra. 

Quan sát hiện tượng: Viên natri chạy trên bề mặt của nước, phát ra tia lửa, có khí 

bay ra, dung dịch bị hóa hồng. 

Giải thích: Phản ứng giữa natri và nước là một phản ứng tỏa nhiệt tạo môi trường 

kiềm, phenolphthalein hóa màu hồng, khí sinh ra là khí hidro. 

Phương trình hóa học: Na + H2O→ NaOH + 1 2 H2 

Thí nghiệm 2: Sự thủy phân của muối kim loại kiềm 

Dùng 4 ống nghiệm sạch, cho vào mỗi ống một ít tinh thể 

Ống 1: KNO3 

Ống 3: K2CO3 

Ống 2: KCl 

Ống 4: Na2S 

Thêm vào mỗi ống 5 ml nước cấtt, dùng đũa thủy tinh khuấy cho tan hết, đo pH của dung 

dịch bằng giấy đo pH . Cho tiếp mỗi ống nghiệm vài giọt AgNO3 1N . 

Quan sát hiện tượng: Ống 1 và Ống 2 giấy pH không bị đổi màu sang xanh, ống 3 

và ống 4 giấy pH đổi màu. Cho tiếp thêm AgNO3 1N thì ống 2 và ống 3 có xuất 

hiện kết tủa màu trắng, ống 4 có kết tủa màu đen, óng 1 không hiện tượng 

Giải thích: ống nghiệm 3 và ống nghiệm 4 khi cho giấy pH vào đổi màu nguyên 

nhân là do sự thủy phân CO3 2- và S 2- thủy phân trong nước tạo môi trường kiềm, 

còn NO3 - và Cl - thì không bị thủy phân. Khi cho AgNO3 thì ion Ag + tạo tủa với ion 

S 2- , Cl - , CO3 2- . 

Phương trình phản ứng: 

CO3 2- + H2O → HCO3 - + OH - 

S 2- + H2O → HS - + OH - 

10

KCl + AgNO3 → KNO3 + AgCl↓ 

K2CO3 + 2AgNO3 → 2KNO3 + Ag2CO3↓ 

Na2S + 2AgNO3 → 2NaNO3 + Ag2S↓ 

Thí nghiệm 3: Tính tan của các muối kim loại kiềm 

Dùng 2 ống nghiệm: 

Ống 1: cho một ít bột axit salixylic 

Ống 2: cho một ít bột natri salixylat. 

Thêm vào một ống 1ml giọt nước cất. 

Quan sát hiện tượng: Ống nghiệm 1 ít tan hơn so với ống nghiệm 2 

Giải thích: Vì axit salixylic là một axit hữu cơ ít tan trong nước, khi hòa tan vào 

nước thì nó điện li không hoàn toàn. Còn muối natri salixylat thì là muối của kim 

loại kiềm, khi hòa tan trong nước thì nó phân li hoàn toàn, nên tan hoàn toàn. 

Thí nghiệm 4: Tính tan của muối cacbonat và bicacbonat 

Ống 1: Cho một ít NaHCO3 

Ống 2: Cho một ít Na2CO3 

Ống 3: Cho một ít CaCO3 

Thêm vào 5 ml nước cất. Đo pH của các dung dịch thu được. Thêm tiếp vào mỗi ống vài 

giọt HCl 2M. 

Quan sát hiện tượng: Ống nghiệm 1 và ống nghiệm 2 tan hoàn toàn trong nước, 

còn ống nghiệm 3 không tan trong nước. Ống nghiệm 1 và 2, giấy pH hóa màu. 

Khi nhỏ vài giọt HCl vào các ống nghiệm thì có hiện tượng sủi bọt khí ở cả 3 ống 

nghiệm. 

Giải thích: Ống nghiệm 1 và ống nghiệm 2 giấy pH đổi màu vì do tạo môi trường 

kiềm pH>7, còn ống nghiệm 3 do CaCO3 là muối không tan trong nước. Khi cho 

HCl vào cả 3 ống nghiệm thì sẽ có hiện tượng sủi bọt khí, khí đó là khí CO2. 


HCO3 - + H2O → H2CO3 + OH - 

CO3 2- + H2O → HCO3 - + OH - 

11

NaHCO3 + HCl → NaCl + CO2 + H2O 

Na2CO3 + 2HCl → 2NaCl + CO2 + H2O 

CaCO3 + 2HCl → CaCl2 + CO2 + H2O 

Thí nghiệm 5: Tính tan của Mg(OH)2 

Dùng 2 ống nghiệm, mỗi ống 10 giọt dung dịch MgCl2 2M 

Ống 1: cho vào tiếp 5 giọt dung dịch NaOH 2M 

Ống 2: cho vào tiếp 5 giọt dung dịch NH3 2M 

Quan sát lượng kết tủa trong 2 ống, thêm vào 1 trong 2 ống 10 giọt dung dịch NH4Cl 2M 

Quan sát hiện tượng: Cả hai ống đều xuất hiện kết tủa màu trắng. Khi cho dung 

dịch NH4Cl vào 1 trong 2 ống, kết tủa tan tạo dung dịch trong suốt, có xuất hiện 

khí có mùi khai. 

Giải thích: NaOH và NH3 đều tạo môi trường bazo nên tạo kết tủa hydroxit. Tuy 

nhiên, khi có NH4Cl vào 1 trong 2 ống nghiệm thì sẽ xuất hiện sủi bọt khí NH3, 

nguyên nhân do Mg(OH)2 tan trong dung dịch NH4Cl 


MgCl2 + 2NaOH → Mg(OH)2↓ + 2NaCl 

MgCl2 + 2NH3 + 2H2O → Mg(OH)2 ↓ + 2NH4Cl 

Mg(OH)2 + NH4Cl → MgCl2 + 2NH3 + 2H2O 

Thí nghiệm 6: Định tính ion Mg 2+ 

Lấy vào ống nghiệm 5 giọt MgCl2 2M và 5 giọt dung dịch NH4Cl 2M, thêm tiếp vào hỗn 

hợp 5 giọt dung dịch Na2HPO4. Dùng đũa thủy tinh khuấy đều hỗn hợp trong ống nghiệm 

rồi cho thêm vào đó dung dịch NH3 đến phản ứng kiềm. Để yên trên giá ống nghiệm 30 

phút. Quan sát tinh thể MgNH4PO4 tách ra. Lấy tinh thể MgNH4PO4 để vào 1 mặt kính 

đồng hồ -GVHD , quan sát dưới kính hiển vi 


MgCl 2 + NH 3 + H 2 O + Na 2 HPO 4 → MgNH 4 PO 4 + 2NaCl + H 2 O 

12

Tinh thể MgNH4PO4 hình sao nhiều cánh 

Thí nghiệm 7: Điều chế hidroxit kim loại kiềm thổ 

Cho 3 ống nghiệm 

Ống 1: 10 giọt dung dịch CaCl2 0,5M . 

Ống 2: 10 giọt dung dịch SrCl2 0,5M . 

Ống 3: 10 giọt dung dịch BaCl2 0,5M. 

Thêm vào mỗi ống 3 giọt NaOH 3M. So sánh lượng kết tủa của 3 ống 

Quan sát hiện tượng: Lượng kết tủa tăng dần theo chiều: Ba 2+ , Sr 2+ , Ca 2+ . 

Giải thích: Do từ Ca đến Ba thì bán kính nguyên tử tăng dần nên lực hút giữa hạt 

nhân và electron ở lớp ngoài cùng giảm dần. Mặc khác, do oxi có độ âm điện lớn 

hơn so với các kim loại kiềm thổ, nên hút electron về phía nó làm cho nhóm OH 

phân cực mạnh. Do đó, từ Ba đến Ca thì tính tan của hydroxit giảm dần. 


CaCl2 + 2NaOH → Ca(OH)2 + 2NaCl 

SrCl2 + 2NaOH → Sr(OH)2 + 2NaCl 

BaCl2 + 2NaOH → Ba(OH)2 + 2NaCl 

13

Thí nghiệm 8: Tính tan của muối Bari 

Dùng 2 ống nghiệm 

Ống 1: cho một ít BaCl2 tinh thể 

Ống 2: cho một ít BaSO4 

Thêm vào 2 ống 5 ml nước cất. Quan sát độ tan của 2 muối. 

Thêm viết vào ống 1 vài giọt dung dịch H2SO4 1M. Thêm tiếp vào ống 2 vài giọt dung 

dịch HCl 2M. 

Quan sát hiện tượng: Ống nghiệm 1 thì muối tan hoàn toàn, còn ống nghiệm 2 thì 

chất rắn không tan hoàn toàn. Khi cho vài giọt H2SO4 vào ống nghiệm 1 thì có xuất 

hiện kết tủa trắng. Còn ở ống nghiệm 2, khi cho vài giọt HCl vào thí kết tủa tan 

dần một phần. 

Giải thích: Ở ống nghiệm 1 thì do Ba 2+ kết hợp với SO4 2- tạo ra kết tủa trắng 

BaSO4. Còn ở ống nghiệm 2 thì BaSO4 thì tan trong HCl tạo thành BaCl2. 


BaCl2 + H2SO4 → BaSO4↓ + 2HCl 

BaSO4 + 2HCl → BaCl2 + H2SO4 

Câu Hỏi: 

1. Trường hợp phản ứng xảy ra: 

Mg(OH)2 + (NH4)2SO4 → MgSO4 + 2NH3↑ +2H2O 

Mg(OH)2 + 2HCl → MgCl2 +2H2O 

2. Sơ đồ biến hóa: 

2Na + Cl2 → 2NaCl 

2NaCl + H2O → 2NaOH + Cl2↑ + H2↑ (điện phân dung dịch có màng ngăn) 

NaHCO3 + NaOH → Na2CO3 + H2O 

Na2CO3 + CO2 + H2O → 2NaHCO3 

2NaHCO3 ⎯⎯→ t 

0 

Na2CO3 + H2O + CO2 ↑ 

Na2CO3 + 2HCl → 2NaCl + CO2 ↑ + H2O 

14

3. Bài giải 

Gọi M là kim loại hóa trị II và N là phi kim hóa trị: MN2 

Phần I: 

MN2 + 2AgNO3 --->2AgN ↓ + MNO3 (1) 

n(mol) 

------->2n(mol) 

Ta có : n MN2 = 

Từ (1) : 

=> 

22,2 

M + 2N 

n AgN = 2 nMN2 

57,2 22,2 

= 2* 

108+ 

N M + 2N 

57,2 M + 70 N = 4795,2 (a) 

Phần II: 

(mol) , nAgN = 

MN2 + Na2CO3 ---> MCO3 +2NaN (2) 

n(mol) 

-------->n(mol) 

57,2 

108+ N 

(mol) 

nMN2 = 

22,2 

M + 2N 

(mol) , n MCO3 = 

20 

M + 60 

Từ (2) : => n CO3 = n MN2 

 

20 22,2 

= 

M + 60 M + 2N 

40N - 2M = 1320 (b) 

Từ (a),(b) có hệ phương trình: 

57,2 M + 70 N = 4795,2 M=40 

2M +40N = -1320 N= 35,5 

Vậy kim loại là Ca , phi kim là Cl 

===> CaCl2 

15

16

Bài 3: CÁC NGUYÊN TỐ PHÂN NHÓM IIIA, IVA 

Thí nghiệm 1: Tính chất của axit boric 

Dùng một ống nghiệm cho sẵn 5 ml nước cất, cho tiếp khoàng 0,85 gam tinh thể 

Na2B4O7, đun nóng trên ngọn lửa đèn cồn cho tan rồi thử pH của dung dịch, cho tiếp vào 

5 giọt H2SO4 đặc, làm lạnh ống nghiệm trong cốc nước đá. 

Quan sát hiện tượng : pH của dung dịch trước khi cho H2SO4 đặc vào bằng 9. Khi 

cho H2SO4 đặc vào và làm lạnh ống nghiệm ta thấy tinh thể màu trắng tách ra khỏi 

dung dịch vào lắng xuống đáy ống nghiệm. 

Giải thích : Na2B4O7 khi tan trong nước bị thủy phân tạo ra NaOH nên dung dịch 

muối có tính kiềm, còn khi tác dụng với H2SO4 đặc sẽ tạo ra H3BO3. H3BO3 có thể 

tan trong nước nóng…… 

Phương trình phản ứng : 

Na2B4O7 + 7 H2O → 4 H3BO3 + 2 NaOH 

Na2B4O7 + H2SO4 +2 H2O → 4 H3BO3 + Na2SO4 + 5 H2O 

Thí nghiệm 2: Tính chất của Al và Al(OH)3 

Cho khoảng đầu tăm bột Al vào 2 ống nghiệm: 

Ống 1: đựng 10 giọt dung dịch HCl 2M 

Ống 2: đựng 10 giọt dung dịch NaOH 2M 

Đun nhẹ. Cho tiếp dung dịch NH3 2M vào ống 1 cho đến khi xuất hiện kết tủa. Cho một 

nữa lượng kết tủa keo thu được sang một ống nghiệm sạch thứ 3, sau đó: 

Ống 1: nhỏ tiếp từ từ dung dịch NaOH 2M 

Ống 3: nhỏ tiếp từ từ dung dịch HCl 2M 

Quan sát hiện tượng : ở Ống 1, khi cho Al tác dụng với HCl thì có hiện tượng 

nhôm tan dần và có sủi bọt khí. Ống 2, khi cho Al tác dụng với NaOH và đun nóng 

thì thấy nhôm tan và sủi bọt khí mạnh hơn khi đun nóng. Khi lọc kết tủa keo chia 

17

vào 2 ống nghiệm, ống 1 cho tác dụng với NaOH thì kết tủa keo tan, ống 3 cho tác 

dụng với HCl kết tủa keo cũng tan. 

Giải thích : Vì Al đều tác dụng được cả HCl và NaOH tạo ra H2 bay lên và 2 muối 

mới là AlCl3 và NaAlO2. AlCl3 tác dụng với dd NH3 sẽ tạo ra kết tủa keo Al(OH)3 

. Kết tủa keo Al(OH)3 tác dụng với NaOH sẽ tạo ra muối mới là NaAlO2 còn ống 3 

cho kết tủa tác dụng với HCl cũng tạo ra muối mới là AlCl3 vì vậy kết tủa keo tan. 


2Al + 6HCl 

Al + NaOH + H2O 

2AlCl3 + 3H2 

NaAlO2 + 3 2 H2 

AlCl3 + 3NH3 + 3H2O Al(OH)3 + 3NH4Cl 

Al(OH)3 + NaOH 

Al(OH)3 + 3HCl 

Thí nghiệm 3: Sự thụ động hóa nhôm 

( Thí nghiệm này làm trong tủ hút) 

NaAlO2 + 2H2O 

AlCl3 + 3H2O 

Lấy 2 cốc 50 ml: cốc 1 đựng 5 ml dung dịch HCl đặc, cốc 2 đựng 5 ml dung dịch HNO3 

đặc. Dùng kẹp dài bằng nhựa nhúng miếng nhôm vào cốc thứ nhất. Quan sát hiện tượng. 

Dùng kẹp dài bằng nhựa lấy miếng nhôn ra khỏi cốc 1 sau đó nhúng vào cốc 2. Quan sát 

hiện tượng. Dùng kẹp dài lấy miếng nhôm ra khỏi cốc 2 lần nữa 


- Dùng kẹp dài nhúng miếng nhôm vào cốc 1 thấy phản ứng sinh ra nhiều khí không màu, 

mảnh Al tan dần. 

- Dùng kẹp dài lấy miếng nhôm ra khỏi cốc 1 rồi cho vào cốc 2 thì không có hiện tượng gì 

xảy ra. 

- Dùng kẹp dài lấy Al ra khỏi cốc 2 và nhúng vào cốc 1 thì ta thấy không có hiện tượng 

gì xảy ra. 

Giải thích: Khi nhúng mảnh nhôm vào dung dịch HNO3 đặc, mảnh nhôm không phản 

ứng vì Al bị thụ động hóa trong HNO3 đặc, nguội, sau khi bị thụ động hóa Al không tan 

được trong HCl nữa vì mảnh nhôm khi nhúng vào HNO3 đặc nguội đã được bao bọc bởi 

màng oxit bảo vệ 

Viết phương trình phản ứng: Al +3 HCl → AlCl3 + 3/2 H2↑ 

18

Thí nghiệm 4: Tính tan của PbI2 

Dùng 1 ống nghiệm ly tâm cho vào 5 giọt Pb(NO3)2 0,1N. Cho 2 giọt KI 0,1M. Ly tâm 

lấy kết tủa, cho tiếp vào ống nghiệm đựng kết tủa 2 ml nước cất, đun tan, để nguội từ từ 

Chú ý: Các ống ly tâm đặt vào máy phải cân bằng với nhau về khối lượng. Nếu chỉ ly tâm 

1 ống thì phải thêm một ống ly tâm đựng nước để cân bằng. 


- Có kết tủa vàng PbI2 xuất hiện. Ly tâm lấy kết tủa. Ta thấy lượng kết tủa tan rất ít ở 

nhiệt độ thấp, đun nóng lên thì kết tủa tan một phần → để nguội thì xuất hiện tinh thể 

(PbI2) kết tinh màu vàng óng ánh. 

Giải thích: Ion Pb2+ tạo kết tủa với Cl - , I - ,S 2- . Các kết tủa này tan nhiều trong nước 

nóng và khi để nguội thì xuất hiện các tinh thể kết tinh lại với những dạng xác định. 

Viết phương trình phản ứng: Pb(NO3)2 + 2 KI → PbI2↓(màu vàng) + 2 KNO3 

Thí nghiệm 5: Tính khử của Pb 2+ 

Cho vào ống nghiệm 5 giọt Pb(NO3)2 0,1 N. Cho tiếp 1 giọt NaOH 2M, Cho từ từ dung 

dịch H2O2 3%. 

Quan sát hiện tượng : tạo kết tủa trắng, chuyển sang kết tủa nâu vàng khi cho H2O2 

3% vào. 

Giải thích : NaOH tác dụng với Pb(NO3)2 tạo ra Pb(OH)2 . Chất kết tủa đó phản 

ứng với H2O2 tạo ra PbO2 nâu vàng. 


2NaOH + Pb(NO3)2 

Pb(OH)2 + H2O2 

2NaNO3 + Pb(OH)2 

PbO2 + 2H2O 

Thí nghiệm 6: Khả năng hấp phụ của than hoạt tính và than gỗ 

Phần a: Khả năng hấp phụ chất màu tgrong dung dịch của than hoạt tính và than gỗ 

19

Lấy 2 ống nghiệm cho vào mỗi ống 4 ml dung dịch màu đỏ loãng 

Ống 1: Cho vào khoảng 1/3 muỗng than hoạt tính 

Ống 2: khoảng 1/3 muỗng than gỗ đã nghiền mịn 

Lắc đều 2 ống nghiệm khoàng 2-3 phút. Lọc bỏ chất rắn. Quan sát sự thay đổi nàu của 

dung dịch. 

Quan sát hiện tượng: ở ống nghiệm 1, khi cho than hoạt tính vào thì màu dd nhạt hơn so 

với ống nghiệm 2 đựng than gỗ. 

Giải thích : Vì than hoạt tính đã được điều chế kĩ lưỡng đã có những lỗ xốp gọi là mao 

quản và diện tích bề mặt lớn hơn so với than gỗ chưa được điều chế. Những lỗ hỏng đó 

hút các chất không cần thiết trong dd làm dd nhạt màu hơn. 

Phần b: Khả năng hấp phụ ion của than hoạt tính: 

Lấy ống nghiệm cho vào 4 giọt dung dịch Pb(NO3)2 0,5N, rồi thêm khoảng 4 ml nước cất. 

Chia dung dịch thành 2 phần bằng nhau: 

Ống 1: thêm vào 2 giọt dung dịch KI 0,1 M. Nhận xét màu của kết tủa 

Ống 2: cho thêm một ít than hoạt tính. Lắc đều ống nghiệm khoảng 10 phút. Để yên. Lọc 

lấy dung dịch vào 1 ống nghiệm khác. Cho vào nước lọc nước cất bằng ống 1 và 2 giọt KI 

0,1 M. So sánh lượng kết tủa tạo ra ở cả 2 trường hợp. 


- Ống 1: có kết tủa màu vàng. 

- Ống 2: lượng kết tủa vàng ít hơn so với ống 1 

Giải thích: 

- Ống 1: do phản ứng trao đổi ion xảy ra 

- Ống 2: xuất hiện kết vàng nhưng ít hơn vì sự hấp phụ của than hoạt tính đối với ion Pb 2+ 

làm nồng độ Pb 2+ giảm xuống → kết tủa giảm 

Viết phương trình phản ứng: Pb(NO3)2 + 2 KI → PbI2↓ + 2 KNO3 

Lặp lại thí nghiệm với than gỗ nghiền mịn. So sánh khả năng hấp phụ ion của than hoạt 

tính và than gỗ. 

20

Quan sát hiện tượng: có kết tủa vàng nhiều so với than hoạt tính 

Giải thích: vì khả năng hấp phụ ion của than gỗ không cao 

Viết phương trình phản ứng: Pb(NO3)2 + 2 KI → PbI2↓ + 2 KNO3 

So sánh khả năng hấp phụ ion của than hoạt tính và than gỗ: 

- Than hoạt tính đã được hoạt hóa nên khả năng hấp phụ ion của than hoạt tính rất cao, 

khả năng lọc của than hoạt tính cao. 

- Than gỗ có khả năng hấp phụ ion kém hơn than hoạt tính và khả năng lọc màu không 

cao. 

Thí nghiệm 7 : Tác dụng của than với dung dịch H2SO4 đặc và HNO3 đặc 

Ống 1: 10 giọt dung dịch H2SO4 đặc + một ít bột than, đun nhẹ, dùng giấy lọc có tẳm 

dung dịch KMnO4 loãng đậy lên miệng ống nghiệm. 

Ống 1 : 

Quan sát hiện tượng : giấy lọc tẩm KMnO4 đậy lên miệng ống nghiệm mất màu, có 

khí thoát ra. 

Giải thích : Khí thoát ra là SO2 và CO2 nhưng chỉ có những chất có tính khử như 

SO2 mới tác dụng với chất oxi mạnh như thuốc tím. Vì vậy thuốc tím bị mất màu. 


C + 2H2SO4 đ 

SO2 + KMnO4 + H2O 

CO2 + 2SO2 + 2H2O 

K2SO4+ MnSO4+H2SO4 

Ống 2: 10 giọt dung dịch HNO3 đặc + một ít bột than. Đun nhẹ ống nghiệm. Quan sát 

màu của khí bay ra. 

Ống 2 : 

Quan sát hiện tượng : Khí bay ra có màu nâu đỏ. 

Giải thích : Bột than và H2SO4 đặc phản ứng với nhau tạo ra khí NO2 và CO2. 

Nhưng hiện tượng có màu nâu đỏ là do NO2 còn CO2 không màu. 


21

C + 4HNO3 đ 

Thí nghiệm 8: Sự phân hủy của natri silicat 

2H2O + 4NO2 + CO2 

Lấy vào ống nghiệm 5-6 giọt dung dịch Na2SiO3 loãng. Thêm vào đó 1-2 giọt 

phenolphtalein. Nhận xét và giải thích sự thay đổi màu của dung dịch khi thêm chất chỉ 

thị. 

Quan sát hiện tượng: dung dịch chuyển từ không màu sang hồng đậm 

Giải thích: trong cấu tạo phân tử của Na2SiO3 có Na + là một kim loại mạnh với SiO3 2- là 

một gốc axit yếu nên pH>7 và dung dịch Na2SiO3 là bazo nên làm phenolphtalein hóa 

hồng 

Viết phương trình phản ứng: SiO3 2 - + H2O H2SiO3 + 2OH - 

Thí nghiệm 9: Điều chế dạng gel và sol của axit silicic 

Ống 1: 2 ml dung dịch natri silicat bão hòa + 2 ml dung dịch HCl 2N, Khuấy mạnh hỗn 

hợp. Quan sát và giải thích sự tạo thành gel của axit silicic trong ống. 

Ống 2: 2 ml dung dịch HCl đặc + 2 ml dung dịch natri silicat loãng (1:5). Đun nóng dung 

dịch đến gần sôi, sau đó để nguội. Quan sát và giải thích hiện tượng xảy ra. 


- Ống 1: xuất hiện màng mỏng màu trắng đục dạng hạt. 

- Ống 2: xuất hiện dung dịch màu trong suốt và nhanh chóng đông lại 


- Ống1: Chất kết tủa là H2SiO3 (đây là axit duy nhất không tan trong nước). Lọc kết tủa 

ta thu được axit silicsic. 

- Ống 2: Sol của axit silicic có độ phân tán tốt hơn 

Viết phương trình phản ứng: Na2SiO3 +2 HCl → 2 NaCl + H2SiO3↓ 

1 Sự phân hủy của natri silicat 

Quan sát hiện tượng : khi nhỏ chất chỉ thị vào thì dd hóa hồng. 

22

Giải thích : Vì Na2SiO3 có gốc Na + . Mà trong nước có gốc OH - nên Na + và OH - tác 

dụng với nhau sẽ ra NaOH với nồng độ thấp nên làm cho chất chỉ thị chuyển sang 

màu hồng. 

Phương trình phản ứng : Na + + OH - NaOH 

Câu Hỏi : 

1. 

2Al + 3S 

Al2S3 + 6NaOH 

2Al(OH)3 

Al2O3 + 2NaOH 

Al2S3 

2Al(OH)3 + 3Na2S 

t o 

Al2O3 + 3H2O 

2NaAlO2 + H2O 

2NaAlO2 + 4H2SO4 

Al2(SO4)3 + 6NaOH 

Al(OH)3 + 3HCl 

2. 

Al2(SO4)3 + 4H2O + Na2SO4 

AlCl3 + 3H2O 

2Al(OH)3 + 3Na2SO4 

Than hoạt tính chủ yếu được sản xuất bằng cách nhiệt phân nguyên liệu thô có chứa 

cacbon ở nhiệt độ dưới 1000 o C. Gồm 2 bước : 

Than hóa ở nhiệt độ dưới 800 o Ctrong môi trường khí trơ. 

Hoạt hóa sản phẩm của quá trình than hóa ở nhiệt độ từ 950oC đến 1000 o C. 

Than hoạt tính có rất nhiều ứng dụng, nhưng có 2 ứng dụng phổ biến nhất là : 

Loại bỏ màu, mùi, vị không mong muốn hoặc các tạp chất hữu cơ, vô cơ trong 

nước thải. 

Làm sạch hóa chất, dược phẩm. Chất thu hồi vàng, bạc và kim loại quý trong lĩnh 

vực luyện kim. 

Cơ sở khoa học của các ứng dụng: 

Than hoạt tính là một chất liệu xốp, có rất nhiều lỗ lớn nhỏ. Dưới kính hiển vi điện 

tử, than hoạt tính trông giống như một tổ kiến. Vì thế, diện tích tiếp xúc bề mặt của 

nó rất rộng để hấp thụ tạp chất hữu cơ, vô cơ trong nước thải và cũng có thể hấp 

thụ có kim loại năng như chì, vàng, bạc và các kim loại quý khác. 

23

24

BÀI 4: CÁC NGUYÊN TỐ NHÓM VA 

Thí nghiệm 1: Điều chế khí NH3 từ NH4Cl và vôi bột 

(làm thí nghiệm trong tủ hút) 

Lấy khoảng 0,2 gam NH4Cl và 0,1 gam vôi bột vào becher 50 ml trộn đều rồi đỗ hỗn hợp 

thu được vào ống nghiệm chịu nhiệt, khô. Đun nhẹ ống nghiệm trên ngọn lửa đèn cồn. 

* Lấy đũa thủy tinh sạch nhúng 1 đầu vào dung dịch HCl đặc rồi đưa vào miệng ống 

nghiệm. Quan sát và giải thích hiện tượng. 

* Đưa một mẫu giấy quỳ tím đã được tẳm ước vào luồng khí thoát ra ở miệng ống 

nghiệm. Quan sát sự thay đổi màu của giấy. 

* Đưa một mẫu giấy đã được tẳm ước bằng dung dịch phenlophtalein vào luồng khí thoát 

ra ở miệng ống nghiệm. Quan sát sự đổi màu của giấy. 

Quan sát hiện tượng và giải thích 

Lấy 0,2(g) NH4Cl và 0,1(g) vôi bột trộn đều, cho vào ống nghiệm chịu nhiệt đun nhẹ trên 

ngọn lửa đèn cồn: 

+ Dùng đũa thủy tinh nhúng một đầu vào HCl đặc đưa vào miệng ống nghiệm, xuất hiện 

khói trắng trong ống nghiệm. 

+ Đưa quỳ tím ẩm lên miệng ống nghiệm, quỳ tím hóa xanh chứng tỏ khí bay ra có tính 

bazo,(gốc OH – mang tính bazo làm cho quỳ tím hóa xanh 

+ Đưa mẫu giấy đã tẩm Phenoltalein lên miệng ống, mẫu giấy hóa hồng, chứng tỏ khí 

thoát ra mang tính kiềm, trong hỗn hợp khí, khí mang tính kiềm chỉ có thể là NH3. 

→ Vậy khí NH3 khi hòa tan vào nước tạo thành dung dịch bazo. 

Viết phương trình phản ứng: 

2NH4Cl + CaO → 2NH3 + CaCl2 + H2O. 

NH3 + HCl → NH4Cl (màu trắng khói) 

NH3 + H2O →NH4 + + OH – 

Thí nghiệm 2: Cân bằng trong dung dịch NH3. 

Hiện tượng và giải thích: 

Lấy 10 ml dung dịch NH3 loãng vào 1 becher 50 ml, thêm vào đó 3 giọt chỉ thị 

phenolphtalein, trộn đều. Chia dung dịch thu được vào 6 ống nghiệm: 

25

Ống 1: để so sánh 

Ống 2: đun nhẹ thì dung dịch dần dần mất màu, là do NH3 có nhiệt độ sôi thấp, do đó khi 

đun làm cho NH3 bay lên dung dịch dần dần mất tính bazo, màu dung dịch ống nghiệm 

nhạt màu hơn so với ống 1 

Ống 3: thêm một ít tinh thể NH4Cl lắc cho tan thì dung dịch trong ống nhạt màu dần , do 

gốc Cl- là gốc nhận điện tử mạnh nên nó đã lấy một ít điện tử mà NH3 trong dung dịch 

chiếm giữ. 

Ống 4:thêm vài giọt dung dịch H2SO4 0,1M thì dung dịch trong ống nhạt màu dần, nếu 

thêm liên tục thì dung dịch mất màu hẳn và trong ống nghiệm xảy ra phản ứng trung hòa 

giữa acid và kiềm 

Ống 5: thêm một ít tinh thể Al2(SO4)3 lắc mạnh xuất hiện kết tủa trắng dung dịch mất 

màu. 

Ống 6:: thêm tinh thể Na2CO3, do muối Na2CO3 là muối tạo từ gốc bazơ mạnh và gốc acid 

yếu nên khi hòa tan vào dung dịch tạo thành NaOH cung cấp cho dung dịch [OH-] làm 

cho dung dịch đậm hơn ống 1 

Viết phương trình phản ứng: NH3 + H2O → NH4 + + OH - 

NH4 + + OH – → NH3 + H2O 

2NH3 + H2SO4 → (NH4)2SO4 

6NH3 + 6H2O + Al2(SO4)3 → 3(NH4)2SO4 + 2Al(OH)3↓(trắng) 

Na2CO3 + 2NH3 + 2H2O → 2NaOH (bazơ mạnh) + (NH4)2CO3 

Thí nghiệm 3: Khả năng tạo phức của dung dịch NH3. 

Ống 1: 3 giọt dung dịch AgNO3 0,1M + 3 giọt NaCl 0,1N. 

Ống 2: 3 giọt dung dịch CuSO4 0,1M + 3 giọt NaOH 20%. 

Cuối cùng thêm vài giọt dung dịch NH3 đặc cho đến khi hòa tan hoàn toàn các kết tủa . 


Ống 1: cho vào 3 giọt AgNO3 0,1M và 3 giọt NaCl 0,1N xuất hiện kết tủa trắng. Khi cho 

NH3 đặc đến kết tủa tan, dung dịch trong suốt, có muối phức tồn tại trong dung dịch. 

Ống 2: cho 3 giọt CuSO4 0,1m và 3 giọt NaOH 20%, dung dịch xuất hiện kết tủa màu 

xanh lam. Cuối cùng cho NH3 đặc đến kết tủa tan, dung dịch chuyển sang màu chàm, có 

muối phức của đồng tồn tại trong dung dịch. 

26


Ống 1: do dung dịch NH3 là một bazơ nên có khả năng cho điện tử vào các orbital trống 

của kim loại nên nó có thể tồn tại trong dung dịch. 

Ống 2 : Vì NH3 là một bazơ có khả năng tạo phức. 

Viết phương trình phản ứng:AgNO3 + NaCl → AgCl↓(trắng) + NaNO3 

AgCl + 2NH3 (đặc) → [Ag(NH3)2]Cl (phức bạc) 

CuSO4 + NaOH → Cu(OH)2 ↓ + Na2SO4 

Cu(OH)2 + 2NH3 (đặc) → [Cu(NH3)4] (OH)2 (màu chàm) 

Thí nghiệm 4: Nhận biết ion amoni - Làm thí nghiệm trong tủ hút 

* Lấy 3 ống nghiệm lần lượt: một ít tinh thể NH4NO3,(NH4)2SO4,NH4Cl. Thêm tiếp mỗi 

ống một ít nước cất để hòa tan. Đun nóng nhẹ ống nghiệm. Dùng giấy kẹp quỳ tím tẩm 

ướt đặt lên miệng ống nghiệm. Ghi nghận kết quả. 


Ống 1 (NH4NO3): làm quỳ tím chuyển sang màu hồng 

Ống 2 (NH4)2SO4: màu hồng 

Ống 3 (NH4Cl) : màu hồng 

Giải thích: phân li hoàn toàn vì NH4 + là gốc base yếu còn gốc (NO3 - ,SO4 2- , Cl - ) là gốc 

axit mạnh nên làm quỳ tím chuyển sang màu hồng. 


NH4NO3 ---> NH4 + +NO3 - 

(NH4)2SO4 ----> 2NH4 + +SO4 2- 

NH4Cl ----> NH4 + + Cl - 

NH4 + + H2O → NH3 + H3O + 

*** Thêm tiếp vào mỗi ống vài giọt dung dịch NaOH 20%. Đun nóng nhẹ các ống 

nghiệm trên ngọn lửa đèn cồn. Dùng giấy quỳ tím tẩm ướt đặt lên miệng ống nghiệm. Ghi 

nhận kết quả. 

Quan sát hiện tượng, giải thích và viết phương trình phản ứng 

Ống 1: chứa tinh thể NH4NO3 và dung dịch NaOH 20% đun nhẹ, dùng quỳ tím ẩm đặt 

lên miệng ống, quỳ tím hóa xanh: 

NH4NO3 + NaOH → NH3 ↑+ H2O + NaNO3 

27

NH3 + H2O → NH4 + + OH – 

Ống 2:Chứa tinh thể (NH4)2SO4 và dung dịch NaOH 20% rồi đun nhẹ , dùn giấy quỳ tím 

ẩm đặt lên miệng ống nghiệm,quỳ tím hóa xanh nhưng nhạt hơn ống 1 : 

(NH4)2SO4 +2NaOH →2NH3↑ + Na2SO4 + 2H2O 

NH3 + H2O → NH4 + + OH – 

Ống 3: chứa tinh thể NH4Cl và dung dịch NaOH 20% đun nhẹ, dùng quỳ tím ẩm đặt lên 

miệng ống nghiệm quỳ tím hóa xanh: 

NH4Cl + NaOH → NH3↑ + H2O + NaCl 

NH3 + H2O → NH4 + + OH – 

Giải thích: OH- tạo ra làm quỳ tím hóa xanh 

***Lấy một ống nghiệm khác cho vào vài giọt một trong các muối amoni ở trên. Thêm 

tiếp vài giọt thuốc thử Nessle. Quan sát hiện tượng và viết phương trình phản ứng. 

Quan sát hiện tượng: dung dịch xuất hiện màu vàng nâu có phân lớp 

Giải thích: thuốc thử Nessle có khả năng phản ứng với 1 lượng nhỏ amoni tạo thành 

phức hợp dạng keo màu nâu đỏ. Vì vậy nó dùng để phát hiện các ion amoni. 


(NH4)2SO4 + 4K2(HgI4) + 8KOH ---> 2Hg2NI·H2O + 14KI + K2SO4 + 6H2O 

Thí nghiệm 5 : Tác dụng của dung dịch HNO3 đặc và loãng với kim loại. 

Làm thí nghiệm trong tủ hút. Quan sát màu của khí thoát ra và màu của dung dịch thu 

được . Viết phương trình phản ứng. 

a) Lấy 3 ống nghiệm, mỗi ống 2-3 giọt HNO3 đặc 

Ống 1: một mảnh nhỏ kẽm: có sủi bọt khí màu nâu đỏ, dung dịch thu được trong suốt 

Ống 2: một mảnh nhỏ đồng: khí màu nâu đỏ, dung dịch thu được màu xanh lam. 

Ống 3: một đinh sắt sạch: không phản ứng. 

Viết phương trình phản ứng: Zn + 4HNO3 ( đặc ) → Zn(NO3)2 + 2NO2 + 2H2O 

Cu + 4HNO3 → Cu(NO3)2 + NO2 + 2H2O 

b)Cũng làm thí nghiệm như trên nhưng với dung dịch HNO3 0,1M. Sau một thời gian 

khoảng 15 phút nhỏ vào dung dịch thu được vài giọt thuốc thử Nessle. 

28


Ống 1: dung dịch màu vàng 

Ống 2: dung dịch màu xanh, có khí hóa nâu ngoài không khí. 

Ống 3: dung dịch màu xanh đen và đinh sắt bị ăn mòn rỉ sét 


Zn + HNO3→ Zn(NO3)2 + 2NH4NO3 + 2H2O 

NH4NO3 + K2[HgI4] →[NH2Hg2I2]I + HNO3 + HI +KI 

Cu+HNO3→Fe(NO3)3+NO↑+H2O 

Fe+HNO3→Fe(NO3)3+NO↑+H2O 

Thí nghiệm 6: Tác dụng của dung dịch HNO3 đặc với dung dịch FeSO4. 

Thêm từ từ 3 giọt dung dịch HNO3 đặc vào ống nghiệm đựng 5 giọt FeSO4 bão hòa đã 

được axit hóa bằng dung dịch H2SO4 đặc. 

Quan sát hiện tượng: có khí màu nâu đỏ thoát ra 

Giải thích:Đây là một phản ứng tạo phức: Fe2 (SO4)3 là phức tạo thành. 

Viết phương trình phản ứng: FeSO4 + HNO3 + H2SO4 → Fe2(SO4)3 + NO↑ + H2O 

THÍ NGHIỆM 7: Sự tạo muối photphat ít tan 

a) Lấy vào 3 ống nghiệm, mỗi ống 1 ml dung dịch CaCl2 0,1M. 

Ống 1: 5 giọt dung dịch NH3 đặc + 3-4 giọt dung dịch NaH2PO4 0,1M 

Ống 2: 3-4 giọt dung dịch Na2HPO4 0,1M 

Ống 3: 3-4 giọt dung dịch NaH2PO4 0,1M. 

Quan sát hiện tượng xảy ra trong 3 ống nghiệm. 


Ống 1: kết tủa trắng. 

Ống 2: kết tủa trắng. 

Ống 3: dung dịch trong suốt. 


CaCl2 + NaH2PO4 + 2NH3 → Ca3(PO4)2↓ + NaCl + NH4Cl 

29

Na2HPO4 + CaCl2 → CaHPO4↓ + NaCl 

CaCl2 + NaH2PO4 → Ca(H2PO4)2 + NaCl 

b) Gạn lấy kết tủa trong mỗi ống, chia lượng kết tủa thu được thành 2 phần, lần lượt hòa 

tan các phần kết tủa đó trong các dung dịch CH3COOH 1N(phần 1) và HCl 1N(phần 2) 


Ống 1: 

Phần 1: kết tủa tan một phần, phần còn lại lắng xuống đáy ống nghiệm 

Phần 2: kết tủa tan hết 

Ống 2: Hòa tan trong CH3COOH và HCl. 

Giải thích : 

Kết tủa tan vì HC là axit mạnh nên dễ dàng đẩy được axit yếu hơn ra khỏi muối. Tuy 

H3PO4 mạnh hơn CH3COOH nhưng do nó phải trải qua nhiều nấc mới đạt được độ mạnh 

nhất định, nên CH3COOH vẫn có thể đẩy chúng ra khỏi muối. 


Ca3(PO4)2 + CH3COOH → Ca(H2PO4)2 + (CH3COO)2Ca 

Ca3(PO4)2 + HCl → CaCl2 + H3PO4 

CaHPO4 + 2CH3COOH →Ca(CH3COO)2 + H3PO4 

CaHPO4 + 2HCl → H3PO4 + CaCl2 

Thí nghiệm 8: Chuẩn độ AXIT OCTOPHOTPHORIC. 

A) Lấy 1 ml H3PO4 đặc trong tủ hút cho vào bình định mức 100 ml và định mức vừa đủ. 

Dùng pipet hút dung dịch trong bình định mức vào 3 tam giác, mỗi bình 5 ml. Thêm vào 

mỗi bình vài giọt methyl da cam để làm chỉ thị, rồi chẩn độ với NaOH 0,1 M chuẩn. Ghi 

thể tích chẩn độ 3 lần và tính trung bình 

Quan sát hiện tượng: dung dịchtừ màu đỏ chuyển sang màu vàng. 

Giải thích:dung dịch dễ bị phân li khi chuẩn độ bằng NaOH 

Viết phương trình phản ứng: H3PO4+NaOH -----> NaH2PO4+H2O 

Ph đổi màu= 3,4→4,4 

V − 1 

30

Ghi thể tích chuẩn độ 3 lần: 

V1=2 V2=2,2 V3=2,45 

Thể tích trung bình: 

V − 1 

= 

2 + 2,2 + 2,45 

3 

= 2,22 

****Lặp lại quá trình chuẩn độ trên với chỉ thị phenolphtalein. Ghi thể tích chuẩn độ 3 

lần và tính trung bình 

V − 2 

. Giữ dung dịch để làm thí nghiệm sau . 

Quan sát hiện tượng: dung dịch từ không màu chuyển sang màu hồng nhạt 

Giải thích:dung dịch dễ phân li khi chuẩn độ bằng NaOH 

Viết phương trình phản ứng:NaH2PO4+NaOH ---->Na2HPO4+H2O 

pH đổi màu = 8→10 

Ghi thể tích chuẩn độ 3 lần: 

V1= 4,5 V2=4,5 V3=4,5 

Thể tích trung bình: 

− 

V 

4,5 + 4,5 + 4,5 

= 

= 4,5 

2 3 

− 

V − 2 

B) Tính các thể tích V 1 và thu được, xác định lượng axit octophotphoric thu được. 

Tính nồng độ H3PO4 trong bình định mức và nồng độ gốc (dung dịch đậm đặc) 

NNaOH= 0,1M. 5.10 -3 L= 5.10 -4 

Nồng độ H3PO4 trong dung dịch : [H3PO4]= 

N NaOH 

10 

. 

− 

V 

1 

−4 

5.10 .2,2 

= = 1,1.10 

10 

−4 

Nồng độ H3PO4 trong dung dịch: [H3PO4]= 

− 

4 

N . 5.10 

− 

NaOH 

.4,5 

−4 

10 

V 

2 

= = 2.25. 10 

10 

C)Tính chất của H3PO4 

*Cho 5 giọt dung dịch amoni molipdat bão hòa vào 1 ống nghiệm 1ml dung dịch axit 

photphoric điều chế được và 1 giọt HNO3 đặc. 

Quan sát hiện tượng: dung dịch xuất hiện kết tủa màu vàng tươi. 

31

Giải thích: Trong môi trường axit nitric, anion PO4 3- tác dụng với (NH4)2MoO4 tạo ra kết 

tủa màu vàng. 


H3PO4 + 12 (NH4)2MoO4 + 21 HNO3 → (NH4)3H4[P(Mo2O7)6] + 21 NH4NO3 + 10 H2O 

* Thêm một giọt dung dịch AgNO3 vào ống nghiệm khác chứa 10 giọt dung dịch đã chẩn 

độ với phenolphtalein ở trên. 

Quan sát hiện tượng: dung dịch có màu vàng đục 

Giải thích:vì gốc Ag + dễ phản ứng khi gặp gốc PO4 3- nên xuất hiện kết tủa màu vàng đục 


3NaOH + H3PO4 -> Na3PO4 + 3H2O 

Na3PO4 + 3AgNO3 -> NaNO3 + Ag3PO4 

Thêm vài giọt dung dịch K3[Fe(SCN)6] vào ống nghiệm khác chứa 10 giọt dung dịch đã 

chuẩn độ với phenolphtalein ở trên 

Quan sát hiện tượng: màu dung dịch mất 

Giải thích:màu dung dịch không có màu vì ion Fe[(CN)6] 3- bền không phân li ra Fe 3+ và 

CN - 


2 K3[ Fe(SCN)6 ] +3 Na2HPO4 → Fe2(HPO4)3 +6 NaSCN +6 KSCN 

CÂU HỎI: 

1. Trình bài tính chất hóa học của HNO3. 

a. HNO3 là một axit mạnh 

- Làm quỳ tím chuyển thành màu đỏ. 

- Tác dụng với oxit bazơ (trong đó kim loại đã đạt hóa trị cao nhất) → muối + 

H2O: 

VD: 2HNO3 + CuO → Cu(NO3)2 + H2O 

- Tác dụng với bazơ (trong đó kim loại đã đạt hóa trị cao nhất) → muối + 

H2O: 

VD: 2HNO3 + Mg(OH)2 → Mg(NO3)2 + 2H2O 

32

- Tác dụng với muối (trong muối kim loại đã đạt hóa trị cao nhất) → muối mới + axit 

mới: 

VD: 2HNO3 + CaCO3 → Ca(NO3)2 + CO2 + H2O 

b. HNO3 là chất oxi hóa mạnh 

- Tác dụng với kim loại: 

+ HNO3 phản ứng với hầu hết các kim loại trừ Au và Pt → muối nitrat + H2O và sản 

phẩm khử của N +5 (NO2, NO, N2O, N2 và NH4NO3). 

M + HNO3 → M(NO3)n + H2O + NO2 (NO, N2O, N2, NH4NO3) 

+ Sản phẩm khử của N +5 là tùy thuộc vào độ mạnh của kim loại và nồng độ của dung 

dịch axit. Thông thường thì dung dịch đặc → NO2, dung dịch loãng → NO; dung dịch 

axit càng loãng, kim loại càng mạnh thì N bị khử xuống mức càng sâu. 

VD: Cu + 4HNO3 → Cu(NO3)2 + 2NO2 + 2H2O 

Chú ý: Nếu cho Fe hoặc hỗn hợp Fe và Cu tác dụng với dung dịch HNO3 mà sau phản 

ứng còn dư kim loại → trong dung dịch Fe thu được chỉ ở dạng muối Fe 2+ . HNO3 đặc 

nguội thụ động với Al, Fe, Cr. 

- Tác dụng với phi kim → NO2 + H2O + oxit của phi kim. 

VD: C + 4HNO3 → CO2 + 4NO2 + 2H2O 

- Tác dụng với các chất khử khác (oxit bazơ, bazơ và muối trong đó kim loại chưa có hóa 

trị cao nhất...). 

VD:4HNO3 + FeO → Fe(NO3)3 + NO2 + 2H2O 

2. Cho biết tính tan của muối nitrat và quy luật về sự tạo thành sản phẩm của phản 

ứng nhiệt phân các muối nitrat kim loại? 

* Tính tan của muối nitrat: 

+ Tất cả các muối nitrat đều tan trong nước . Là chất điện ly mạnh, không màu nên màu 

của một số muối nitrat làm màu của cation kim loại có trong muối. 

* Quy luật về sự tạo thành sản phẩm của phản ứng nhiệt phân các muối nitrat kim loại: 

- Tất cả các muối nitrat đều dễ bị nhiệt phân. 

- Nguyên nhân : do cấu trúc NO3 - kém bền với nhiệt. 

- Sản phầm của quá trình nhiệt phân phụ thuộc vào khả năng hoạt động của kim loại có 

trong muối 

Nếu muối nitrat của kim loại đứng trước Mg → muối nitrit và O2 

33

M(NO3)n → M(NO2)n + n/2O2 

ví dụ: NaNO3 → NaNO2 + 1/2O2 

- Nếu muối của kim loại trung bình (từ Mg đến Cu) → oxit kim loại + NO2 + O2 

2M(NO3)n → M2On + 2nNO2 + n/2O2 

ví dụ: 2Cu(NO3)2 → 2CuO + 4NO2 + O2 

- Nếu muối nitrat của kim loại sau Cu → kim loại + NO2 + O2 

M(NO3)n → M + nNO2 + n/2O2 

ví dụ: AgNO3 → Ag + NO2 + 1/2O2 

Chú ý: Một số muối nhiệt phân không theo quy luật trên như Fe(NO3)3, NH4NO3… 

Nếu muối nitrat tồn tại trong môi trường axit thì cũng có tính oxi hóa mạnh như HNO3. 

3Cu + 8HCl + 2KNO3 → 3CuCl2 + 2KCl + 2NO + 4H2O. 

3. Viết và cân bằng các phương trình phản ứng sau: 

a. AgNO3 + NaCl → AgCl↓ + NaNO3 

b. FeS2 + 18HNO3 đặc,nóng→ Fe(NO3)3 + 2H2SO4 + 15NO2↑ + 7H2O 

c. FeCO3 + 4HNO3 đặc,nóng→ Fe(NO3)3 + CO2 ↑+ NO2↑ + 2H2O 

d. AgNO3 --to-->Ag + NO2↑ + 1/2O2↑ 

4. Cho biết thành phần của supephotphat đơn và supephotphat kép? Viết phương 

trình phản ứng điều chế supephotphat đơn và supephotphat kép từ apatit. 

* Thành phần của supephotphat đơn: Supephotphat đơn là hỗn hợp của Ca(H2PO4)2 và 

thạch cao - CaSO4. 

* Thành phần của supephotphat kép: Trong thành phần của supephotphat kép không có 

lẫn thạch cao, do đó tỉ lệ P2O5 cao hơn, chuyên chở đỡ tốn kém hơn. 

* Phương trình phản ứng điều chế: 

- Supephotphat đơn: Ca3(PO4)2 + 2H2SO4 → Ca(H2PO4)2 + 2CaSO4↓ 

- Supephotphat kép: (điều chế qua 2 phản ứng) 

Ca3(PO4)2 + 3H2SO4 → 2H3PO4 + 3CaSO4↓ 

Ca3(PO4)2+ 4H3PO4 → 3Ca(H2PO4)2 

34

35

BÀI 5: CÁC NGUYÊN TỐ NHÓM VIA,VIIA 

THÍ NGHIỆM 1: Điều chế oxy bằng cách nhiệt phân KMnO4. 

Cho một ít tinh thể KMnO4 vào ống nghiệm khô. Dùng kẹp kẹp ống nghiệm và đun nhẹ 

trên ngọn lửa đèn cồn. Khí oxy sẽ thoát ra. Đưa tàn đóm que diêm vào phía trên miệng 

ống nghiệm để thử khí thoát ra. 

Quan sát hiện tượng: Chất rắn trong ống nghiệm chuyển dần thành đen, tàn đóm que diêm 

duy trì một lúc rồi tắt. 

Giải thích: Khi đun nóng KMnO4 bị phân hủy tạo ra oxi vì khí oxy duy trì sự cháy nên 

làm cho tàn đóm que diêm cháy. 

Viết phương trình phản ứng: 2 KMnO4 --to--> K2MnO4 +MnO2 +O2↑ 

THÍ NGHIỆM 2: Tính khử của Thiosunphat 

Ống 1: Dung dịch KMnO4 loãng và H2SO4 20% + vài giọt Na2S2O3 0,1M. Để yên 30 

phút. 

Quan sát hiện tượng: dung dịch KMnO4 mất màu, sau một thời gian thì dung dịch bị đục. 

Giải thích: Thiosunphat có tính khử mạnh và dễ phân hủy trong môi trường axit tao ra lưu 

huỳnh. 


2 KMnO4 + 3 H2SO4 + 5 Na2S2O3 → 2 MnSO4 + 5 Na2SO4 + K2SO4 + 3H2O 

Na2S2O3 + H2SO4 → SO2↑ + S↓ + Na2SO4 + H2O 

Ống 2: Cho 5 giọt FeCl3 0,1M và 5 giọt KI 0,1 M, ghi nhận hiện tượng. Sau đó thêm tiếp 

vài giọt Na2S2O3 0,1M 

Quan sát hiện tượng: dung dịch chuyển từ màu vàng nâu sang màu nâu tím. Sau đó thêm 

tiếp vài giọt Na2S2O3 thì dung dịch mất màu. 

Giải thích : khử iod thành ion iodua trong khi nó bị oxi hóa thành ion tetrathionat 

Viết phương trình phản ứng: 2FeCl3 + 2KI → 2KCl + 2FeCl2 + I2 2Na2S2O3 +I2 → 

Na2S4O6 + 2NaI 

THÍ NGHIỆM 3: Tác dụng của S với HNO3 đặc. 

Làm thí nghiệm trong tủ hút. 

36

Cho một ít( dầu tắm) S bột vào ống nghiệm đã đựng sẵn khỏang 10 giọt dung dịch HNO3 

đặc. Quan sát hiện tượng. Đun sôi dung dịch thấy gì? 

Sau khi đun sôi, để nguội. Thêm vào ống nghiệm vài giọt dung dịch BaCl2 0,1 M 


- Đun sôi dung dịch thì thấy lưu huỳnh tan ra, đồng thời có khí màu nâu đỏ, mùi sốc thoát 

ra 

- Để nguội và thêm vài giọt BaCl2 0,1M thì xuất hiện kết tủa trắng đục(BaSO4) 

Giải tích: vì dung dịch HNO3 đặc có tính oxi hóa mạnh nên có thể oxi hóa một số phi kim 

như S,C,P. Trong phản ứng các phi kim bị oxi hóa tới mức cao nhất. 

Viết phương trình phản ứng: S+ 6HNO3 đặc → H2SO4 + 6 NO2 + 2 H2O 

BaCl2 + H2SO4 → BaSO4 + 2HCl 

THÍ NGHIỆM 4: Tác dụng của H2SO4 đặc với chất hữu cơ 

( làm trong tủ hút) 

a. Đặt tờ giấy lên khay nhựa, dùng dũa thủy tinh sạch và khô nhúng vào dung dịch 

H2SO4 đặc, cẩn thận vẽ vài nét lên tờ giấy. 

Quan sát hiện tượng: Cho H2SO4 đặc lên tờ giấy làm chuyển màu sang vàng rồi sang 

đen. 

Giải thích: Do trong giấy chứa thành phần xelulozo ( chất hữu cơ). Sau phản ứng tạo 

thành carbon nên có màu đen, đồng thời tỏa nhiều nhiệt. 

Viết phương trình phản ứng: C6H10O5 --( H2SO4 đặc)--> 6 C + 5 H2O 

( axit H2SO4 đặc có tính háo nước) 

b. Cho một ít đường kính vào ống nghiệm, cẩn thận nhỏ 5 giọt H2SO4 đặc vào ống 

nghiệm. Quan sát hiện tượng. 

Quan sát hiện tượng: Thấy sự chuyển màu từ vàng chuyển dần sang đen 

Giải thích: Vì H2SO4 đặc có tính háo nước nên có thể lấy nước của hợp chất hữu cơ 

bichúng thành carbon như xelulozo, đường, bột gạo( vì có chứa thành phần chính là tinh 

bột) 

Viết phương trình phản ứng: chất rắn màu đen là carbon 

C12H22O11 --(H2SO4 đặc)--> 12 C + 11 H2O 

THÍ NGHIỆM 5: Tác dụng của H2SO4 đặc với kim loại 

37

( làm trong tủ hút) 

Trong 3 ống nghiệm, ỗng ống chứa 1-2 ml dung dịch H2SO4 đặc. Cho vào ống thí nhất 

một hạt kẽm, ống thí hai một đinh sắt nhỏ, ống thứ 3 một mảnh đồng. Để yên , theo dõi 

phản ứng. Sau đó cẩn thận đun nóng ống nghiệm . Thủ khí thoát ra bằng giấy tẳm dung 

dịch Pb(NO3)2 0,1M 

Quan sát hiện tượng : Ban đầu thì ống 2 không phản ứng , ống 1 và ống 3 có khí mùi hắc 

thoát ra. 

Sau đó cẩn thận đun nóng ống nghiệm : cả ba ống đề phản ứng và có khí mùi hắc thoát ra 

nhiều. 

Dùng dung dịch Pb(NO3)2 0,1M xuất hiện kết tủa màu đen của PbS↓ ở ống 3, chứng tỏ 

ngoài thoát ra khí SO2 như các ống thì ống này cón có khí H2S 

Giải thích: - H2SO4 đặc bị thụ động với Al,Fe,Cr 

-H2SO4 đặc, nóng tác dụng hầu hết các kim loại (trừ Au và Pt) 


Zn + H2SO4 đặc nguội → ZnSO4 + H2O + SO2↑ 

Cu + H2SO4 đặc nguội → CuSO4 + SO2 ↑ + H2O 

Cu + H2SO4 đặc nóng → Cu SO4 + SO2 ↑+ H2O 

2Fe + 6 H2SO4 đặc nóng → Fe2(SO4)3 + 3 SO2↑ + 6 H2O 

Zn +H2SO4 đặc nóng → ZnSO4 + SO2↑ + 2 H2O 

H2S + Pb(NO3)2 → PbS↓ +2HNO3 

THÍ NGHIỆM 6: Tác dụng của H2SO4 loãng với kim loại. 

Trong 3 ống nghiệm, mỗi ống đựng khoảng 1ml H2SO4 20 %. Cho vào ống thứ nhất 1 

hạt kẽm , ống thứ 2 một đinh sắt nhỏ, ống thứ 3 một mảnh đồng. Để yên , theo dõi phản 

ứng. Sau đó, Cẩn thận đun nóng ống nghiệm. 

Quan sát hiện tượng: - Khi cho H2SO4 loãng 20% tác dụng với Zn, Fe,Cu thì chỉ có ống 

1 (Zn ) và ống 2 (Fe) là xảy ra phản ứng, ống 3( Cu) không xảy ra hiện tượng gì. 

Sau đó đun nóng thì cả 3 ống nghiệm đề xảy ra phản ứng và có khí thoát ra nhưng ít. 

Giải thích: - vì H2SO4 loãng tác dụng với kim loại đứng trước hydro 


Zn + H2SO4 → ZnSO4 +H2↑ 

38

Fe + H2SO4 → FeSO4 + H2↑ 

2Fe + 6 H2SO4 loãng,nóng → Fe2(SO4)3 + 3 SO2↑ + 6H2O 

Cu + 2H2SO4 loãng,nóng → CuSO4 + SO2↑ + 2 H2O 

Zn + H2SO4 loãng,nóng → ZnSO4 + SO2↑ +2H2O 

THÍ NGHIỆM 7: Phản ứng của Na2S2O3 trong dung dịch HCl. 

Trong ống nghiệm chứa khoảng 1 ml dung dịch Na2S2O3 0,1M, thêm vào đó vài giọt 

dung dịch HCl 0,1 M . Nhận xét hiện tượng. 

Quan sát hiện tượng: Dung dịch chuyển từ không màu sang màu trắng hơi đục , xảy ra 

khá chậm và có sủi bọt khí. 

Giải thích: - Vì phản ứng bị ảnh hưởng của nồng độ Na2S2O3 và HCl đến tốc độ phản 

ứng. Lượng lưu huỳnh sinh ra rốt ít ở dạng phân tán trong dung dịch nên chỉ thấy vẩy đục 

trắng. Phản ứng xảy ra hơi chậm nên khó quan sát. 


Na2S2O3 + 2 HCl → 2 NaCl + S↓ + SO2↑ + H2O 

THÍ NGHIỆM 8: Tác dụng của các halogienua với dung dịch H2SO4 đặc.(làm thí nghiệm 

trong tủ hút) 

Ống 1: một ít tinh thể KBr 

Ống 2: một ít tinh thể KI 

Thêm vào 2 ống nghiệm 5-6 giọt dung dịch H2SO4 đặc. Đun nóng nhẹ các ống. Lấy 2 

mẫu giấy tẩm dung dịch Pb(NO3)2 0,1M đặt lên miệng ống nghiệm. Quan sát xem ở ống 

nghiệm nào giấy lọc bị đổi màu. 

Sau thí nghiệm thêm NaOH 20% để hấp thụ khí dư trước khi rửa ống nghiệm 


- Ống 1: không màu 

- Ống 2: màu tím đen 

Giải thích:Vì brom và iot tan tốt trong dung môi hữu cơ , dung môi càng không phân cực 

thì độ tan càng tăng . khi đi từ F2 đến I2 thì màu càng nhạt dần nên làm cho màu của 

Br2 nhạt dần rồi mất màu. 


2KBr+2H2SO4(đặc) --->K2SO4+Br2+SO2+2H2O 

39

8KI +5 H2SO4(đặc) ---> 4I2 + H2S +4 K2SO4 + 4H2O 

H2S + Pb(NO3)2 → PbS↓ +2HNO3 

So sánh tính chất của 2 ion halogenua: 

- thể hiện tính oxi hóa mạnh và giảm dần từ F- đến I- ( Tính oxi hóa của Br- mạnh hơn 

của I-) 

- độ âm điện tương đối lớn. Đi từ F- đến I- độ âm điện giảm ( Độ âm điện của Br- cao hơn 

độ âm điện của I- 

- màu của ion Br- nhạt hơn màu của I- 

THÍ NGHIỆM 9: Tác dụng của halogienua kim loại với FeCl3. 

Lấy vào ống nghiệm 10 giọt dung dịch KI 0,1M. Thêm tiếp vào 5 giọt dung dịch FeCl3 

0,1M . Lắc mạnh. Thêm tiếp vào 2 giọt hồ tinh bột. 

Quan sát hiện tượng: FeCl3 có màu vàng nhạt + KI tạo ra màu vàng cam, rồi thêm tiếp 

vào 2 giọt hồ tinh bột tạo dung dịch màu xanh đậm. 

Giải thích: do tạo ra ion nguyên chất nên khi cho hồ tinh bột vào thì dung dịch màu xanh 

đậm 

Viết phương trình phản ứng: FeCl3 + 2 KI → 2 KCl + 2 FeCl2 +I2 

THÍ NGHIỆM 10: Tác dụng của HCl với các chất oxi hóa 

(làm trong tủ hút) 

Lấy 3 ống nghiệm khô, mỗi ống nghiệm cho một ít tinh thể sau: 

Ống 1: MnO2 Ống 2: KMnO4 Ống 3: K2Cr2O7 

Cho vào mỗi ống 5 giọt dng dịch HCl đặc. Đun nhẹ ống nghiệm. Nhận xét màu khí (qua 

thành ống nghiệm). Dùng giấy tẳm hồ tinh bột và KI đặt vào miệng ống nghiệm để thử 

khí bay ra. Theo dõi sự thay đỗi màu sắc của giấy thử. 

Thêm vài giọt NaOH 20% để hấp thụ khí dư trước khi rửa ống nghiệm. 


- Ban đầu cho vào 3 ống nghiệm mỗi ống 5 giọt dung dịch HCl đặc.Đun nóng nhẹ. 

+ Ống 1 : từ màu đen → màu vàng lục 

+ Ống 2: từ màu đen → màu vàng xanh 

40

+Ống 3: từ màu vàng cam → xanh lá cây 


-Ống 1:Do MnO2 là chất oxi hóa mạnh nên đẩy Cl{-1}thành Cl{0}. 

- Ống 2: 

+Số oxi hóa của Mn từ{+7}------>Mn{+2} 

+Khí Cl2 thoát ra do KMnO4 đã phản ứng với dd HCl đặc tạo ra khí màu vàng lục 

và dd không màu(KCl,MnCl2,H2O). 

+Cl đã chiếm chỗ của K và Mn trong KMnO4 để tạo thành dd không màu. 

-Ống 3:Trạng thái oxy hóa của Chromium thay đổi từ +7 thành +3, do đó màu xanh lục 

Viết phương trình phản ứng: MnO2 + 4 HCl (đặc) ---to---> MnCl2 + Cl2 + 2 H2O 

2KMnO4 + 16HCl (đặc)--to--> 2KCl + 2MnCl2 + 5Cl2 + 8H2O 

K2Cr2O7+ 14HCl(đặc)--to--->2KCl+2CrCl3+3Cl2+7H2O 

THÍ NGHIỆM 11: Thuốc thử của ion halogienua. 

Lấy 4 ống nghiệm, lần lượt cho vào mỗi ống 3-4 giọt dung dịch NaF 0,1M, dung dịch 

KCl 0,1M, dung dịch KBr 0,1M, dung dịch KI 0,1M. Thêm vào mỗi ống 1-2 giọt dung 

dịch AgNO3. Quan sát hiện tượng. Thêm tiếp vào mỗi ống nghiệm 5 giọt dung dịch NH3 

đặc. Ghi ngận hiện tượng, viết phương trình phản ứng. 


- Ống 1 (NaF): không có hiện tượng gì 

-Ống 2 (NaCl): có kết tủa trắng (AgCl) 

-Ống 3 (NaBr): kết tủa vàng nhạt (AgBr) 

-Ống 4(NaI): kết tủa vàng đậm (AgI) 

* Thêm NH3 đặc vào mỗi ống nghiệm thì: 

- Ống 1: không có hiện tượng gì 

-Ống 2: kết tủa tan 

-Ống 3: kết tủa tan rất ít 

-Ống 4: kết tủa không tan trong NH3 đặc. 


41

- Màu của dung dịch đậm dần từ Flo đến Iot. Độ tan trong dãy AgCl, AgBr, AgI giảm 

dần do bán kính anion tăng, khả năng bị cực hóa tăng. 

- Hiện tượng các kết tủa AgX tan trong dung dịch NH3 đặc, dược vào mối quan hệ giữa 

số cân bằng, tích số tan và hằng số bền của phức chất. 


AgNO3+NaF→AgF + NaNO3 ( có phương trình phản ứng xảy ra nhưng không tạo ra ) 

AgNO3 + KCl → AgCl↓ + KNO3 

KBr+AgNO3→AgBr↓ +KNO3 

KI+AgNO3→ AgI↓+KNO3 

AgCl + 2(NH3•H2O) → [Ag(NH3)2]Cl + 2H2O 

AgBr + 2(NH3•H2O) → [Ag(NH3)2]Br + 2H2O 

۞ Lấy 4 ống nghiệm, lần lượt cho vào mỗi ống 3-4 giọt dung dịch NaF 0,1M,dung dịch 

KBr 0,1M, dung dịch KCl 0,1M, dung dịch KI 0,1M. Thêm vào mỗi ống 1-2 giọt dung 

dịch Pb(NO3)2 0,1M. Quan sát hiện tượng. Viết phương trình phản ứng. 


-khi cho 3-4 giọt dung dịch NaF 0,1M + 1-2 giọt dung dịch Pb(NO3)2 → kết tủa trắng 

đục(PbF2) 

- khi cho 3-4 giọt dung dịch KBr 0,1M + 1-2 giọt dung dịch Pb(NO3)2 → kết tủa 

trắng(PbBr2) 

- khi cho 3-4 giọt dung dịch KCl 0,1 M + 1-2 giọt dung dịch Pb(NO3)2 → kết tủa trắng 

đục (PbCl2) 

- khi cho vài giọt dung dịch KI 0,1M + vài giọt dung dịch Pb(NO3)2→ có kết tủa vàng 

ánh tươi (PbI2) 

Giải thích:- Từ F2 → I2: tính oxi hóa giảm, tính khử tăng, độ âm điện giảm. 


Pb(NO3)2 + 2NaF ---> PbF2 + 2NaNO3 

Pb(NO3)2 + 2KI ---> PbI2 + 2KNO3 

Pb(NO3)2 + 2KBr ---> PbBr2 + 2KNO3 

Pb(NO3)2 + 2KCl ---> PbCl2 + 2KNO3 ơ 

42

CÂU HỎI 

1. Trình bày tính chất hóa học của H2SO4 đặc? Viết phương trình minh họa. 

- Số oxi hóa mà lưu huỳnh có thể có là : -2; 0;+4; +6. Trong H2SO4 thì S có mức oxi hóa 

là +6 cao nhất nên H2SO4 đặc có tính axit mạnh, oxi hóa mạnh và có tính háo nước . 

- Tác dụng với kim loại (trừ Au và Pt) 

VD: 2Fe+6H2SO4 → Fe2(SO4)3+3SO2+6H2O 

-Tác dụng với phi kim → oxit phi kim +SO2 +H2O 

VD: 2P+5H2SO4 → 2H3PO4 +5SO2+2H2O 

-Tác dụng với các chất khử khác 

VD : 2FeO+ 4H2SO4 → Fe2(SO4)3 +SO2+4H2O 

- Có tính hóa nước mãnh liệt và có khả năng hấp thụ SO3 →Oleum 

- H2SO4 đặc nguội thụ động với Al, Fe, Cr 

2. Trình bày cách pha H2SO4 đặc thành H2SO4 loãng. Giải thích tại sao phải tiến hành 

như vậy 

- Cho từ từ axit H2SO4 đặc vào nước và tuyệt đối không được làm ngược lại. 

- vì axit H2SO4 đặc gặp nước sẽ lặp tức phản ứng ,tỏa nhiều nhiệt, bắn tung tóe gây tai 

nạn cho chung ta trong quá trình làm thí nghiệm , nên bắc buộc phải đổ từ từ axit vào 

H2O . Khi đỗ từ từ axit vào H2O axit sẽ nặng hơn nước và chìm xuống bên dưới, phản 

ứng sẽ được thực hiện dưới đáy của lọ thủy tinh và sẽ không bị bắn tung tóe lên mặt nước. 

3. Mô tả một thí nghiệm bằng hình vẽ và viết các phương trình phản ứng xảy ra để chứng 

minh halogien đứng trước có khả năng đẩy halogien đứng sau ra khỏi muối của nó. 

*** Hình ảnh minh họa: 

So sánh tính oxi hóa của brom và Cl: 

Tiến hành: cho 1 ml dung dịch NaBr vào ống nghiệm, nhỏ tiếp vào vài giọt nước clo, lắc 

nhẹ, 

Hiện tượng: dung dịch NaBr từ không màu sẽ chuyển sang màu đỏ nâu, do Br2 đã tào 

thành từ phản ứng 

43

Cl2+ 2NaBr -> 2NaCl +Br2 

Phản ứng xảy ra do tính oxi hóa của clo mạnh hơn brom. Clo đẩy brom ra khỏi hợp chất 

muối NaBr, tạo Br2 đỏ nâu 

Halogen mạnh đẩy halogen yếu ra khỏi muối 

F2 + 2NaCl → 2NaF + Cl2 (Điều kiện: Flo tác dụng với NaCl khan, đun nóng). 

2Cl2 + 2NaBr → 2NaCl + Br2 

2Br2 + 2NaI → 2NaBr + I2 

===>Tính oxi hóa mạnh và giảm dần từ F2 → I2. 

4. Cho biếttính tan của muối halogienua và muối sulfat trong nước? 

- Tất cả các muối sulfat (SO42-) đều tan trừ PbSO4, BaSO4. Cần lưu ý CaSO4 ít tan 

nhưng vẫn xem như tan tốt. 

. 

- Hầu hết các muối chứa ion halogienua đều tan trừ AgX (X từ Cl → I) , PbX2 là ít tan. 

BÀI 6: PHỨC CHẤT 

1. Màu sắc, độ bền của phức chất: 

Thí nghiệm 1: 

Lấy 2 ống nghiệm, cho vào mỗi ống 1ml nước cất và 2 giọt CuSO4 0,5M. 

Ống 1: nhỏ từ từ từng giọt dung dịch NH3 2M, sau đó thêm vài giọt en. 

Ống 2: thêm dung dịch ethylenediammine (en). 

Lắc đều, thêm en cho đến khi không còn sự thay đổi màu sắc. 

• Hiện tượng: 

Ống 1: ban đầu dung dịch có màu xanh lam, nhỏ NH3 vào dung dịch tạo phức có màu 

xanh lam, thêm vài giọt en dung dịch tạo phức màu tím. 

2H2O + 2NH3 + CuSO4 → (NH4)2SO4 + Cu(OH)2↓ 

Xanh lam 

Cu(OH)2↓ + 4NH3 → [Cu(NH3)4](OH)2 

Xanh 

Xanh lam 

[Cu(NH3)4] 2+ + 2en + 2H2O → [Cu(H2O)2(en)2] 2+ + 4NH3↑ 

Xanh lam 

Tím 

Ống 2: khi cho (en) vào thì dung dịch chuyển sang màu từ xanh lam sang tím. 

Cu 2+ + H2O + 2en → [Cu(H2O)2(en)2] 2+ 

Xanh lam 

Tím 


44

Lấy 2 ống nghiệm, cho vào mỗi ống 10 giọt FeCl3 0,2M và 10 giọt nước cất. 

Ống 1: nhỏ từng giọt KSCN 0,02M. 

Ống 2: nhỏ dung dịch K2C2O4 0,25M. 

Tiếp tục thêm từng giọt NaF 0,5M vào cả 2 ống nghiệm. 


+ Ống 1: nhỏ KSCN vào dung dịch có màu đỏ; sau đó NaF dung dịch vào có màu vàng 

nhạt. 

KSCN + FeCl3 → KCl + K3[Fe(SCN)6] 

Đỏ 

K3[Fe(SCN)6] + NaF → K3[FeF6] + 6NaSCN. 

+ Ống 2: nhỏ K2C2O4 vào dung dịch có màu vàng đậm ; cho NaF vào dung dịch chuyển 

sang màu vàng nhạt. 

FeCl3 + K2C2O4 → K3[Fe(C2O4)3] + 3KCl 

Vàng 

K3[Fe(C2O4)3] + 6NaF → K3[FeF6] + 3Na2C2O4 

Vàng nhạt 

2. Sự hòa tan kết tủa nhờ tạo phức: 


Lấy 2 ống nghiệm li tâm, cho vào mỗi ống 5 giọt AgNO3 0,1M. 

Ống 1: 2 giọt KI 0,4M. Li tâm lấy kết tủa, thêm từ từ dung dịch KI 0,4M. 

Ống 2: 5 giọt NaCl 0,2M. Li tâm lấy kết tủa, thêm từ từ dung dịch NH3 2M. 


+ Ống 1: dung dịch trong suốt xuất hiện vàng nhạt; thêm tiếp KI vào dung dịch kết tủa 

tan tạo dung dịch màu vàng.Khi them (en) tạo phức tím 

AgNO3 + KI → AgI + KNO3 

Vàng đậm 

AgI↓ + KI → K[AgI2] 

Vàng 

+ Ống 2: dung dịch trong suốt xuất hiện trắng; thêm NH3 vào kết tủa tan dung dịch 

trong suốt. 

AgNO3 + NaCl → AgCl + NaNO3 

Trắng 

AgCl + 2NH3 → [Ag(NH3)2]Cl 

Trong suốt 


Lấy 2 ống nghiệm, cho vào mỗi ống 5 giọt AgNO3 0,1M. 

45

Ống 1: 10 giọt Na2S 2M. 

Ống 2: 10 giọt NaCl 0,2M. 

Sau đó nhỏ từng giọt Na2S2O3 0,1N vào cả 2 ống nghiệm, lắc đều. 


+ Ống 1: có kết tủa đen, thêm Na2S2O3 vào dung dịch kết tủa không tan. 

2AgNO3 + Na2S → Ag2S↓ + 2NaNO3 

Đen 

+ Ống 2: có kết tủa trắng, thêm Na2S2O3 vào dung dịch kết tủa tan dung dịch trong suốt 

AgNO3 + NaCl → AgCl + NaNO3 

Trắng 

AgCl + 2Na2S2O3→ Na3[Ag(S2O3)2] + NaCl 

Trong suốt 


Lấy 2 ống nghiệm li tâm. Cho vào mỗi ống 1ml Zn(NO3)2 0,1M và thêm từ từ NaOH 2M 

đến khi thấy nhiều kết tủa. Lắc đều. Tiến hành li tâm rồi gạn bỏ phần dung dịch ở trên. 

Sau đó: 

Ống 1: nhỏ từng giọt dung dịch NH3 2M vào. 

Ống 2: nhỏ từng giọt dung dịch NaOH 2M vào. 

• Hiện tượng: ở cả 2 ống đều có kết tủa keo trắng và đều tan trong dung dịch NH3 và 

dung dịch NaOH, tạo dung dịch trong suốt. 

• Giải thích: do Zn 2+ tác dụng với OH - tạo keo trắng Zn(OH)2, đây là hidroxit 

lưỡng tính nên tan trong dung dịch NaOH; đồng thời tạo phức với NH3. 

Zn(NO3)2 + 2NaOH → Zn(OH)2 +2NaNO3 

Zn(OH)2↓ + NH3 → [Zn(NH3)4](OH)2 

Zn(OH)2↓ + 2NaOH → Na2ZnO2 + 2H2O 


Lấy 2 ống nghiệm li tâm. 

Ống 1: 10 giọt AgNO3 0,1M + 10 giọt NaOH 2M. 

Ống 2: 10 giọt CuSO4 0,5M + 10 giọt NaOH 2M. 

Tiến hành li tâm rồi gạn bỏ phần dung dịch ở trên. Sau đó, nhỏ từng giọt dung dịch NH3 

2M vào cả 2 ống. 


+ Ống 1: có kết tủa xám đen; nhỏ NaOH vào thì kết tủa tan tạo dung dịch trong suốt. 

+ Ống 2: có kết tủa xanh lam; nhỏ NH3 vào thì kết tủa tan tạo dung dịch màu xanh thẫm. 

• Giải thích: 

+ Ống 1: do AgNO3 tác dụng với NaOH tạo ra AgOH không bền phân hủy thành 

Ag2O màu xám đen; Ag2O tạo phức với NH3. 

46

AgNO3 + NaOH → AgOH↓ + NaNO3 

2AgOH↓ → Ag2O↓ + H2O 

+ Ống 2: do CuSO4 tác dụng với NaOH tạo Cu(OH)2 màu xanh lam; Cu(OH)2 tạo phức 

với NH3. 

CuSO4 + 2NaOH → Cu(OH)2 + Na2SO4 

Cu(OH)2 + 4NH3 → [Cu(NH3)4](OH)2 

3. Xác định hằng số không bền của ion phức [Ag(NH3)2] + . 

Pha bằng bình định mức 50mL dung dịch NH3 1M từ dung dịch NH3 25% (d=0.91). 

Áp dụng công thức CV=C’V’ để tính toán ra lượng cần dùng. 

Pha 50mL dung dịch NH3 1M từ dung dịch NH3 25% (d=0,91) (làm trong tủ hút). 

• CM = 10d.C% 

= 10.0,91.25 

= 13,38M 

M 17 

• CV = C’V’ 

13,38V = 1.50 V = 3,74mL 

1) Lấy 3,74mL dung dịch NH3 25% cho bình định mức 50mL 

2) Cho nước cất tiếp vào đến vạch 50mL 

3) Lắc đều sẽ được 50mL dung dịch NH3 1M 

Cho vào bình tam giác: 10mL AgNO3 0,1M (lấy bằng pipet) + 10mL NH3 1M (lấy 

bằng pipet). Lắc đều hỗn hợp. 

Trên buret (sau khi đã rửa sạch), đổ đầy dung dịch NaCl 0,02M và chỉnh về mức “0” 

(chú ý đầu nhọn không còn bọt). Dùng tay trái mở khóa vặn buret cho dung dịch NaCl 

0,02M chảy từ từ vào dung dịch hỗn hợp AgNO3 và NH3. Vừa nhỏ vừa lắc đến khi xuất 

hiện kết tủa trắng, bền AgCl. Ghi lại thể tích NaCl đã dùng tại thời điểm bắt đầu xuất hiện 

kết tủa. 

Làm thí nghiệm ba lần để lấy giá trị trung bình: 

Thể tích NaCl 0,02M ghi 

Lần 

Giá trị trung bình 

nhận 

1 2,77 

2 2,80 

3 2,95 

V ̅ = V1+V2+V3 

3 

= 2,77+2,80+2,95 

3 

= 2,84 mL 

47

K cb của phản ứng này chính là 

hằng số cân bằng không bền của 

phức [Ag(NH 3 ) 2 ] + vậy ta tính 

được: 

CÂU HỎI 

1. Màu của các phức đồng – ammoniac; bạc – ammoniac; kẽm – ammoniac? Giải thích. 

Tên phức chất 

[Cu(NH3)4](OH)2 

[Ag(NH3)2]OH 

[Zn(NH3)4](OH)2 

Màu phức chất 

Xanh thẩm 

Trong suốt không màu 

Trong suốt không màu 

2. Tính nồng độ của Cu 2+ , [Cu(NH3)4] 2+ , NH3 tại thời điểm cân bằng khi trộn 0,10 mol 

CuSO4 với 0,40mol NH3 rồi pha loãng thành 1000ml dung dịch. Cho biết: 

48

[Cu(NH3)4] 2+ Cu 2+ + 4NH3 Kcb=2,1.10 -13 

49

A. HỘP CHẤT CROM(III) 

BÀI 7: SẮT - CROM 

1.Quan sát màu và thử pH của dung dịch muối Cr(III) 

• Ghi nhận màu của dung dịch Cr(NO3)3 1M 

• Nhỏ vài giọt dung dịch Cr(NO3)3 1M lân giấy đo pH rồi đem so màu với giấy đo 

pH chuẩn 


- Dung dịch Cr(NO3)3 1M có màu xanh chàm, và pH gần bằng 2 

Giải thích: vì Cr(NO3)3 là muối của bazo yếu Cr(OH)3 và axit mạnh HNO3 nên muối này 

có pH Cr(OH)3 + 3NH4NO3 

Cr(OH)3 + 3HCl ---->CrCl3 + 3H2O 

50

• Ống nghiệm 2: vài giọt dung dịch Cr(NO3)3 1M + vài giọt dung dịch NaOH 2M . 

Thêm tiếp vài giọt NaOH đền khi kết tủa tan. 

Quan sát hiện tượng: Lấy vài giọt dung dịch Cr(NO3)3 1M + vài giọt dung dịch NaOH 

2M ---->kết tủa trắng xanh .Thêm tiếp vài giọt NaOH đền khi kết tủa tan ----> dung dịch 

có màu xanh chàm. 

Giải thích: là do Cr(OH)3 là 1 hidroxit lưỡng tính nên khi cho kiềm dư thì nó sẽ phản ứng 

tiếp làm cho kết tủa tan. 


Cr(NO3)3 +3NaOH ---> Cr(OH)3 +3NaNO3 

Cr(OH)3 +3NaOH dư ---> Na3[Cr(OH)6] 

3.Sự oxi hóa Cr(III) thành Cr(IV) 

• Lầy 2 ống nghiệm cho tiếp vài giọt dung dịch H2O2 30%. Cẩn thận đun nóng hỗn 

hợp trên ngọn lửa đèn cồn cho đến khi dung dịch chuyển màu. 

Quan sát hiện tượng: Lấy 3 giọt dung dịch Cr(NO3)3 + NaOH ---> thì kết tủa có màu xanh 

lục nhạt. Thêm tiếp vào NaOH thì kết tủa tan . Thêm tiếp vài giọt dung dịch H2O2 30% 

đun trên ngọn lửa đèn cồn cho đến khi dung dịch xuất hiện màu vàng chanh. 

Giải thích: là do gốc CrO2 - bị H2O2 oxi hóa CrO4 - nên có màu vàng chanh. 



Cr(OH)3+ NaOH dư ---> NaCrO2 + 2H2O 

2NaCrO2 + 3H2O2 + 2NaOH -----> 2Na2CrO4 + 4H2O 

B. HỢP CHẤT CROM (VI) 

1. Quan sát màu và thử pH của dung dịch K2CrO4 và K2Cr2O7 

• Ghi nhận màu của dung dịch K2CrO4; K2Cr2O7 

• Nhỏ vài giọt dung dịch K2CrO4 lên giấy đo pH rồi đem so màu với màu pH chuẩn. 

• Làm tương tự như trên với dung dịch K2Cr2O7 


-Dung dịch K2CrO4 có màu vàng chanh, dung dịch K2Cr2O7 có màu da cam. 

- pH của dung dịch K2CrO4 = 8 và pH của dung dịch K2Cr2O7=4 

51

Giải thích: Do K2CrO4 chỉ tồn tại trong mội trường bazo nên pH >7 , còn K2Cr2O7 chỉ tồn 

tại trong môi trường axit nên pH vàng cam. 

Thêm vài giọt NaOH 2M thì dung dịch chuyển từ màu da cam ---> màu vàng chanh. Sau 

đó thêm tiếp dung dịch H2SO4 2M vào thì dung dịch chuyển từ màu vàng chanh ---> màu 

da cam. 


2CrO4 2- (vàng chanh ) + 2H + -----> Cr2O7 2- (da cam) + H2O 

Cr2O7 2- (da cam )+ 2OH - ----> 2CrO4 2- (vàng chanh ) + H2O 

3. Muối ít tan của axit cromic. 

Thí nghiệm 1: Cho vào 3 ống nghiệm, mỗi ống từng lượng hóa chất như sau: 

Ống 1: 3 giọt K2CrO4 0,15M + 3 giọt Ba(NO3)2 0,4M 

Ống 2: 3 giọt K2CrO4 0,15M + 3 giọt Pb(NO3)2 0,2M 

Ống 3: 3 giọt K2CrO4 0,15M + 3 giọt AgNO3 0,1M 


Ống 1: Xuất hiện kết tủa màu vàng nhạt 

Ống 2: Kết tủa màu vàng cam 

Ống 3: Kết tủa màu đỏ nâu 


- Tích số tan: T (BaCrO4) > T ( Ag2CrO4) > T ( PbCrO4), các muối cromat có tích số tan 

bé và rất khó tan . 


K2CrO4 + Ba(NO3)2 ---> 2KNO3 + BaCrO4↓( màu vàng nhạt) 

52

K2CrO4 + Pb(NO3)2 -----> 2KNO3 + PbCrO4↓(màu vàng cam) 

K2CrO4 + 2AgNO3 ---->2KNO3 + Ag2CrO4 ↓(màu đỏ nâu) 

Thí nghiệm 2: Cho vào 3 ống nghiệm sạch mỗi ống 1 ml Ba(NO3)2 0,4M + 3 giọt 

K2CrO4 0,15M. Sau đó thêm vào: 

Ống 1: vài giọt HCl 6M 

Ống 2: Vài giọt H2SO4 2M 

Ống 3: Vài giọt HNO3 6M 

Ghi nhận hiện tượng và giải thích. 


Ban đầu dung dịch có màu vàng nhạt (BaCrO4) 

Ống 1: kết tủa tan và dung dịch có màu da cam ( BaCr2O7) 

Ống 2: dung dịch xuất hiện màu da cam ( BaCr2O7) và đồng thời xuất hiện kết tủa 

trắng(BaSO4)↓. 

Ống 3: kết tủa tan và dung dịch có màu da cam (BaCr2O7) 


Cho vào 3 ống nghiệm sạch mỗi ống 1 ml Ba(NO3)2 0,4M + 3 giọt K2CrO4 0,15M---> 

dung dịch có màu vàng. 

Ống 1: vài giọt HCl 6M ---> kết tủa tan và dung dịch có màu da cam 

Ống 2: vài giọt H2SO4 ---> dung dịch có xuất hiện màu da cam đồng thời cũng có xuất 

hiện kết tủa trắng 

Ống 3: Vài giọt dung dịch HNO3 6M----> kết tủa tan và dung dịch có màu da cam 


K2CrO4 + Ba(NO3)2 ---> 2KNO3 + BaCrO4(màu vàng nhạt) 

2BaCrO4 + 2HCl → BaCr2O7 (màu da cam)+ BaCl2 + H2O 

2BaCrO4 + H2SO4 ---> BaSO4↓ + H2O+ BaCr2O7 (màu da cam) 

2BaCrO4 + 2HNO3 ----> Ba(NO3)2 + H2O + BaCr2O7(màu da cam) 

4.Tính oxi hóa của Crom VI 

Cho vào ống nghiệm : 3 giọt K2CrO4 0,15M + 2 giọt Na2S 2M. Đun nhẹ hộn hợp. 

Quan sát hiện tượng: tạo dung dịch có màu xanh rêu và có kết tủa S màu vàng nhạt 

53

Viết phương trình phản ứng: 2K2CrO4 + 3 Na2S + 8H2O ---> 4KOH + 6NaOH + 

2Cr(OH)3 + 3 S↓ 

Lấy 3 ống nghiệm: 

Ống 1: 3 giọt H2O2 30% + 3 giọt H2SO4 2M 

Ống2: 3 giọt KI 0,4M + 3 giọt H2SO4 2M 

Ống 3: 3 giọt FeSO4 0,5M + 3 giọt H2SO4 2M 

Thêm tiếp vào mỗi ống vài giọt K2CrO4 0,15M. 


Ống 1: 3 giọt H2O2 30% + 3 giọt H2SO4 2M -----> dung dịch chuyển sang màu xanh lục 

thẫm và có bọt khí không màu sủi lên 

Ống2: 3 giọt KI 0,4M + 3 giọt H2SO4 2M----> dung dịch màu vàng .Thêm tiếp vào ống 

vài giọt K2CrO4 0,15M ----> dung dịch có màu nâu đỏ 

Ống 3: 3 giọt FeSO4 0,5M + 3 giọt H2SO4 2M + vài giọt K2CrO4 0,15M---> dung dịch 

có màu nâu đỏ 


Ống 1: màu xanh lục thẫm là màu của ion Cr 3+ , bọt khí không màu sủi lên là khí O2 

Ống 2 : màu xanh lục thẫm là màu của ion Cr 3+ , kết tủa màu tím đen xuất hiện là I2 

Ống 3: màu xanh lục thẫm là màu của ion Cr 3+ , màu đỏ nâu dưới ống nghiệm là của ion 

Fe 3+ 


2K2CrO4 + 5H2SO4 + 3H2O2 ----> Cr2(SO4)3 + 3O2↑ + 8H2O + 2K2SO4 

2K2CrO4 + 6KI + 8H2SO4 ----> Cr2(SO4)3 + 3I2 + 5K2SO4 + 8H2O 

6FeSO4 + 2K2CrO4 + 8H2SO4 ----> 3Fe2(SO4)3 + 2K2SO4 + Cr2(SO4)3 + 8H2O 

Cho vào becher một ít tinh thể K2Cr2O7 (1/3 muỗng) với 5 ml nước cất, đun nóng, 

khuấy đều. Thêm từ từ 1ml dung dịch H2SO4 đđ khi dung dịch đậm màu. Để nguội, ngâm 

becher vào nước, thêm 0,5 ml cồn 95 0 C. 

Quan sát hiện tượng: dung dịch không màu và có sủi bọt khí 

Giải thích: do Cr 6+ -----> Cr 3+ trong môi trường axit 


54

2K2Cr2O7 + 3C2H5OH + 8H2SO4đđ -----> 3CH3COOH + 2K2SO4 + 2Cr2(SO4)3 + 2CO2 + 

11H2O 


Chú ý dung dịch Fe(II) rất dễ bị oxi hóa thành Fe(III), nếu dung dịch có màu vàng thì hãy 

dùng chất khử Fe(III) trong dung dịch. 

1. Quan sát màu và thử pH của dung dịch muối Fe(II) bằng giấy đo pH 

Ghi nhận màu của dung dịch muối FeSO4 

Nhỏ vài giọt dung dịch FeSO4 0,5M lên giấy đo pH rồi đem so màu với giấy đo pH 

chuẩn. 

Quan sát hiện tượng: dung dịch có màu trắng xanh (gần như trong suốt) 

pH =2 

Giải thích: vì FeSO4 được tạo ra từ bazo yếu Fe(OH)2 và axit mạnh H2SO4 nên pH 4Fe(OH)3↓ 

Lấy 3 giọt dung dịch FeSO4 0,5M cho vào ống nghiệm. Thêm 3 giọt dung dịch 

NaOH 2 M. Thêm ngay vài giọt H2O2 30% . Quan sát hiện tượng. Giải thích. 

Quan sát hiện tượng: ban dầu xuất hiện kết tủa trắng xanh. Thêm 3 giọt dung dịch H2O2 -- 

--> kết tủa nâu đỏ. 

Giải thích: kết tủa nâu đỏ là do dung dịch H2O2 là chất oxi hóa mạnh đã oxi hóa Fe 2+ 

thành Fe 3+ nên có màu đâu đỏ xuất hiện và có sủi bọt khí thoát ra. 


55

FeSO4 + 2NaOH → Fe(OH)2 ↓+ Na2SO4 

4Fe(OH)2 + 4H2O2 ---> 4Fe(OH)3 + O2↑ + 2H2O 

3. HỢP CHẤT ÍT TAN. 

Lấy 3 giọt dung dịch FeSO4 0,5M. Thêm 3 giọt Na2S 2M. Để ý màu kết tủa. Axit 

hóa hỗn hợp bởi vài giọt HCl 2M . Kết tủa có tan không? 

Quan sát hiện tượng: xuất hiện kết tủa đen (FeS) .Axit hóa hỗn hợp bởi vài giọt HCl 2M 

-----> kết tủa tan và khí bay lên có mùi trứng thối (H2S) 

Giải thích: chất rắn FeS tan dần trong dung dịch axit đồng thời có mùi trứng thối thoát ra . 

do S trong H2S đã đạt tới số oxi hóa thấp nhất(FeS + 2H+ → Fe2+ + H2S) nên nó kém 

bền ---->kết tủa tan và sinh ra khí H2S 


Na2S + FeSO4 ---> Na2SO4 + FeS↓ 

FeS + HCl ----> FeCl2 + H2S↑ 

Lấy 3 giọt dung dịch FeSO4 0,5M. Thêm tiếp 2 giọt dung dịch K3[Fe(CN)6] 

0,15M. Để ý màu kết tủa. Thêm tiếp 3 giọt NaOH 2M. Màu kết tủa có thay đổi không? 


Lấy 3 giọt dung dịch FeSO4 0,5M. Thêm tiếp 2 giọt dung dịch K3[Fe(CN)6] 0,15M 

---->kết tủa màu xanh thẩm, sau đó thêm tiếp 3 giọt NaOH vào thì dung địch có màu nâu 

đỏ. 

Giải thích : có xuất hiện kết tủa phức xanh thẳm KFe[Fe(CN)6] nên khi thêm tiếp NaOH 

vào thì dung dịch sẽ chuyển sang màu nâu đỏ. 


FeSO4 + K3[Fe(CN)6] ----> KFe[Fe(CN)6] + K2SO4 

3KFe[Fe(CN)6] + 6NaOH ----> 3Fe(OH)2 + K3[Fe(CN)6] + 2Na3[Fe(CN)6] 

2Fe(OH)2 + O2 + 1/2H2O ---> 2Fe(OH)3↓ 

4. Tính khử của Fe 2+ 

Lấy riêng vào 2 ống nghiệm, mỗi ống 2 giọt các dung dịch : KMnO4 0,005M; K2Cr2O7 

0,15M. Thêm vào mỗi ống 2 giọt H2SO4 2M. Sau đó nhò từ từ dung dịch FeSO4 0,5M vào 

56

mỗi ống và lắc đều cho tới khi màu của cac1 dung dịch thay đổi. Viết các phương trình 

phản ưng. 

Quan sát hiện tượng và giải thích: 

- khi cho KMnO4 0,005M + H2SO4 2M + FeSO4 0,5M ----> dung dịch chuyển từ màu 

tím sang không màu là do Fe 2+ đã khử MnO4 - thành Mn 2+ 

-khi cho K2Cr2O7 0,15M + H2SO4 2M +FeSO4 0,5M ----> dung dịch chuyển từ màu da 

cam sang màu xanh rêu. 


2KMnO4 + 10FeSO4 + 8H2SO4 ----> 5Fe2(SO4)3 + K2SO4 + 2MnSO4 + 8H2O 

6 FeSO4 + K2Cr2O7 + 7 H2SO4 → 3Fe2(SO4)3 + Cr2(SO4)3 + K2SO4 + 7 H2O 

5. Phản ứng tạo thành [Fe(NO)(SO4)] 

Cho vào ống nghiệm : 5 giọt NaNO3 2M + 5 giọt H2SO4đặc. Làm lạnh hỗn hợp dưới vòi 

nước. Sau đó, cần thận cho thêm 10 giọt FeSO4 0,5M chảy dọc theo thành ống nghiệm 

(không lắc ống nghiệm). Quan sát sự xuất hiện màu giữa ranh giới 2 lớp chất lỏng. Giải 

thích. 

Quan sát hiện tượng: lúc đầu có khí thoát ra, sau đó dung dịch có màu nâu đỏ . 

Giải thích: là do Fe 2+ bị NO 3- oxi hóa thành Fe 3+ và giải phó khí NO. Sau đó NO tác dụng 

với FeSO4 tạo thành phức có màu nâu đen . 


6FeSO4 + 2NaNO3 + 4H2SO4------>3Fe2(SO4)3 + Na2SO4 + 4H2O + 2NO 

NO +FeSO4 ---> [Fe(NO)(SO4)] 

D. HỢP CHẤT SẮT(III) 

1. Quan sát màu và thử pH của dung dịch muối Fe(III) bằng giấy đo pH 

Ghi nhận màu của dung dịch muối FeCl3 

Nhỏ vài giọt dung dịch FeCl3 lân giấy đo pH đem so màu với pH chuẩn. 


- dung dịch FeCl3 có màu vàng nhạt 

- pH=1 

57

Giải thích: là do FeCl3 được thạo thành từ bazo yếu Fe(OH)3 và axit mạnh HCl nên dung 

dịch có pH FeCl3 + 3H2O 

2. Tính chất của Fe(OH)3 

Lấy 3 giọt dung dịch FeCl3 0,2M cho vào ống nghiệm. Thêm 3 giọt dung dịch 

NaOH 2M. Quan sát màu kết tủa. 

Quan sát hiện tượng: dung dịch xuất hiện kết tủa màu nâu đỏ Fe(OH)3 

Giải thích:Lấy 3 giọt dung dịch FeCl3 0,2M rồi thêm 3 giọt dung dịch NaOH 2M ---> kết 

tủa nâu đỏ 


FeCl3 + 3NaOH ---> Fe(OH)3 + 3NaCl 

Tương tự như trên nhưng thay dung dịch NaOH bằng dung dịch Na2CO3 2M. 

Quan sát hiện tượng: có khí thoát ra, xuất hiện kết tủa nâu đỏ nhưng màu nhạt hơn thí 

nghiệm trên. 

Giải thích: là do gốc CO3 2- thủy phân tạo ra OH - , Sao đó OH - này kết hợp với Fe 3+ tạo 

thành Fe(OH)3. 

Viết phương trình phản ưng: 

CO3 2- +H2O ---> HCO3 - + OH - 

HCO3 - +H2O ---> H2CO3 + OH - 

H2CO3 ---> CO2 + H2O 

Fe 3+ +OH - --->Fe(OH)3↓ 

3. Tính oxi hóa của ion Fe 3+ 

Cho vào ống nghiệm 3 giọt dung dịch FeCl3. Thêm tiếp từng giọt KI 0,4M. Lắc 

đều. Giải thích hiện tượng. 

Quan sát hiện tượng: dung dịch có màu nâu đỏ 

Giải thích : là do Fe 3+ oxi hóa I - thành I2 sao đó I2 cộng KI còn dư trong dung dịch tạo ra 

KI3 có màu nâu đỏ. 


2FeCl3 + 6KI → 2FeI2 + I2 + 6KCl 

58

I2 + KI --->KI3 (màu nâu đỏ) 

Cho vào ống nghiệm 3 giọt dung dịch FeCl3. Thêm 3 giọt Na2S 2M. Quan sát màu 

kết tủa. Axit hóa hỗn hợp bằng vài giọt HCl 2M. Kết tủa thay đổi như thết nào. Giải thích. 

Quan sát hiện tượng: ban đầu xuất hiện kết tủa đen, sao đó axit hóa hỗn hợp bằng vài giọt 

HCl 2M thì kết tủa tan, và có khí thoát ra. 

Giải thích: Cho vào ống nghiệm 3 giọt dung dịch FeCl3. Thêm 3 giọt Na2S 2M ---> xuất 

hiện kết tủa đen (FeS). Axit hóa hỗn hợp bằng vài giọt HCl 2M ---> kết tủa tan và có khí 

thoát ra ( H2S) 


2FeCl3 + 3Na2S ---> 2FeS + S↓ + 6NaCl 

FeS + HCl ---> FeCl2 + H2S 

4. Phản ứng của Fe 3+ với K4[Fe(CN)6] 

Cho vào ống nghiệm 3 giọt dung dịch FeCl3 0,2M. Thêm tiếp vài giọt dung dịch 

K4[Fe(CN)6] 0,15 M .Quan sát màu kết tủa. Viết phương trình phản ứng. 

Quan sát hiện tượng: tạo ra kết tủa màu xanh dương đậm 

Giải thích: vì có tạo phức KFe[Fe(CN)6] màu xanh dương đậm. 


FeCl3 + K4[Fe(CN)6] ---> 3KCl + KFe[Fe(CN)6] 

5. Cân bằng tạo phức của Fe 3+ 

Thí nghiệm 1: Lấy 3 ống nghiệm sạch, cho vào mỗi ống 5 giọt FeCl3 0,2M .Sau đó thêm 

tiếp vào ống thứ nhất vài giọt KSCN 0,02M; ống thứ 2 vài giọt K2C2O4 0,25M; ống thứ 3 

vài giọt NaF 0,5M . Ghi nhận hiện tượng. Giải thích. 


Ống 1: dung dịch có màu đỏ máu 

Ống 2: dung dịch có màu vàng 

Ống 3: dung dịch không màu 


Ống 1: là do có sự tạo thành phức K3[Fe(SCN)6] 

Ống 2: là do tạo phức K3[Fe(C2O4)] 

59

Ống 3: là do không tạo ra phức 


FeCl3 + 6KSCN → K3[Fe(SCN)6] + 3KCl 

FeCl3 + 3K2C2O4 ----> K3[Fe(C2O4)3] + 3KCl 

FeCl3 + 6NaF ---> 3NaCl + Na3[FeF6] 

Thí nghiệm 2: Lấy 2 ống nhiệm sạch. Cho vào mỗi ống 5 giọt FeCl3 và vài giọt KSCN. 

Thêm tiếp từng giọt NaF vào ống 1; từng giọt K2C2O4 vào ống 2. Lắc đều. Ghi nhận dự 

đổi màu của dung dịch. Ta có thể rút ra kết luận gì từ sự quan sát trên? 


Cho vào mỗi ống 5 giọt FeCl3 và vài giọt KSCN ---> dung dịch có mùa đỏ máu 




Ống 1: K3[Fe(SCN)6] (màu đỏ máu)+ NaF ----> K3[FeF6] (không màu) 

Ống 2 : là do tạo ra phức K3[Fe(SCN)6] không bền nên khi gặp K2C2O4 thì nó phản ứng 

và tạo ra phức bền hơn K3[Fe(C2O4)3] 


K3[Fe(SCN)6] + 6NaF ----> K3[FeF6] + 6NaSCN 

K3[Fe(C2O4)3] + 3K2C2O4 ----> K3[Fe(SCN)6] + 6KSCN 

Thí nghiệm 3: Cho vào cốc (loại 100 ml) 3ml KSCN và 3ml FeCl3. Thêm tiếp vào 70-80 

ml nước ( đến khi có thể nhìn xuyên qua dung dịch). Ghi nhận màu của dung dịch. Từ 

dung dịch này, lấy khoảng 30 ml cho vào 6 ống nghiệm sạch (mỗi ống 5ml). Sau đó, thêm 

vào ống thí nhất 1 ml FeCl3; ống thứ hai 1 ml KSCN; ống thứ 3 từng giọt NaOH; làm 

lạnh ống thứ tư trong chậu nước đá khoảng 5 phút; hơ nóng nhẹ ống thứ 5. So sánh màu 

của các dung dịch trên với dung dịch trong ống thứ 6. Giải thích. 

Quan sát hiện tượng 

Ống 1:thêm vào 1ml FeCl3 ----> dung dịch có màu đậm hơn màu của ống thứ 6 

Ống 2:thêm vào 1ml KSCN----> dung dịch có màu đậm hơn màu của ống thứ 6 

Ống 3: thêm vào từng giọt NaOH ---> kết tủa màu nâu đỏ 

60

Ống 4: làm lạnh trong chậu nước đá khoảng 5 phút ---> dung dịch có màu đậm hơn ống 

thứ 6 

Ống 5: hơ nóng ---> dung dịch có màu nhạt hơn ống thứ 6 


Ống 1:vì khi tăng nồng độ Fe 3+ làm cân bằng chuyển dịch theo chiều thuận 

Ống 2: vì khi tăng nồng độ SCN - làm cân bằng chuyển dịch theo chiều thuận 

Ống 3: Fe 3+ + 3OH - ---> Fe(OH)3↓ nâu đỏ 

Ống 4: phản ứng tạo phức nên khi giảm nhiệt độ thì cân bằng chuyển dịch theo chiều 

thuận 

Ống 5: phản ứng tạo phức này là phản ứng tỏa nhiệt nên khi tăng nhiệt độ thì cân bằng 

dịch chuyển theo chiều nghịch. 



FeCl3 + 3NaOH ----> Fe(OH)3↓ + 3NaCl 

CÂU HỎI 

1. Màu của Fe(OH)2, Fe(OH)3? chúng có tan trong dung dịch NH3? 

- Màu của Fe(OH)2: trắng xanh 

- Màu của Fe(OH)3: nâu đỏ 

-Chúng không tan trong dung dịch NH3 

2. Hiện tượng xảy ra khi để Fe(OH)2 ngoài không khí? Giải thích. 

- khi để Fe(OH)2 ngoài không khí thì Fe(OH)2 màu trắng xanh sẽ chuyển dần thành 

Fe(OH)3 màu nâu đỏ 

4Fe(OH)2 + O2 + 2H2O ----> 4Fe(OH)3 

3. Mô tả thí nghiệm chứng tỏ Fe 2+ có tính khử, Fe 3+ có tính oxi hóa. Viết phương trình 

phản ứng. 

***Fe 2+ có tính khử 

Lấy 2 giọt dung dịch KMnO4 + H2SO4 + FeSO4 ---> dung dịch từ màu tím chuyển sang 

không màu là do Fe 2+ dã khử MnO4 - thành Mn 2+ 

61

---> Từ thí nghiệm này chứng tỏ Fe 2+ có tính khử ( FeSO4 là chất khử, KMnO4 là chất oxi 

hóa ) 

10FeSO4 + 2KMnO4 + 8H2SO4 ----> 5Fe2(SO4)3 + 2MnSO4 + K2SO4 + 8H2O 

*** Fe 3+ có tính oxi hóa 

Cho mào ống nghiệm 3 giọt dung dịch FeCl3 thêm vào từng giọt KI 0,4M , lắc đều----> 

dung dịch có màu nâu đỏ là do Fe 3+ oxi hóa I - thành I2 + KI còn dư trong dung dịch tạo ra 

KI3. 

----> Từ thí nghiệm này chứng tỏ Fe 3+ có tính oxi hóa (FeCl3 là chất oxi hóa, KI là chất 

khử) 


I2 + KI --->KI3 

4. Hiện tượng xảy ra khi: 

*cho KSCN vào dung dịch FeCl3 sau đó thêm K2C2O4 vào? 

- cho KSCN vào dung dịch FeCl3---> dung dịch có màu đỏ máu . Sau đó thêm K2C2O4 

vào ----> dung dịch chuyển từ màu đỏ máu sang màu vàng 


K3[Fe(SCN)6] +3K2C2O4 ----> K3[Fe(C2O4)3] + 6KSCN 

*cho NaF vào dung dịch FeCl3, sau đó thêm KSCN vào ? 

- cho NaF vào dung dịch FeCl3 dung dịch mất màu vàng nâu. Sau đó thêm KSCN vào thì 

dung dịch không đổi màu. 

2FeCl3 + 6NaF + 6KSCN -----> Na3FeF6 + Na3Fe(SCN)6 + 6KCl 

---->Rút ra kết luận từ sự quan sát trên: 

- Khi cho KSCN vào dung dịch FeCl3 sau đó thêm K2C2O4,quan sát thấy dung dịch 

chuyển từ màu đỏ máu sang màu vàng là do phức K3[Fe(C2O4)3] bền hơm phức 

K3[Fe(SCN)6] 

- Cho NaF vào dung dịch FeCl3, Sau đó thêm KSCN vào, quan sát thấy dung dịch 

không đổi màu là do phức [FeF3] 3- bền hơn phức [Fe(SCN)3] 3- nên SCN - không thể đẩy F - 

ra khỏi [FeF3] 3- được 

5. Hiện tượng xảy ra khi cho Na2S vào dung dịch FeCl3, sau đó thêm HCl vào ? giải thích 

bằng phương trình phản ứng. 

62

-Khi cho Na2S vào dung dịch FeCl3---> xuất hiện kết tủa đen (FeS) axit hóa bằng vài giọt 

HCl ---> kết tủa tan đồng thời có khí thoát ra(H2S) 


FeS + HCl ---> FeCl2 + H2S↑ 

6. Cân bằng tạo sắt - thiocyanat từ Fe 3+ và SCN - là thu nhiệt hay tỏa nhiệt? Giải thích. 

Cân bằng tạo sắt - thiocyanat từ Fe 3+ và SCN - là phản ứng tỏa nhiệt vì khi để ống nghiệm 

trong nước đá thì dung dịch có màu đỏ đậm hơn. Chứng tỏ nồng độ của phức tăng lên khi 

hạ nhiệt độ. Từ nguyên lý chuyển dịch cân bằng ta có thể suy ra đây là phản ứng tỏa nhiệt 

7. Màu của Cr(OH)3? viết phương trình phản ứng chứng tỏ Cr(OH)3 có tính lưỡng tính. 

- Màu của Cr(OH)3 : màu lục nhạt 

Cr(OH)3 + 3NaOH → Na3[Cr(OH)6] 

Cr(OH)3 + 3HCl → CrCl3 + 3H2O 

8. Trong thích nghiệm đã dùng chất oxi hóa gì để oxi hóa Cr(III) thành Cr(IV) ? phản ứng 

thực hiện trong môi trường axit hay bazo? Viết phương trình phản ứng. 

- Trong thích nghiệm đã dùng chất oxi hóa H2O2 để oxi hóa Cr(III) thành Cr(IV). Phản 

ứng được thực hiện trong môi trường bazo. 

2NaCrO2 + 3H2O2 + 2NaOH ---> 2NaCrO4 ( màu vàng chanh) + 4H2O 

9. Mô tả 2 thí nghiệm chứng tỏ Cr(VI) có tính oxi hóa? Viết phương trình phản ứng. 

Thí nghiệm 1: cho 3 giọt K2CrO4 0,15M + 2 giọt dung dịch Na2S 2M rồi đun nhẹ hỗn hợp 

----> dung dịch có màu xanh rêu và có kết tủa màu vàng nhạt. 

2K2CrO4 + 3Na2S + 8H2O -----> 2Cr(OH)3 ( lục nhạt) + 3S + 4KOH + 6NaOH 

Trong thí nghiệm này K2CrO4 là chất oxi hóa , còn Na2S là chất khử 

Thí nghiệm 2: cho vào ống nghiệm 3 giọt dung dịch FeSO4 0,5M + 3 giọt H2SO4 2M + 

vài giọt K2CrO4 ----> dung dịch có màu xanh riêu. 

Trong thí nghiệm này K2CrO4 là chất oxi hóa, FeSO4 là chất khử. 

6FeSO4 + 2K2CrO4 + 8H2SO4 ---> 3Fe2(SO4)3 + 2K2SO4 + Cr2(SO4)3 ( xanh riêu)+ 8H2O 

10. Viết cân bằng cromat và bicromat. Thí nghiệm chứng minh. 

2CrO4 2- (vàng chanh) + H + --->Cr2O7 2- (da cam)+ H2O 

Cr2O7 2- + 2OH - ---> 2CrO4 2- + H2O 

Thí nghiệm chứng minh. 

63

Cho vào ống nghiệm vài giọt K2CrO4 sau đó thêm vào ống nghiệm vài giọt H2SO4 loãng 

-----> dung dịch chuyển từ màu vàng chanh sang màu da cam. Lại tiếp tục thêm vào ống 

nghiệm vài giọt NaOH thì màu của dung dịch lại chuyển từ màu da cam sang màu vàng 

chanh. 

4. Phản ứng của Fe 3+ với K4[Fe(CN)6] 

Cho vào ống nghiệm 3 giọt dung dịch FeCl3 0,2M. Thêm tiếp vài giọt dung dịch 

K4[Fe(CN)6] 0,15 M .Quan sát màu kết tủa. Viết phương trình phản ứng. 

Quan sát hiện tượng: tạo ra kết tủa màu xanh dương đậm 

Giải thích: vì có tạo phức KFe[Fe(CN)6] màu xanh dương đậm. 


FeCl3 + K4[Fe(CN)6] ---> 3KCl + KFe[Fe(CN)6] 

5. Cân bằng tạo phức của Fe 3+ 

Thí nghiệm 1: Lấy 3 ống nghiệm sạch, cho vào mỗi ống 5 giọt FeCl3 0,2M .Sau đó thêm 

tiếp vào ống thứ nhất vài giọt KSCN 0,02M; ống thứ 2 vài giọt K2C2O4 0,25M; ống thứ 3 

vài giọt NaF 0,5M . Ghi nhận hiện tượng. Giải thích. 


Ống 1: dung dịch có màu đỏ máu 

Ống 2: dung dịch có màu vàng 



Ống 1: là do có sự tạo thành phức K3[Fe(SCN)6] 

Ống 2: là do tạo phức K3[Fe(C2O4)] 

Ống 3: là do không tạo ra phức 



FeCl3 + 3K2C2O4 ----> K3[Fe(C2O4)3] + 3KCl 

FeCl3 + 6NaF ---> 3NaCl + Na3[FeF6] 

64

Thí nghiệm 2: Lấy 2 ống nhiệm sạch. Cho vào mỗi ống 5 giọt FeCl3 và vài giọt KSCN. 

Thêm tiếp từng giọt NaF vào ống 1; từng giọt K2C2O4 vào ống 2. Lắc đều. Ghi nhận dự 

đổi màu của dung dịch. Ta có thể rút ra kết luận gì từ sự quan sát trên? 


Cho vào mỗi ống 5 giọt FeCl3 và vài giọt KSCN ---> dung dịch có mùa đỏ máu 




Ống 1: K3[Fe(SCN)6] (màu đỏ máu)+ NaF ----> K3[FeF6] (không màu) 

Ống 2 : là do tạo ra phức K3[Fe(SCN)6] không bền nên khi gặp K2C2O4 thì nó phản ứng 

và tạo ra phức bền hơn K3[Fe(C2O4)3] 


K3[Fe(SCN)6] + 6NaF ----> K3[FeF6] + 6NaSCN 

K3[Fe(C2O4)3] + 3K2C2O4 ----> K3[Fe(SCN)6] + 6KSCN 

Thí nghiệm 3: Cho vào cốc (loại 100 ml) 3ml KSCN và 3ml FeCl3. Thêm tiếp vào 70-80 

ml nước ( đến khi có thể nhìn xuyên qua dung dịch). Ghi nhận màu của dung dịch. Từ 

dung dịch này, lấy khoảng 30 ml cho vào 6 ống nghiệm sạch (mỗi ống 5ml). Sau đó, thêm 

vào ống thí nhất 1 ml FeCl3; ống thứ hai 1 ml KSCN; ống thứ 3 từng giọt NaOH; làm 

lạnh ống thứ tư trong chậu nước đá khoảng 5 phút; hơ nóng nhẹ ống thứ 5. So sánh màu 

của các dung dịch trên với dung dịch trong ống thứ 6. Giải thích. 

Quan sát hiện tượng 

Ống 1:thêm vào 1ml FeCl3 ----> dung dịch có màu đậm hơn màu của ống thứ 6 

Ống 2:thêm vào 1ml KSCN----> dung dịch có màu đậm hơn màu của ống thứ 6 

Ống 3: thêm vào từng giọt NaOH ---> kết tủa màu nâu đỏ 

Ống 4: làm lạnh trong chậu nước đá khoảng 5 phút ---> dung dịch có màu đậm hơn ống 

thứ 6 

Ống 5: hơ nóng ---> dung dịch có màu nhạt hơn ống thứ 6 


Ống 1:vì khi tăng nồng độ Fe 3+ làm cân bằng chuyển dịch theo chiều thuận 

Ống 2: vì khi tăng nồng độ SCN - làm cân bằng chuyển dịch theo chiều thuận 

65

Ống 3: Fe 3+ + 3OH - ---> Fe(OH)3↓ nâu đỏ 

Ống 4: phản ứng tạo phức nên khi giảm nhiệt độ thì cân bằng chuyển dịch theo chiều 

thuận 

Ống 5: phản ứng tạo phức này là phản ứng tỏa nhiệt nên khi tăng nhiệt độ thì cân bằng 

dịch chuyển theo chiều nghịch. 



FeCl3 + 3NaOH ----> Fe(OH)3↓ + 3NaCl 

CÂU HỎI 

1. Màu của Fe(OH)2, Fe(OH)3? chúng có tan trong dung dịch NH3? 

- Màu của Fe(OH)2: trắng xanh 

- Màu của Fe(OH)3: nâu đỏ 

-Chúng không tan trong dung dịch NH3 

2. Hiện tượng xảy ra khi để Fe(OH)2 ngoài không khí? Giải thích. 

- khi để Fe(OH)2 ngoài không khí thì Fe(OH)2 màu trắng xanh sẽ chuyển dần thành 

Fe(OH)3 màu nâu đỏ 

4Fe(OH)2 + O2 + 2H2O ----> 4Fe(OH)3 

3. Mô tả thí nghiệm chứng tỏ Fe 2+ có tính khử, Fe 3+ có tính oxi hóa. Viết phương trình 

phản ứng. 

***Fe 2+ có tính khử 

Lấy 2 giọt dung dịch KMnO4 + H2SO4 + FeSO4 ---> dung dịch từ màu tím chuyển sang 

không màu là do Fe 2+ dã khử MnO4 - thành Mn 2+ 

---> Từ thí nghiệm này chứng tỏ Fe 2+ có tính khử ( FeSO4 là chất khử, KMnO4 là chất oxi 

hóa ) 

10FeSO4 + 2KMnO4 + 8H2SO4 ----> 5Fe2(SO4)3 + 2MnSO4 + K2SO4 + 8H2O 

*** Fe 3+ có tính oxi hóa 

Cho mào ống nghiệm 3 giọt dung dịch FeCl3 thêm vào từng giọt KI 0,4M , lắc đều----> 

dung dịch có màu nâu đỏ là do Fe 3+ oxi hóa I - thành I2 + KI còn dư trong dung dịch tạo ra 

KI3. 

66

----> Từ thí nghiệm này chứng tỏ Fe 3+ có tính oxi hóa (FeCl3 là chất oxi hóa, KI là chất 

khử) 


I2 + KI --->KI3 

4. Hiện tượng xảy ra khi: 

*cho KSCN vào dung dịch FeCl3 sau đó thêm K2C2O4 vào? 

- cho KSCN vào dung dịch FeCl3---> dung dịch có màu đỏ máu . Sau đó thêm K2C2O4 

vào ----> dung dịch chuyển từ màu đỏ máu sang màu vàng 


K3[Fe(SCN)6] +3K2C2O4 ----> K3[Fe(C2O4)3] + 6KSCN 

*cho NaF vào dung dịch FeCl3, sau đó thêm KSCN vào ? 

- cho NaF vào dung dịch FeCl3 dung dịch mất màu vàng nâu. Sau đó thêm KSCN vào thì 

dung dịch không đổi màu. 

2FeCl3 + 6NaF + 6KSCN -----> Na3FeF6 + Na3Fe(SCN)6 + 6KCl 

---->Rút ra kết luận từ sự quan sát trên: 

- Khi cho KSCN vào dung dịch FeCl3 sau đó thêm K2C2O4,quan sát thấy dung dịch 

chuyển từ màu đỏ máu sang màu vàng là do phức K3[Fe(C2O4)3] bền hơm phức 

K3[Fe(SCN)6] 

- Cho NaF vào dung dịch FeCl3, Sau đó thêm KSCN vào, quan sát thấy dung dịch 

không đổi màu là do phức [FeF3] 3- bền hơn phức [Fe(SCN)3] 3- nên SCN - không thể đẩy F - 

ra khỏi [FeF3] 3- được 

5. Hiện tượng xảy ra khi cho Na2S vào dung dịch FeCl3, sau đó thêm HCl vào ? giải thích 

bằng phương trình phản ứng. 

-Khi cho Na2S vào dung dịch FeCl3---> xuất hiện kết tủa đen (FeS) axit hóa bằng vài giọt 

HCl ---> kết tủa tan đồng thời có khí thoát ra(H2S) 


FeS + HCl ---> FeCl2 + H2S↑ 

6. Cân bằng tạo sắt - thiocyanat từ Fe 3+ và SCN - là thu nhiệt hay tỏa nhiệt? Giải thích. 

67

Cân bằng tạo sắt - thiocyanat từ Fe 3+ và SCN - là phản ứng tỏa nhiệt vì khi để ống nghiệm 

trong nước đá thì dung dịch có màu đỏ đậm hơn. Chứng tỏ nồng độ của phức tăng lên khi 

hạ nhiệt độ. Từ nguyên lý chuyển dịch cân bằng ta có thể suy ra đây là phản ứng tỏa nhiệt 

7. Màu của Cr(OH)3? viết phương trình phản ứng chứng tỏ Cr(OH)3 có tính lưỡng tính. 

- Màu của Cr(OH)3 : màu lục nhạt 

Cr(OH)3 + 3NaOH → Na3[Cr(OH)6] 

Cr(OH)3 + 3HCl → CrCl3 + 3H2O 

8. Trong thích nghiệm đã dùng chất oxi hóa gì để oxi hóa Cr(III) thành Cr(IV) ? phản ứng 

thực hiện trong môi trường axit hay bazo? Viết phương trình phản ứng. 

- Trong thích nghiệm đã dùng chất oxi hóa H2O2 để oxi hóa Cr(III) thành Cr(IV). Phản 

ứng được thực hiện trong môi trường bazo. 

2NaCrO2 + 3H2O2 + 2NaOH ---> 2NaCrO4 ( màu vàng chanh) + 4H2O 

9. Mô tả 2 thí nghiệm chứng tỏ Cr(VI) có tính oxi hóa? Viết phương trình phản ứng. 

Thí nghiệm 1: cho 3 giọt K2CrO4 0,15M + 2 giọt dung dịch Na2S 2M rồi đun nhẹ hỗn hợp 

----> dung dịch có màu xanh rêu và có kết tủa màu vàng nhạt. 

2K2CrO4 + 3Na2S + 8H2O -----> 2Cr(OH)3 ( lục nhạt) + 3S + 4KOH + 6NaOH 

Trong thí nghiệm này K2CrO4 là chất oxi hóa , còn Na2S là chất khử 

Thí nghiệm 2: cho vào ống nghiệm 3 giọt dung dịch FeSO4 0,5M + 3 giọt H2SO4 2M + 

vài giọt K2CrO4 ----> dung dịch có màu xanh riêu. 

Trong thí nghiệm này K2CrO4 là chất oxi hóa, FeSO4 là chất khử. 

6FeSO4 + 2K2CrO4 + 8H2SO4 ---> 3Fe2(SO4)3 + 2K2SO4 + Cr2(SO4)3 ( xanh riêu)+ 8H2O 

10. Viết cân bằng cromat và bicromat. Thí nghiệm chứng minh. 

2CrO4 2- (vàng chanh) + H + --->Cr2O7 2- (da cam)+ H2O 

Cr2O7 2- + 2OH - ---> 2CrO4 2- + H2O 

Thí nghiệm chứng minh. 

NO3)3 là muối của bazo yếu Cr(OH)3 và axit mạnh HNO3 nên muối này có pH

Quan sát hiện tượng: Lấy vài giọt dung dịch Cr(NO3)3 1M +2 giọt dung dịch NH3 2M --- 

> kết tủa có màu trắng xanh thêm tiếp vài giọt NH3 thì kết tủa vẫn không tan. Nhỏ tiếp vài 

giọt HCl 2M vào thì kết tủa tan hết và dung dịch có màu xanh như ban đầu. 

Giải thích : Vì Cr(OH)3 là hidroxit lưỡng tính nên tan trong dung dịch axit và dung dịch 

kiềm 


Cr(NO3)3 + 3NH3 + 3H2O ---> Cr(OH)3 + 3NH4NO3 

Cr(OH)3 + 3HCl ---->CrCl3 + 3H2O 

• Ống nghiệm 2: vài giọt dung dịch Cr(NO3)3 1M + vài giọt dung dịch NaOH 2M . 

Thêm tiếp vài giọt NaOH đền khi kết tủa tan. 

Quan sát hiện tượng: Lấy vài giọt dung dịch Cr(NO3)3 1M + vài giọt dung dịch NaOH 

2M ---->kết tủa trắng xanh .Thêm tiếp vài giọt NaOH đền khi kết tủa tan ----> dung dịch 

có màu xanh chàm. 

Giải thích: là do Cr(OH)3 là 1 hidroxit lưỡng tính nên khi cho kiềm dư thì nó sẽ phản ứng 

tiếp làm cho kết tủa tan. 



Cr(OH)3 +3NaOH dư ---> Na3[Cr(OH)6] 

3.Sự oxi hóa Cr(III) thành Cr(IV) 

• Lầy 2 ống nghiệm cho tiếp vài giọt dung dịch H2O2 30%. Cẩn thận đun nóng hỗn 

hợp trên ngọn lửa đèn cồn cho đến khi dung dịch chuyển màu. 

Quan sát hiện tượng: Lấy 3 giọt dung dịch Cr(NO3)3 + NaOH ---> thì kết tủa có màu xanh 

lục nhạt. Thêm tiếp vào NaOH thì kết tủa tan . Thêm tiếp vài giọt dung dịch H2O2 30% 

đun trên ngọn lửa đèn cồn cho đến khi dung dịch xuất hiện màu vàng chanh. 

Giải thích: là do gốc CrO2 - bị H2O2 oxi hóa CrO4 - nên có màu vàng chanh. 



Cr(OH)3+ NaOH dư ---> NaCrO2 + 2H2O 

2NaCrO2 + 3H2O2 + 2NaOH -----> 2Na2CrO4 + 4H2O 

69

B. HỢP CHẤT CROM (VI) 

1. Quan sát màu và thử pH của dung dịch K2CrO4 và K2Cr2O7 

• Ghi nhận màu của dung dịch K2CrO4; K2Cr2O7 

• Nhỏ vài giọt dung dịch K2CrO4 lên giấy đo pH rồi đem so màu với màu pH chuẩn. 

• Làm tương tự như trên với dung dịch K2Cr2O7 


-Dung dịch K2CrO4 có màu vàng chanh, dung dịch K2Cr2O7 có màu da cam. 

- pH của dung dịch K2CrO4 = 8 và pH của dung dịch K2Cr2O7=4 

Giải thích: Do K2CrO4 chỉ tồn tại trong mội trường bazo nên pH >7 , còn K2Cr2O7 chỉ tồn 

tại trong môi trường axit nên pH vàng cam. 

Thêm vài giọt NaOH 2M thì dung dịch chuyển từ màu da cam ---> màu vàng chanh. Sau 

đó thêm tiếp dung dịch H2SO4 2M vào thì dung dịch chuyển từ màu vàng chanh ---> màu 

da cam. 


2CrO4 2- (vàng chanh ) + 2H + -----> Cr2O7 2- (da cam) + H2O 

Cr2O7 2- (da cam )+ 2OH - ----> 2CrO4 2- (vàng chanh ) + H2O 

3. Muối ít tan của axit cromic. 

Thí nghiệm 1: Cho vào 3 ống nghiệm, mỗi ống từng lượng hóa chất như sau: 

Ống 1: 3 giọt K2CrO4 0,15M + 3 giọt Ba(NO3)2 0,4M 

Ống 2: 3 giọt K2CrO4 0,15M + 3 giọt Pb(NO3)2 0,2M 

Ống 3: 3 giọt K2CrO4 0,15M + 3 giọt AgNO3 0,1M 


70

Ống 1: Xuất hiện kết tủa màu vàng nhạt 

Ống 2: Kết tủa màu vàng cam 

Ống 3: Kết tủa màu đỏ nâu 


- Tích số tan: T (BaCrO4) > T ( Ag2CrO4) > T ( PbCrO4), các muối cromat có tích số tan 

bé và rất khó tan . 


K2CrO4 + Ba(NO3)2 ---> 2KNO3 + BaCrO4↓( màu vàng nhạt) 

K2CrO4 + Pb(NO3)2 -----> 2KNO3 + PbCrO4↓(màu vàng cam) 

K2CrO4 + 2AgNO3 ---->2KNO3 + Ag2CrO4 ↓(màu đỏ nâu) 

Thí nghiệm 2: Cho vào 3 ống nghiệm sạch mỗi ống 1 ml Ba(NO3)2 0,4M + 3 giọt 

K2CrO4 0,15M. Sau đó thêm vào: 

Ống 1: vài giọt HCl 6M 

Ống 2: Vài giọt H2SO4 2M 

Ống 3: Vài giọt HNO3 6M 



Ban đầu dung dịch có màu vàng nhạt (BaCrO4) 

Ống 1: kết tủa tan và dung dịch có màu da cam ( BaCr2O7) 

Ống 2: dung dịch xuất hiện màu da cam ( BaCr2O7) và đồng thời xuất hiện kết tủa 

trắng(BaSO4)↓. 

Ống 3: kết tủa tan và dung dịch có màu da cam (BaCr2O7) 


Cho vào 3 ống nghiệm sạch mỗi ống 1 ml Ba(NO3)2 0,4M + 3 giọt K2CrO4 0,15M---> 

dung dịch có màu vàng. 

Ống 1: vài giọt HCl 6M ---> kết tủa tan và dung dịch có màu da cam 

Ống 2: vài giọt H2SO4 ---> dung dịch có xuất hiện màu da cam đồng thời cũng có xuất 

hiện kết tủa trắng 

Ống 3: Vài giọt dung dịch HNO3 6M----> kết tủa tan và dung dịch có màu da cam 

71


K2CrO4 + Ba(NO3)2 ---> 2KNO3 + BaCrO4(màu vàng nhạt) 

2BaCrO4 + 2HCl → BaCr2O7 (màu da cam)+ BaCl2 + H2O 

2BaCrO4 + H2SO4 ---> BaSO4↓ + H2O+ BaCr2O7 (màu da cam) 

2BaCrO4 + 2HNO3 ----> Ba(NO3)2 + H2O + BaCr2O7(màu da cam) 

4.Tính oxi hóa của Crom VI 

Cho vào ống nghiệm : 3 giọt K2CrO4 0,15M + 2 giọt Na2S 2M. Đun nhẹ hộn hợp. 

Quan sát hiện tượng: tạo dung dịch có màu xanh rêu và có kết tủa S màu vàng nhạt 

Viết phương trình phản ứng: 2K2CrO4 + 3 Na2S + 8H2O ---> 4KOH + 6NaOH + 

2Cr(OH)3 + 3 S↓ 

Lấy 3 ống nghiệm: 

Ống 1: 3 giọt H2O2 30% + 3 giọt H2SO4 2M 

Ống2: 3 giọt KI 0,4M + 3 giọt H2SO4 2M 

Ống 3: 3 giọt FeSO4 0,5M + 3 giọt H2SO4 2M 

Thêm tiếp vào mỗi ống vài giọt K2CrO4 0,15M. 


Ống 1: 3 giọt H2O2 30% + 3 giọt H2SO4 2M -----> dung dịch chuyển sang màu xanh lục 

thẫm và có bọt khí không màu sủi lên 

Ống2: 3 giọt KI 0,4M + 3 giọt H2SO4 2M----> dung dịch màu vàng .Thêm tiếp vào ống 

vài giọt K2CrO4 0,15M ----> dung dịch có màu nâu đỏ 

Ống 3: 3 giọt FeSO4 0,5M + 3 giọt H2SO4 2M + vài giọt K2CrO4 0,15M---> dung dịch 

có màu nâu đỏ 


Ống 1: màu xanh lục thẫm là màu của ion Cr 3+ , bọt khí không màu sủi lên là khí O2 

Ống 2 : màu xanh lục thẫm là màu của ion Cr 3+ , kết tủa màu tím đen xuất hiện là I2 

Ống 3: màu xanh lục thẫm là màu của ion Cr 3+ , màu đỏ nâu dưới ống nghiệm là của ion 

Fe 3+ 


72

2K2CrO4 + 5H2SO4 + 3H2O2 ----> Cr2(SO4)3 + 3O2↑ + 8H2O + 2K2SO4 

2K2CrO4 + 6KI + 8H2SO4 ----> Cr2(SO4)3 + 3I2 + 5K2SO4 + 8H2O 

6FeSO4 + 2K2CrO4 + 8H2SO4 ----> 3Fe2(SO4)3 + 2K2SO4 + Cr2(SO4)3 + 8H2O 

Cho vào becher một ít tinh thể K2Cr2O7 (1/3 muỗng) với 5 ml nước cất, đun nóng, 

khuấy đều. Thêm từ từ 1ml dung dịch H2SO4 đđ khi dung dịch đậm màu. Để nguội, ngâm 

becher vào nước, thêm 0,5 ml cồn 95 0 C. 

Quan sát hiện tượng: dung dịch không màu và có sủi bọt khí 

Giải thích: do Cr 6+ -----> Cr 3+ trong môi trường axit 


2K2Cr2O7 + 3C2H5OH + 8H2SO4đđ -----> 3CH3COOH + 2K2SO4 + 2Cr2(SO4)3 + 2CO2 + 

11H2O 


Chú ý dung dịch Fe(II) rất dễ bị oxi hóa thành Fe(III), nếu dung dịch có màu vàng thì hãy 

dùng chất khử Fe(III) trong dung dịch. 

1. Quan sát màu và thử pH của dung dịch muối Fe(II) bằng giấy đo pH 

Ghi nhận màu của dung dịch muối FeSO4 

Nhỏ vài giọt dung dịch FeSO4 0,5M lên giấy đo pH rồi đem so màu với giấy đo pH 

chuẩn. 

Quan sát hiện tượng: dung dịch có màu trắng xanh (gần như trong suốt) 

pH =2 

Giải thích: vì FeSO4 được tạo ra từ bazo yếu Fe(OH)2 và axit mạnh H2SO4 nên pH

FeSO4 + 2NaOH → Fe(OH)2 ↓ + Na2SO4 

4Fe(OH)2 + O2 + 2H2O ---> 4Fe(OH)3↓ 

Lấy 3 giọt dung dịch FeSO4 0,5M cho vào ống nghiệm. Thêm 3 giọt dung dịch 

NaOH 2 M. Thêm ngay vài giọt H2O2 30% . Quan sát hiện tượng. Giải thích. 

Quan sát hiện tượng: ban dầu xuất hiện kết tủa trắng xanh. Thêm 3 giọt dung dịch H2O2 -- 

--> kết tủa nâu đỏ. 

Giải thích: kết tủa nâu đỏ là do dung dịch H2O2 là chất oxi hóa mạnh đã oxi hóa Fe 2+ 

thành Fe 3+ nên có màu đâu đỏ xuất hiện và có sủi bọt khí thoát ra. 


FeSO4 + 2NaOH → Fe(OH)2 ↓+ Na2SO4 

4Fe(OH)2 + 4H2O2 ---> 4Fe(OH)3 + O2↑ + 2H2O 

3. HỢP CHẤT ÍT TAN. 

Lấy 3 giọt dung dịch FeSO4 0,5M. Thêm 3 giọt Na2S 2M. Để ý màu kết tủa. Axit 

hóa hỗn hợp bởi vài giọt HCl 2M . Kết tủa có tan không? 

Quan sát hiện tượng: xuất hiện kết tủa đen (FeS) .Axit hóa hỗn hợp bởi vài giọt HCl 2M 

-----> kết tủa tan và khí bay lên có mùi trứng thối (H2S) 

Giải thích: chất rắn FeS tan dần trong dung dịch axit đồng thời có mùi trứng thối thoát ra . 

do S trong H2S đã đạt tới số oxi hóa thấp nhất(FeS + 2H+ → Fe2+ + H2S) nên nó kém 

bền ---->kết tủa tan và sinh ra khí H2S 


Na2S + FeSO4 ---> Na2SO4 + FeS↓ 

FeS + HCl ----> FeCl2 + H2S↑ 

Lấy 3 giọt dung dịch FeSO4 0,5M. Thêm tiếp 2 giọt dung dịch K3[Fe(CN)6] 

0,15M. Để ý màu kết tủa. Thêm tiếp 3 giọt NaOH 2M. Màu kết tủa có thay đổi không? 


Lấy 3 giọt dung dịch FeSO4 0,5M. Thêm tiếp 2 giọt dung dịch K3[Fe(CN)6] 0,15M 

---->kết tủa màu xanh thẩm, sau đó thêm tiếp 3 giọt NaOH vào thì dung địch có màu nâu 

đỏ. 

74

Giải thích : có xuất hiện kết tủa phức xanh thẳm KFe[Fe(CN)6] nên khi thêm tiếp NaOH 

vào thì dung dịch sẽ chuyển sang màu nâu đỏ. 


FeSO4 + K3[Fe(CN)6] ----> KFe[Fe(CN)6] + K2SO4 

3KFe[Fe(CN)6] + 6NaOH ----> 3Fe(OH)2 + K3[Fe(CN)6] + 2Na3[Fe(CN)6] 

2Fe(OH)2 + O2 + 1/2H2O ---> 2Fe(OH)3↓ 

4. Tính khử của Fe 2+ 

Lấy riêng vào 2 ống nghiệm, mỗi ống 2 giọt các dung dịch : KMnO4 0,005M; K2Cr2O7 

0,15M. Thêm vào mỗi ống 2 giọt H2SO4 2M. Sau đó nhò từ từ dung dịch FeSO4 0,5M vào 

mỗi ống và lắc đều cho tới khi màu của cac1 dung dịch thay đổi. Viết các phương trình 

phản ưng. 

Quan sát hiện tượng và giải thích: 

- khi cho KMnO4 0,005M + H2SO4 2M + FeSO4 0,5M ----> dung dịch chuyển từ màu 

tím sang không màu là do Fe 2+ đã khử MnO4 - thành Mn 2+ 

-khi cho K2Cr2O7 0,15M + H2SO4 2M +FeSO4 0,5M ----> dung dịch chuyển từ màu da 

cam sang màu xanh rêu. 


2KMnO4 + 10FeSO4 + 8H2SO4 ----> 5Fe2(SO4)3 + K2SO4 + 2MnSO4 + 8H2O 

6 FeSO4 + K2Cr2O7 + 7 H2SO4 → 3Fe2(SO4)3 + Cr2(SO4)3 + K2SO4 + 7 H2O 

5. Phản ứng tạo thành [Fe(NO)(SO4)] 

Cho vào ống nghiệm : 5 giọt NaNO3 2M + 5 giọt H2SO4đặc. Làm lạnh hỗn hợp dưới vòi 

nước. Sau đó, cần thận cho thêm 10 giọt FeSO4 0,5M chảy dọc theo thành ống nghiệm 

(không lắc ống nghiệm). Quan sát sự xuất hiện màu giữa ranh giới 2 lớp chất lỏng. Giải 

thích. 

Quan sát hiện tượng: lúc đầu có khí thoát ra, sau đó dung dịch có màu nâu đỏ . 

Giải thích: là do Fe 2+ bị NO 3- oxi hóa thành Fe 3+ và giải phó khí NO. Sau đó NO tác dụng 

với FeSO4 tạo thành phức có màu nâu đen . 


6FeSO4 + 2NaNO3 + 4H2SO4------>3Fe2(SO4)3 + Na2SO4 + 4H2O + 2NO 

75

NO +FeSO4 ---> [Fe(NO)(SO4)] 

D. HỢP CHẤT SẮT(III) 

1. Quan sát màu và thử pH của dung dịch muối Fe(III) bằng giấy đo pH 

Ghi nhận màu của dung dịch muối FeCl3 

Nhỏ vài giọt dung dịch FeCl3 lân giấy đo pH đem so màu với pH chuẩn. 


- dung dịch FeCl3 có màu vàng nhạt 

- pH=1 

Giải thích: là do FeCl3 được thạo thành từ bazo yếu Fe(OH)3 và axit mạnh HCl nên dung 

dịch có pH FeCl3 + 3H2O 

2. Tính chất của Fe(OH)3 

Lấy 3 giọt dung dịch FeCl3 0,2M cho vào ống nghiệm. Thêm 3 giọt dung dịch 

NaOH 2M. Quan sát màu kết tủa. 

Quan sát hiện tượng: dung dịch xuất hiện kết tủa màu nâu đỏ Fe(OH)3 

Giải thích:Lấy 3 giọt dung dịch FeCl3 0,2M rồi thêm 3 giọt dung dịch NaOH 2M ---> kết 

tủa nâu đỏ 


FeCl3 + 3NaOH ---> Fe(OH)3 + 3NaCl 

Tương tự như trên nhưng thay dung dịch NaOH bằng dung dịch Na2CO3 2M. 

Quan sát hiện tượng: có khí thoát ra, xuất hiện kết tủa nâu đỏ nhưng màu nhạt hơn thí 

nghiệm trên. 

Giải thích: là do gốc CO3 2- thủy phân tạo ra OH - , Sao đó OH - này kết hợp với Fe 3+ tạo 

thành Fe(OH)3. 

Viết phương trình phản ưng: 

CO3 2- +H2O ---> HCO3 - + OH - 

HCO3 - +H2O ---> H2CO3 + OH - 

76

H2CO3 ---> CO2 + H2O 

Fe 3+ +OH - --->Fe(OH)3↓ 

3. Tính oxi hóa của ion Fe 3+ 

Cho vào ống nghiệm 3 giọt dung dịch FeCl3. Thêm tiếp từng giọt KI 0,4M. Lắc 

đều. Giải thích hiện tượng. 

Quan sát hiện tượng: dung dịch có màu nâu đỏ 

Giải thích : là do Fe 3+ oxi hóa I - thành I2 sao đó I2 cộng KI còn dư trong dung dịch tạo ra 

KI3 có màu nâu đỏ. 



I2 + KI --->KI3 (màu nâu đỏ) 

Cho vào ống nghiệm 3 giọt dung dịch FeCl3. Thêm 3 giọt Na2S 2M. Quan sát màu 

kết tủa. Axit hóa hỗn hợp bằng vài giọt HCl 2M. Kết tủa thay đổi như thết nào. Giải thích. 

Quan sát hiện tượng: ban đầu xuất hiện kết tủa đen, sao đó axit hóa hỗn hợp bằng vài giọt 

HCl 2M thì kết tủa tan, và có khí thoát ra. 

Giải thích: Cho vào ống nghiệm 3 giọt dung dịch FeCl3. Thêm 3 giọt Na2S 2M ---> xuất 

hiện kết tủa đen (FeS). Axit hóa hỗn hợp bằng vài giọt HCl 2M ---> kết tủa tan và có khí 

thoát ra ( H2S) 



FeS + HCl ---> FeCl2 + H2S 

Cho vào ống nghiệm vài giọt K2CrO4 sau đó thêm vào ống nghiệm vài giọt H2SO4 loãng 

-----> dung dịch chuyển từ màu vàng chanh sang màu da cam. Lại tiếp tục thêm vào ống 

nghiệm vài giọt NaOH thì màu của dung dịch lại chuyển từ màu da cam sang màu vàng 

chanh. 

77

BÀI 8: COBAN - NIKEN - ĐỒNG 

1. ĐỒNG. 

Thí nghiệm 1 

Cho vào 2 ống nghiệm mỗi ống 10 giọt CuSO4 0,5M + 5 giọt KI 0,4M. Lắc đều. 

Ống 1: đợi kết tủa lắng xuống ghi nhận màu dung dịch. Sau đó gạn bỏ dung dịch, rồi cho 

nước cất rửa kết tủa, ghi nhận màu kết tủa. 

Ống 2: Thêm tiếp từng giọt Na2S2O3 0,1N cho đến khi phản ứng kết thúc. Viết phương 

trình phản ứng. 

*Quan sát hiện tượng: 

-Ống 1: Xuất hiện tinh thể trắng đồng thời dung dịch hóa màu vàng nâu 

-Ống 2: Kết tủa tan, sau đó dung dịch chuyển sang màu xanh nhạt 

*Giải thích và viết phương trình phản ứng: 

• 2CuSO4 + 4KI ---> 2CuI↓ (tinh thể màu trắng) + I2 (màu vàng nâu) + 2K2SO4 

• CuI + 2Na2S2O3 → Na3[Cu(S2O3)2] + NaI 

• Na2S2O3 + I2 → Na2S4O6 + 2NaI 


Cho vào ống nghiệm 1ml glucozo 5% và 0,5ml NaOH 2M. Lắc đều. Thêm tiếp từng giọt 

CuSO4 0,5M cho đến khi dung dịch màu xanh thẫm và có một ít kết tủa. Cẩn thận đun 

nóng hỗn hợp. Chú ý sự đổi màu của dung dịch. Giải thích. 

*Quan sát hiện tượng: Dung dịch chuyển dần từ màu xanh lam sang đỏ gạch, nếu đun lâu 

thì dung dịch sẽ hóa đỏ gạch hoàn toàn. 

*Giải thích: Khi được đun nóng thì Cu(OH)2↓ sinh ra sẽ tác dụng với glucozo trong môi 

trường kiềm sinh ra kết tủa đỏ gạch Cu2O 

*Các phương trình phản ứng: 

• 2NaOH + CuSO4 ----> Na2SO4 + Cu(OH)2↓ 

• 2CuSO4 + 4NaOH + C6H12O6 ----> Cu2O( đỏ g + 2Na2SO4 + C6H12O7 + 2H2O 

78

***** Từ hỗn hợp trên, lắc đều chia thành 2 phần vào 2 ống nghiệm gạn bỏ phần dung 

dịch. 

2.1 Ống 1: Phần rắn + dung dịch HCl đặc; sau đó với NaOH 2M. Ghi nhận hiện tượng và 

giải thích. 


-Phần rắn + dung dịch HCl đặc-----> dung dịch có màu nâu vàng. Sau đó thêm với NaOH 

2M----> kết tủa màu đỏ gạch. 

*Giải thích: do hợp chất H[CuCl2] khá kém bền nên bị dung dịch NaOH kiềm hóa thành 

CuOH kết tủa màu vàng, kết tủa này cũng kém bền nên bị phân hủy thành Cu2O màu đỏ 

gạch. 


• Cu2O + 4HCl đặc ---> 2H[CuCl2](nâu vàng) + H2O 

• H[CuCl2] + 2NaOH ---> 2NaCl + H2O + CuOH↓ 

• 2CuOH↓ --to--> Cu2O↓(đỏ gạch) + H2O 

2.2 Ống 2: Phần rắn + dung dịch NH3 đặc. 

Ghi nhận hiện tượng. Lắc đều dung dịch trong ống nghiệm trong một lúc đến khi tan hết 

kết tủa, ghi nhận hiện tượng lại. 

*Quan sát hiện tượng: Cu2O tan tạo thành phức amoniacat màu xanh dương. 

*Giải thích: Trong dung dịch NH3 đặc, Cu2O tạo thành phức amoniacat. 

*Các phương trình phản ứng: Cu2O + 4NH3 + H2O → 2[Cu(NH3)2]OH 

****Cho vào ống nghiệm 10 giọt CuSO4 0,5M. Thêm từng giọt HCl đặc cho đến khi màu 

dung dịch thay đổi. Sau đó thêm vào một ít tinh thể NH4Br. Ghi nhận hiện tượng và giải 

thích. 

*Quan sát hiện tượng: Ban đầu dung dịch chuyển từ màu xanh lam sang màu xanh lục. 

Nhưng khi thêm vào một ít tinh thể NH4Br vào thì dung dịch chuyển sang màu vàng nâu. 

*Giải thích: do HCl tạo thành phức có màu xanh lục H2[CuCl4]. Thêm ít tinh thể NH4Cl 

thì dung dịch chuyển sang màu vàng nâu. 


• CuSO4 + 4HCl ---> H2[CuCl4](xanh lục) + H2SO4 

• H2[CuCl4] + NH4Br ---> H2[CuBr4](vàng nâu) + 2HCl 

79

2. COBAN 


Cho vào 2 ống nghiệm, mỗi ống vài giọt Co(NO3)2 1M và vài giọt NH3 2M. Sau đó là 

từng giọt NH3 đặc đến khi kết tủa tan hết. Ghi nhận và giải thích hiện tượng. Cẩn thận 

thêm tiếp vào ống thứ nhất từng giọt H2O2 30%. Lắc đều. 

Sau đó, pha loãng ống thứ 2 bằng nước đến thể tích bằng ống thứ nhất. Sao sánh màu 

trong hai ống nghiệm, giải thích. 


-Ban đầu cho vài giọt Co(NO3)2 1M và vài giọt NH3 2M ---> xuất hiện kết tủa xanh 

dương. 

-Sau đó nhỏ từng giọt NH3 đặc đến khi kết tủa tan hết ---> kết tủa tan, dung dịch chuyển 

sang màu vàng. 

-Cẩn thận thêm tiếp vào ống thứ nhất từng giọt H2O2 30% ----> dung dịch chuyển sang 

màu nâu đỏ. 

-Sau đó, pha loãng ống thứ 2 bằng nước đến thể tích bằng ống thứ nhất ----> màu của 

dung dịch nhạt dần do pha loãng. 

*Giải thích: Sản phẩm có tạo phức ion 

*Viết phương trình phản ứng: 

• Co(NO3)2 + 2(NH3•H2O) → Co(OH)2 + 2NH4NO3 

• Co(OH)2 + 6NH3 đặc ---> [Co(NH3)6](OH)2 

• 2[Co(NH3)6](OH)2 + H2O2 ---> 2[Co(NH3)6](OH)3 


Cho vào ống nghiệm vài giọt Co(NO3)2 1M và vài giọt NaOH 2M. Sau đó là vài viên 

NaOH(đến khi không còn sự thay đổi màu) 

Ghi nhận và giải thích hiện tượng. Cẩn thận thêm tiếp vào từng giọt H2O2 30%. Lắc đều. 



Cho vào ống nghiệm vài giọt Co(NO3)2 1M và vài giọt NaOH 2M -----> kết tủa xanh 

chàm . Sau đó là vài viên NaOH (đến khi không còn sự thay đổi màu) ---> dung dịch có 

80

màu xanh tím đậm. Cẩn thận thêm tiếp vào từng giọt H2O2 30% ---> tạo thành kết tủa 

xám đen. 

*Giải thích: Co 2+ dễ bị oxi hóa 

*Viết phương trình phản ứng: 

• Co(NO3)2 + 2NaOH ---> Co(OH)2↓(xanh chàm) + 2NaNO3 

• Co(OH)2 +2NaOH ---> Na2[Co(OH)4](xanh tím đậm) 

• 3Na2[Co(OH)4] + H2O2 ----> Co(OH)3↓(xám đen) + 2Na3[Co(OH)6] 


Dùng dung dịch CoCl2 viết lên tờ giấy lọc. Hơ trên ngọn lửa đèn cồn. Quan sát hiện tượng 

và giải thích. 

*Quan sát hiện tượng: Dùng dung dịch CoCl2 viết lên tờ giấy lọc----> chữ có màu hồng. 

Hơ trên ngọn lửa đèn cồn ----> màu hồng biến mất, dọc nét viết xuất hiện màu xanh tím. 

*Giải thích: Do CoCl2 tồn tại trong dung dịch dưới dạng CoCl2.6H2O, đun nóng trong 

nước tách được CoCl2 có màu xanh, và do phức [Co(H2O)6] 2+ khi đun nóng bị mất nước 

tạo phức [Co(H2O)4] 2+ nhỏ hơn nên có màu xanh tím. 


• CoCl2.6H2O ----> [CoCl4] 2- + 6H2O 


Cho vào cốc 50ml . Khoảng 5ml CoCl2 0,5M ethylendiamine.Khuấy đều hỗn hợp. Ghi 

nhận sự thay đổi và màu sắc cũng như nhiệt độ của dung dịch. Thêm tiếp vào 5ml H2O2 

10%. khuấy đều hỗn hợp trong khoảng 5 phút. Màu của dung dịch thay đổi như thế nào? 

Giải thích. 

*Quan sát hiện tượng: Ban đầu dung dịch có màu vàng và nóng lên, sau đó thêm tiếp 5ml 

H2O2 10% -----> dung dịch chuyển sang màu nâu đỏ. 

*Giải thích: Sự tổng hợp này liên quan đến quá trình oxy hóa Cobalt từ Co +2 đến Co +3 . 

Tuy nhiên, Co 3+ không ổn định trong môi trường nước, dễ dàng bị giảm trở lại Co 2+ . Vì 

thế ta cho Co 2+ tác dụng thêm với Ethylenediamine. Do đó, Co 3+ được hình thành, nó ổn 

định và giữ lại trạng thái oxy hóa cao hơn. 


• CoCl2 + 3en ---> [Co(en)3]Cl2 

• 2[Co(en)3] 2+ + H2O2 + 2H + ----> 2[Co(en)3] 3+ +2H2O 

81

3. NIKEN 


Cho vào ống nghiệm vài giọt NiCl2 0,5M và vài giọt NaOH 2M. Lắc đều. Thêm tiếp vài 

giọt NaOH. Kết tủa có tan trong kiềm dư không? 

*Quan sát hiện tượng: Xuất hiện kết tủa trắng xanh, không tan trong kiềm dư. 

*Giải thích: Kết tủa không tan do Ni(OH)2 có tích số tan rất nhỏ. 


• NiCl2 +2NaOH ---> Ni(OH)2↓ + 2NaCl 


Cho vào ống nghiệm vài giọt NiCl2 0,5M, vài giọt NaOH 2M và vài giọt K2S2O8. Lắc 

đều. Ghi nhận màu kết tủa. 

*Quan sát hiện tượng: Ban đầu xuất hiện kết tủa trắng xanh. Sau đó thêm K2S2O8 ---> 

xuất hiện kết tủa đen. 

*Giải thích: vài giọt NiCl2 0,5M+ vài giọt NaOH 2M ---> kết tủa tắng xanh . sau đó 

thêm vài giọt K2S2O8 ---> kết tủa đen. 


• NiCl2 +2NaOH ---> Ni(OH)2↓ + 2NaCl 

• Ni(OH)2 + K2S2O8 + 2NaOH+ (n-2)H2O ----> NiO2.nH2O (đen) + 2K2SO4 


Cho vào ống nghiệm vài giọt NiCl2 0,5M và vài giọt NH3 2M. Thêm tiếp vài giọt NH3 

2M. Kết tủa có tan? 

*Quan sát hiện tượng: Cho vào ống nghiệm vài giọt NiCl2 0,5M và vài giọt NH3 2M ---> 

kết tủa trắng xanh . Thêm tiếp vài giọt NH3 2M ---> kết tủa tan, tạo thành dung dịch màu 

xanh dương. 

*Giải thích: Ni(OH)2 tan trong NH3 vì có khả năng tạo phức bền 


• NiCl2 +2NaOH ---> Ni(OH)2↓(trắng xanh) + 2NaCl 

82

• Ni(OH)2 + 6(NH3•H2O) → [Ni(NH3)6](OH)2 + 6H2O 


Cho vào ống nghiệm vài giọt NiCl2 0,5M và vài giọt NH3 đặc. Thêm tiếp vài giọt NH3 

đặc. Kết tủa có tan trong NH3 đặc? 

*Quan sát hiện tượng: Kết tủa trắng xanh. Sau đó thêm tiếp vài gịot dung dịch NH3 đặc 

vào ---> kết tủa tan tạo ra dung dịch màu xanh đậm. 

*Giải thích : Ni(OH)2 tan trong NH3 vì có khả năng tạo phức bền 


• NiCl2 + 2NH3 + 2H2O ---> Ni(OH)2 + 2NH4Cl 

• Ni(OH)2 + 6 NH3 ---> Ni(NH3)6 2+ + 2OH - 

CÂU HỎI 

1. Cho biết những khoáng vật quan trọng của các nguyên tố Co, Ni, Cu. Các ứng dụng và 

một vài ý nghĩa sinh học của chúng? 

* Những khoàng vật quan trọng của nguyên tố: 

+ Co: Cobantin (CoAsS), Smantit( CoAs2) 

+ Ni: nikenlin(NiAs), Nilerit( NiS), Penlatit [(Fe,Ni)9S8] 

+Cu: cancosin( Cu2S), cuprit (Cu2O), covelin(CuS), cancopirit (CuFeS2), malachite 

(CuCO3.Cu(OH)2)). 

* Các ứng dụng của Niken bao gồm: 

• Thép không gỉ và các hợp kim chống ăn mòn 

• Hợp kim Alnico dùng làm nam châm. 

• Chân vịt trong thuyền và máy bom trong công nghiệp hóa chất 

• Tiền xu 

• Pin sạc, như pin niken kim loại hidrua (NiMH), và pin niken cadmi( NiCd) 

• Dùng làm điện cực 

• Hợp kim NiFe - Permalloy dùng làm vật liệu từ mềm 

• Trong nồi nấu hóa chất bằng kim loại trong phòng thí nghiệm 

• Làm chất xúc tác cho quá trình hidro hóa dầu thực vật. 

• Các ứng dụng của coban 

• Nam châm alnico 

83

• Điện cực trong pin điện 

• Tác nhân làm khôn sơn , vec ni, mực 

• Dùng trong xạ trị 

• Tiệt trùng thực phẩm theo phương pháp Pasteur 

• Dùng làm lớp phủ bể mặt cho gốm, xứ, thủy tinh 

• Chất xúc tác cho công nghiệp dầu khí và hóa chất 

• Hợp kim chịu mài mòn, ăn mòn 

• Thép dùng trong ngành vận tải cao tốc 

• Những bộ phận trong tua pin khí của máy bay 

• Các ứng dụng của Đồng 

• Dây điện 

• Tay nắm các vật khác trong xây dựng nhà của 

• Đúc tượng 

• Động cơ điện 

• Cuộn từ của nam châm điện 

• Vật dụng trong nhà bếp, ví dụ như chảo ráng 

• Ống chân không , ống tia cực trong lò vi ba 

• Bộ dẫn sóng cho các bức xạ vi ba 

* Vai trò sinh học của Niken: urease (1 loại enzym giúp thủy phân ure) 

* Vai trò sinh học của Coban: nhiều sinh vật sống phải cần đến một lượng nhỏ coban để 

tồn tại. Chựng vào đất một lượng nhỏ coban sẽ làm tăng sức ăn của động vật ăn cỏ( trâu , 

bò,..) 

* Vai trò sinh học của đồng: đồng là nguyên tố vi lượng rất cần thiết cho động vật,thực 

vật bậc cao . Đồng được tìm thấy trong nhiều loại enzym. Đồng được vận chuyển chủ yếu 

trong máu bởi protein trong huyết tương gọi là ceruloplasmin. Đồng được hấp thụ trong 

ruột non và vận chuyển tới gan bằng liên kết của albumin. 

2. Màu của ion Co 2+ , Ni 2+ , Cu 2+ trong nước? Màu của hydroxit M(OH)2 tương ứng? Các 

M(OH)2 có tan trong dung dịch NH3 dư? Màu của các phức amoni [M(NH3)6] 2+ tương 

ứng? 

• Màu của ion Co 2+ trong nước [Co(H2O)6] 2+ : màu đỏ hồng 

• Màu của ion Ni 2+ trong nước [Ni(H2O)6] 2+: màu lục 

• Màu của ion Cu 2+ trong nước [Cu(H2O)6] 2+ : xanh lam 

• Màu của Co(OH)2 :màu hồng 

• Màu của Ni(OH)2: màu lục 

• Màu của Cu(OH)2: màu lam 

*Các M(OH)2 đều tan trong dung dịch NH3 dư 

84

• Màu của phức [Co(NH3)6] 2+ : Màu nâu vàng 

• Màu của phức [Ni(NH3)6] 2+ : Màu tím 

• Màu của phức [Cu(NH3)6] 2+ : Màu xanh tím 

3. Cho biết hiện tượng xảy ra khi thêm NH3 đến dư vào dung dịch chứa Co 2+ , sau đó thêm 

H2O2.Viết phương trình phản ứng. 

-Xuất hiện kết tủa Co(OH)2 màu xanh dương 

• Co(NO3)2 + 2(NH3•H2O) → Co(OH)2 + 2NH4NO3 

*Kết tủa tan trong dung dịch NH3 đặc tạo thành phức [Co(NH3)6](OH)2 có màu nâu vàng 

• Co(OH)2 + 6NH3 đặc ---> [Co(NH3)6](OH)2 

H2O2 oxi hóa [Co(NH3)6](OH)2 thành [Co(NH3)6](OH)3 có màu nâu đỏ 

• 2 [Co(NH3)6](OH)2 + H2O2 ----> 2[Co(NH3)6](OH)3 

4. Viết phương trình phản ứng oxi hóa Co(II) thành Co(III) bởi H2O2 trong môi trường 

kiềm mạnh, dư. Sản phẩm thu được có màu gì? 

• 2[Co(NH3)6]Cl2 + 2NH4Cl + H2O2 → 2[Co(NH3)6]Cl3(màu vàng) + 2NH3 + 2H2O 

• 2 Co(NO3)2 + 6 NH3 + 2 (NH4)2CO3 + H2O2 → 2 [Co(NH3)4CO3]NO3 + 2 

NH4NO3 + 2H2O 

5. Viết các phương trình phản ứng khử Cu(II) thành Cu(I) trong môi trường axit và trong 

môi trường bazo. 

• HCHO + 2Cu(OH)2 + NaOH ---> HCOONa + Cu2O + 3H2O 

• 2CuCl2 + SO2 + 2H2O ----> 2CuCl + 2HCl + H2SO4 

6. Cu2O có tan trong dung dịch NH3 đặc? Viết phương trình phản ứng. 

• Cu2O + 2HCl → 2CuCl2 + H2O 

Cu2O có tan trong dung dịch NH3 đặc 

7. Ion cho phản ứng rất đặc trưng với Dimethylglyoxime. Viết phương trình phản ứng và 

vẽ cấu trúc của sản phẩm tạo thành. 

• [Ni(NH3)6] 2+ + 2(CH3CNOH)2 ---> C8H14N4NiO4 + 2NH4+ + 4NH3 

*Cấu trúc của sản phẩm tạo thành: 

85

86

BÀI 9: ĐIỀU CHẾ VÀ TÍNH CHẤT 

K3[Fe(C2O4)3].3H2O 

A. Điều chế K3[Fe(C2O4)3].3H2O 

Cân 9 gam K2C2O4.H2O cho vào cốc 250 ml. Thêm 30ml nước cất vào và đun nóng 

(không đun sôi) để hòa tan. Trong cốc thứ 2, hòa tan 4 gam FeCl3.6H2O với khoảng 10- 

15 ml H2O lạnh. Rót thật từ từ FeCl3 từ cốc thứ 2 vào dung dịch oxalat ở cốc thứ nhất 

(còn ẩm). Vừa rót, vừa khuấy đều hỗn hợp bằng đũa thủy tinh. 

Chú ý: trong quá trính khuấy nếu thấy màu xanh của dung dịch biến mất (dung dịch 

chuyển dần sang màu vàng) thì ngưng rót cho dù dung dịch FeCl3 vẫn còn dư. 

Ngưng khuấy, để sản phẩm kết tinh bằng cách làm lạnh dung dịch trong hỗm hơp nước 

đá. Rửa tinh thể với khoảng 10ml etanol và tiếp tục hút chân không trong vài phút. Cân 

sản phẩm, tính hiệu suất. 

* Rửa tinh thể , cân sản phẩm được 6,2 gam 

* Viết phương trình phản ứng: 

FeCl3 .6H2O+ 3K2C2O4 .H2O→ K3[Fe(C2O4)3] .3H2O+ 3KCl + 6H2O 

Khối lượng lý thuyết: m=8 gam 

Hiệu suất:H=77.5% 

B. Phản ứng quan hóa của K3[Fe(C2O4)3].3H2O 

Hòa tan 0,7 gam phức thu được ở trên với 100ml nước cất trong bình tam giác. Thêm 3ml 

H2SO4 3M và lắc xoáy hỗn hợp. Rót vào 3 ống nghiệm. Mỗi ống 5ml dung dịch này. Giữ 

1 ống không chiếu sáng để so sánh . Chiếu xạ 2 ống còn lại bằng đèn chiếu 150 W, một 

ống trong 1 phút, một ống trong 5 phút. Thêm 5 giọt K3[Fe(CN)6] 0,15M vào ống nghiệm. 


Quan sát hiện tượng và giải thích 

Ống 1 : dung so sánh 

Ồng 2: màu nhạt hơn ống 1 

Ống 3: màu nhạt hơn ống 2 

87

Giải thích: Do dung dịch phức rất nhạy sáng . Khi chiếu sáng hợp chấy xảy ra quá trình 

oxi hóa khử (Fe 3+ thành Fe 2+ ) mà thời gian chiếu sáng càng lâu thì phản ứng càng tạo ra 

nhiều Fe 2+ 


2K3[Fe(C2O4)3] → 2K2[Fe(C2O4)2] + K2C2O4 + 2 CO2 

C. Bản in. 

Rót một ít dung dịch [Fe(C2O4)3] 3- mới điều chế trước đó vào đĩa Petri. Nhúng kỹ một 

mẫu giấy lọc kích thước 5x5 cm vào dung dịch này. Dùng kẹp nhựa kẹp tờ giấy lọc và 

làm cho ráo nước. Khi giấy ráo, đặt nằm phẳng dưới ngọn đèn chiếu 150W (cách khoảng 

10 cm) và để vài vật chắn sáng nhỏ lên tờ giấy. Chiếu xạ trong khoảng 5 phút(nếu tờ giấy 

vẫn còn ướt thì tiếp tục chiếu sáng). Sau đó, dùng kẹp nhựa nhúng tờ giấy đó vào đĩa Petri 

khác có chứa sẵn dung dịch kali ferixianua. Lấy “bản in” thu được và nhúng vào cốc nước 

cất để rửa hết dung dịch kali ferixianua dư. Giải thích hiện tượng. 


Vùng được chiếu sáng có màu xanh, vùng còn lại không đổi màu. 

Giải thích: Phần được chiếu sáng Fe 3+ bị khử thành Fe 2+ , Fe 2+ tác dụng với dung dịch 

kali ferixianua tạo phức có màu xanh. Phần còn lại không được chiếu sáng thì không có 

sự thay đổi màu rõ ràng. 


2K3[Fe(C2O4)3] → 2K2[Fe(C2O4)2] + K2C2O4 + 2 CO2 

Fe 2+ + K3[Fe(CN)6] →KFe[Fe(CN)6]2 + 2K + 

Câu hỏi 

Để xác định hàm lượng oxalat trong phức K3[Fe(C2O4)3].3H2O người ta tiến hành một số 

thí nghiệm như sau. 

a) Hòa tan một ít tinh thể K3[Fe(C2O4)3].3H2O vào dung dịch H2SO4 loãng, đun nóng 

nhẹ rồi chuẩn độ bằng KMnO4 chuẩn. 

b) Chuyển hết dung dịch sau chuẩn độ vào hỗn hóng kẽm. Chuẩn độ dung dịch bằng 

KMnO4 chuẩn. 

Hãy viết các phương trình phản ứng xảy ra. 

88

Giải thích qui trình thí nghiệm ( cho biết rõ mục đích từng bước) 

Trả lời câu hỏi 

Giải thích quy trình thí nghiệm: ( mục đích của từng bước) 

(a) Hòa tan một ít tinh thể K3[Fe(C2O4)3].3H2O vào dung dịch H2SO4 loãng, đun nóng nhẹ 

để thu được khí CO2 do oxalat trong phức bị oxi hóa bởi MnO4 - trong môi trường axit. 

(b) Chuyển hết dung dịch sau chuẩn độ vào hỗn hống kẽm tạo ra Fe 2+ . Sau đó tiếp tục 

chuẩn độ bằng dung dịch KMnO4 chuẩn để xác định số mol Fe 2+ bị oxi hóa thành Fe 3+ . 

Từ đó ta có tỉ lệ số mol của Fe 3+ và C2O4 2- , ta xác định được hàm lượng oxalat có trong 

phức. 

Viết phương trình phản ứng 

2 MnO4 - + 16 H + + 5 C2O4 2- → 2 Mn 2+ + 8 H2O + 10 CO2 

Zn+Fe 3+ →Zn 2+ +Fe 2+ 

5Fe 2+ + MnO4 - + 8H + → 5Fe 3+ + Mn 2+ + 4H2O 

89

BÀI 10: ĐIỀU CHẾ AMONIACAT ĐỒNG 

1. Điều chế phức chất. 

- Hòa tan 3,0 gam CuSO4.5H2O đã tán thành bột vào 15ml NH3 6M trong Erlen 100ml. 

Khuấy đều hỗn hợp một lúc. Gạn lấy dung dịch cho vào cốc 100ml. Phần rắn được hòa 

tan trong 5ml NH3 6M khác. Gộp chung các dung dịch rồi gạn lấy dung dịch 

- Thêm từng giọt etanol vào nước lọc đồng thời khuấy đều hỗn hợp bằng máy khuấy từ 

(đến khi thấy dung dịch hơi đục). Ngưng khuấy, làm lạnh hỗn hợp trong khoảng 10 phút. 

Thu các tinh thể màu xanh bằng cách lọc dưới áp suất kém. Rửa tinh thể vài lần, mỗi lần 

bằng etanol 95%. Tiếp tục hút chân không đến khô sản phẩm. Ta thu dược tinh thể màu 

xanh thẫm có khối lượng là 2,16 gam 

- Sấy khô sản phẩm trong tủ sấy ở 50℃ trong vòng 1 giờ . Ta thu được tinh thể màu xanh 

thẵm có khối lượng là 2.06 gam. 

CuSO4·5H2O + 4NH3 ---> [Cu(NH3)4]SO4·H2O(tinh thể trắng) + 4H2O 

2H2O +2NH3 + CuSO4→(NH4)2SO4 + Cu(OH)2 

Cu(OH)2 +4 NH3 ----> [Cu(NH3)4](OH)2 (tinh thể xanh) 

2. Tính chất của sản phẩm. 

Cân khoảng 1,0 gam sản phẩm mới điều chế và cho vào cốc 100ml có chứa sẵn 30ml 

nước cất---->Dung dịch A 

Phần 1: cho vào erlen chính xác 10ml dung dịch A lấy bằng pipet, thêm vào vài giọt 

metyl da cam. Ghi nhận màu của dung dịch . Sau đó nhỏ từng giọt HCl 0,5M từ ống 

chuẩn độ vào. Quan sát sự đổi màu của dung dịch. Đến khi dung dịch có màu vàng cam 

hoặc đỏ cam thì ngưng lại. 


Cho vào erlen chính xác 10ml dung dịch A lấy bằng pipet, thêm vào vài giọt metyl da 

cam-------> dung dịch từ màu xanh thẫm chuyển thành màu xanh chàm . Sau đó , nhỏ 

từng giọt HCl 0,5M từ ống chuẩn độ vào thì dung dịch chuyển thành màu vàng cam( màu 

da cam). 

Giải thích: dung dịch của những phức này thường bị đổi màu vì bị oxi không khí oxi hóa 


[Cu(NH3)4](OH)2 ---(metyl da cam)---> [Cu(NH3)4]2+ +2OH- 

90

[Cu(NH3)4]2+ + 2H+ ------> Cu2+ +NH4+ 

Phần 2: khoảng 10ml dung dịch A cho tác dụng với khoảng 5ml dung dịch BaCl2 1M . 

Lọc, rửa sạch bằng nước và ghi nhận màu kết tủa. 

Quan sát hiện tượng:xuất hiện kết tủa màu trắng 

Giải thích:khi thêm dư dung dịch muối bari vào dung dịch có chứa ion sulfat sẽ tạo thành 

kết tủa bari sunfat (màu trắng đục) 


Ba 2+ +SO4 2 →BaSO4↓( kết tủa trắng đục) 

Phần 3: khoảng 10ml dung dịch A thêm vào 10ml dung dịch CH3COOH 4M và 1,0 gam 

KI. Lắc đều. Ghi nhận màu kết tủa cũng như màu của dung dịch. 

Quan sát hiện tượng: dung dịch có màu vàng nâu, khi rửa dung dụng ta thấy dung dịch có 

màu trắng xuất hiện (CuI2) 

Giải thích: phức tetra amin đồng (II) sunfat bị thủy phân thành CuSO4 trong môi trường 

axit mạnh , phản ứng giữa Cu 2+ và I- sẽ tạo ra kết tủa CuI2 (màu đen nâu) . sau khi rữa 

bằng nước thì có kết tủa trắng xuất hiện. 


Cu 2+ + 2I - -----> CuI2↓. 

CÂU HỎI 

Sự phân tích một phức chất của crom cho thấy thành phần gồm có: Cr 27.1%, C 25. 2%, 

H 4.25% theo khối lượng, phần còn lại là oxi. 

a) Tìm công thức thực nghiệm cho hợp chất này. 

b) Nếu công thức thực nghiệm gồm 1 phân tử nước, ligand kia là gì? Bậc oxi hóa của 

crom? 

c) Khảo sát từ tính cho thấy hợp chất này nghịch từ. Phải giải thích từ tính của nó như 

thế nào? Thử vẽ cấy trúc phù hợp của từ tính này. 

Giải đáp : 

A. Công thức thực nghiệm cho hợp chất này: 

x : y : z : t = 0,5 : 2,1 : 4,3 : 2,7 = 1 : 4 : 8 : 5 

91

----> Công thức hợp chất phức của Crom là : CrC4H8O5 

B. Nếu công thức thực nghiệm gồm 1 phân tử nước, ligand kia là 

[Cr(CH3COO)2(H2O)]. Như vậy ligand là các nhóm axetat. Do nhóm (CH3COO-) có 

điện tích -1 nên mước oxi hóa của crom là +2. 

C. Ion Cr2+ là hệ d4, nghĩa là hệ có 4e thuộc obitan d. Sự phân bố 4 electron phải thuộc 

loại spin năng lượng cao của ligand yếu. Chỉ yếu tố này đã cho thấy 

[Cr(CH3COO)2(H2O)] có tính thuận từ. Tuy nhiên từ các kết qủa thực nghiệm, hợp chất 

này lại có tính nghịch từ đó là do hợp chất này ở dạng nhị hợp có cấu tạo như sau: 

Trong cấu tạo này, hai nguyên tử Cr tạo liên kết bốn, bao gồm một sigma, hai pi và một 

delta, với bậc liên kết tổng cộng là 4. Sự hình thành liên kết bốn đòi hỏi tất cả các electron 

thuộc obitan d đều phải cặp đôi. Vì vậy dựa theo tính chất từ, hợp chất ở dạng nhị hợp là 

nghịch từ. 

92

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ 

PHÚC TRÌNH HÓA PHÂN TÍCH 

CÔNG NGHỆ HÓA HỌC 

MSHP:TN126 

Giảng viên hướng dẫn 

Th.S Lâm Phước Điền 

Sinh viên thực hiện 

Lê Thị Ngọc Dung : B1706362 

Nguyễn Thanh Hoài : B1706373 

Cần Thơ , 03/2019 

1

Bài 1: ĐỊNH LƯỢNG NIKEN 

I. Dụng cụ và hóa chất. 

-Becher 250mL, ống đong 100mL, ống đong 25mL, phễu thũy tinh, ống nhỏ giọt. 

-Dung dịch Ni 2+ , dung dịch dimetylglyoxim trong etanol, dd NH3, dd AgNO3. 

II. Thí nghiệm. 

Cách tiến hành thí nghiệm 

-Cho và becher 250mL: 20mL dung dịch 

Ni 2+ và 100mL nước nóng. 

-Đun cách thủy và thêm vào 20mL dung 

dịch dimetylglyoxim, lắc đều. 

-Thêm vài giọt NH3 và lắc đều cho đến khi 

có mùi rõ rệt, rồi để yên 1 giờ. 

- Lọc qua giấy lọc và kiểm tra sự kết tủa 

hoàn toàn (cho vào nước đã lọc vài giọt 

dimetylglyoxim thì không còn kết tủa đỏ). 

-Dùng nước cất đun nóng để rửa kết tủa đến 

khi loại hết ion Cl - (dùng AgNO3 để kiểm 

tra). 

-Đem kết tủa sấy khô ở 100-120 0 C trong 

20-40 phút. Dể nguội trong bình hút ẩm đến 

khi trọng lượng không đổi, đem cân và ghi 

nhận kết quả. 

Kết quả thí nghiệm 

-Khối lượng kết tủa thu được là: 0,1649g 

-Số mol kết tủa: 

n= m M =0,1649/289=5,7*10-4 (mol) 

-Phương trình phản ứng: 

Ni 2+ + 2C4H8H2O2 → Ni(C4H7N2O2)2 + 2H + 

(mol) 5,7*10 -4 5,7*10 -4 

-Khối lượng Ni 2+ : 

mNi 2+ = 0,034g 

➔ Vậy hàm lượng dung dịch Ni 2+ là: 

0,034 

20∗10−3= 1,7 (g/L) 

2

Bài 2: CHUẨN ĐỘ AXIT- BAZO 

CHUẨN ĐỘ DUNG DỊCH NaOH BẰNG DUNG DỊCH HCl 


- Buret 25mL, Pipet10mL (2 cái), bình định mức 250mL (2 cái), bình định mức 100mL, 

erlen 250mL (3 cái), Becher 100mL (4 cái), ống đong 100mL- 10mL, đũa thủy tinh, chậu 

thủy tinh, ống nhỏ giọt. 

- Borax Na2B4O7.10H2O, dd NaOH, dd HCl đậm đặc, Helianti, Phenolphtalein. 

II. Thí nghiệm. 


1. Điều chế dung dịch bazo 0,1N 

- Cân chính xác 1,90g borax cho vào becher 

100mL, thêm nước cất đến nửa becher, 

khấy cho tan rồi cho vào bình định mức 

100mL. 

- Tráng rửa becher và cho vào bình định 

mức. Sau đó cho nước cất vào đến vạch 

100mL, đậy nút và lắc đều. 

2. Điều chế dung dịch HCl 0,1N 

- Lấy 3mL dung dịch HCl đậm đặc cho vào 

bình định mức 250mL, thêm nước đến 

vạch, đậy nút, lắc đều. 

- Lấy 10mL dd vừa pha vào erlen, thêm 3 

giọt bromocresol xanh. 

- Dung dịch borax 0,1N được chứa trong 

buret: mở khóa cho dd borax chảy vào erlen 

và lắc đều cho đến khi dd chuyển sang màu 


CN= C M ∗ γ = 

1,91×2 

381,42×0,1 = 0,1N 

Thể tích dung dịch borax đã dùng: 

Lần 1: 13,7mL 

Lần 2: 13,6mL 

Lần 3: 13,5mL 

- Vậy nồng độ của dd HCl là: 

CN= 0,1×13,6 

10 

=> Vtb= 13,6mL 

= 0,136N 

3

xanh thì dừng quá trình chuẩn độ, ghi thể 

tích borax đã dùng, lặp lại thí nghiệm 3 lần. 

- Lấy 62,5mL dd HCl cho vào định mức 

100mL thêm nước cất đến vạch. 

➔Vậy thể tích dd HCl cần lấy để pha được 

100mL HCl 0,1N là: 

V= 0.1×100 

0.136 = 73,5mL 

3. Chuẩn độ dd NaOH 

- Lấy 10mL NaOH cho vào erlen, thêm 3 

giọt helianti (dung dịch có màu vàng). 

- Dung dịch HCl 0,1N trong buret, mở khóa 

cho dd HCl 0,1N chảy vào erlen và lắc đều 

cho đến khi 1 giọt HCl 0,1N làm dd chuyển 

từ màu vàng sang da cam thì kết thúc quá 

trình chuẩn độ, lặp lại thí nghiệm 3 lần, ghi 

kết quả. 

Thể tích dung dịch HCl đã dùng: 

- Lần 1: 8,1mL 

- Lần 2: 7,9mL 

- Lần 3: 8mL 

Vtb=8mL 

- Vây nồng độ của NaOH là: 

VHCL*CHCl= VNaOH*CNaOH 

=>CNaOH= 8×0.1 

10 = 0,08N 

➔Vậy nồng độ khối của NaOH 

P= M∗C N,NaOH 

γ 

= 40∗0,08 = 3,2g/L 

1 

4

Bài 3: CHUẨN ĐỘ OXI HÓA KHỬ PHƯƠNG PHÁP 


PERMANGANAT 

- Buret 25mL, Pipet 10mL (2 cái), pipet 1mL, bếp điện, bình định mức 250mL-100mL (2 

cái), erlen 250mL (3 cái), cốc thủy tinh 100mL (4 cái)- 150mL (1 cái), ống đong 10mL, 

chậu thủy tinh, đũa thủy tinh, ống nhỏ giọt. 

- Axit Oxalic H2C2O4.2H2O, Kali permanganat, axit sunfuric, H2O2, đinh sắt, dd CuSO4 

0,1M. 

II. Thí nghiệm 

Tiến hành pha dung dịch: 

A. Pha dung dịch acid Oxalic 0,1N: 

- Khối lượng acid oxalic (γ=2) cần dùng: 

• m= CN × V × M γ 

= 0,1 × 0,1 × 

126,07 

2 

= 0,63g 

- Cân 0,63g axit oxalic cho vào cốc thủy tinh 100mL, cho nước vào khấy cho tan 

hết, rót vào bình định mức 100mL, tráng cốc nhiều lần, cho hết vào bình định mức, 

đổ nước vào đến vạch , đậy nắp, lắc đều. 

B. Pha dung dịch KMnO4 0,1N: 

- Khối lượng của KMnO4 (γ=2) cần dùng: 

m= CN×V× M 158 

= 0,1 × × 0,25 = 0,79g 

γ 5 

- Cân 0,79g Kali permanganat cho vào cốc thủy tinh, cho nước vào khấy đến tan hết, 

rót dd vào bình định mức 250mL, tráng cốc nhiều lần cho hết vào bình định mức, 

thêm nước vào đến vạch, đậy nắp, lắc đều. 

C. Pha dung dịch acid sunfuric (VH2SO4:VH2O=1:3): 

Lấy 90mL nước cất cho vào cốc thủy tinh 250mL, đặt cốc trong tủ hút, lấy 

30mL acid sunfuric đậm đặc , cẩn thận nhỏ từ từ từng phần nhỏ acid vào cốc thủy 

tinh cho đến khi hết 30mL acid sunfuric đậm đặc. 

5

D. Pha dung dịch muối sắt: 

- Khối lượng đinh sắt: 0,23g 

- Đinh sắt được hòa tan bằng 20mL dung dịch acid sunfuric 1:3 vừa pha + 1mL dd 

CuSO4 0,1M. 

- Sau khi đinh sắt tan hết dùng phễu lọc dung dịch cho vào bình định mức 100mL, 

tráng với nước cất nhiều lần, cho hết vào bình định mức, thêm nước cho đến vạch, 

đật nắp, lắc đều. 

Thí nghiệm 


1. Kiểm tra nồng độ dung dịch kali 

permanganat. 

- Rửa sạch buret bằng nước cất. 

- Tráng buret bằng KMnO4, rót dung dịch 

KMnO4 vào buret rồi chỉnh về vạch 0. 

- Dùng pipet hút 10mL dd acid oxalic cho 

vào erlen, thêm 10mL acid sunfuric 1:3, tiến 

hành chuẩn độ cho đến khi dung dịch từ 

không màu chuyển sang màu tím nhạt bền. 

- Ghi thể tích dd KMnO4 đã dùng, lặp lại thí 

nghiệm 3 lần. 


Thể tích dung dịch KMnO4 đã dùng: 

Lần 1: 9,7mL 

Lần 2: 10,4mL 

=> Vtb= 9,7mL 

Lần 3: 9mL 

Vậy nồng độ KMnO4 là: 

C H2C2O4.2H2O .V H2C2O4.2H2O =C KMnO4 .V KMnO4 

→ C KMnO4 = (9,7×0,1)/10 = 0,097 N 

Phương trình ion rút gọn: 

5H2C2O4 + 2MnO4 - +6H + →10CO2 +2Mn 2+ +8H2O 

2. Xác định nồng độ H2O2 trên thị trường: 

- Rót dung dịch KMnO4 váo buret rồi chỉnh 

về vạch 0. 

Thể tích KMnO4 cần dùng là: 

Lần 1: 14,1mL 

Lần 2: 14,2mL 

Lần 3: 14,1mL 

=> Vtb= 14,13mL 

6

- Dùng pipet hút 1mL H2O2 cho vào erlen, 

thêm 10mL nước cất, 5mL acid sunfuric 1:3, 

tiến hành chuẩn độ. 

- Ghi thể tích KMnO4 dùng, lặp lại thí 


Nồng độ H2O2 là: 

C H2O2 .V H2O2 = C KMnO4 .V KMnO4 

→ C H2O2 =(14,13×0,097)/1 = 1,37 N 

→ C M = 1,37÷2= 0,685 (mol/L) 

→ C g/mL =(C M . M.10 -3 )= (0,685× 34)/1000=0,023 

(g/mL) 

Phương trình ion rút gọn : 

5H2O2 +2MnO4 - +6H + → 2Mn 2+ +5O2 +8H2O 

3. Xác định hàm lượng sắc trong mẫu thép: 

- Rót dung dịch KMnO4 vào buret chỉnh về 

vạch 0. 

- Dùng pipet hút 10mL dd muối sắt cho vào 

erlen, thêm 5mL acid sunfuric 1:3, tiến hành 

chuẩn độ. 

- Ghi thể tích KMnO4 dúng, lặp lại thí 


- Tính hàm lượng % Fe trong thép. 

Thể tích KMnO4 dùng 

Lần 1: 3,5mL 

Lần 2: 4,2mL 

Lần 3: 4,7mL 

Nồng độ: 

=> Vtb= 4,1mL 

CFe2+ =(4,1*0,097)/10=0,0398 N 

Số mol Fe trong 10mL: 

n Fe =n Fe 2+= CN × V γ 

= 0,0398× 

0.01 

1 =3,98.10-4 mol 

Khối lượng Fe trong 100mL là: 

m Fe =n Fe . M Fe . 10 = 3,98.10 -4 .10.56=0,22 g 

Hàm lượng % Fe trong thép: 

%Fe = m Fe 

∙100 %= 0,22 

∙100% = 95,65% 

m thép 0,23 

Phương trình ion rút gọn: 

10Fe 2+ +16H + +2MnO4 - →10Fe 3+ +2Mn 2+ +8H2O 

7

Bài 4: CHUẨN ĐỘ OXI HOÁ- KHỬ, PHƯƠNG PHÁP IOD 

I.Dụng cụ và hóa chất 

-Buret 25mL; pipet 10mL-5mL; bình định mức 100mL- 50mL; erlen; ống đong; đũa thủy 

tinh; ống nhỏ giọt. 

-VitaminC; dung dịch Glucose, I2, Na2S2O3 0,1N, HCl 5%, NaOH 10%, H2SO4 10%, hồ 

tinh bột. 

II.Thí nghiệm 

Tiến hành thí nghiệm 

1. Định lượng VitaminC 

Nguyên tắc: 

Do vitamin C (C6H8O6) rất dễ bị oxi hóa 

nên ta dùng quá trình quá trình oxi hóa 

vitamin C làm cơ sở cho phương pháp phân 

tích. Một trong những phương pháp phổ 

biến là phương pháp định lượng bằng Iod 

Acid L-Ascorbic + I2 → Acid L-Dehydro 

ascorbic + 2HI 

Cách tiến hành: 

- Cân viên Vitamin C, hòa tan trong cốc 

thủy tinh với 5mL HCl 5%, cho vào bình 

định mức 100mL, tráng cốc nhiều lần bằng 

HCl cho hết vào bình rồi thêm HCl 5% cho 

đến vạch, đậy nắp lắc đều dung dịch. 

- Tráng buret bằng dung dịch I2 0,025N, 

sau đó cho dd I2 vào buret chỉnh về vạch 0. 

- Dùng pipet 10mL hút 10mL dung dịch 

VitaminC cho vào erlen 250mL, thêm 3 

giọt hồ tinh bột, lắc đều. 


Khối lượng Vitaminc là: 0,4g 

Thể tích dung dịch I2 dùng: 

Lần 1: 11,5mL 

Lần 2: 10,7mL 

Lần 3: 11,3mL 

Ta có: c vitamin c .V=CI2VI2 

=> Vtb= 11,17mL 

➔ CVitaminC=0,025× 11,17 

10 = 0.028N 

Số mol trong 100mL dd: 

n vitamin c = c N,vitamin c × V 0,1 

= 0,028 × 

γ 2 

Khối lượng vitamin C: 

m =0,0014× 176=0.2464g 

= 0,0014 mol 

Hàm lượng% VitaminC trong viên thuốc : 

%VitaminC= 

m vitamin c 

m thuốc 

. 100% = 

8

- Tiến hành chuẩn độ cho tới khi dd không 

màu→ màu xanh bền 30 giây. Ghi kết quả 

dd I2 dùng, lặp lại thí nghiệm 3 lần 

0,2464 

0,4 

× 100% = 61,6% 

2.Xác định nồng độ Glucose trong dung 

dịch Glucose đẳng trương. 

Nguyên tắc: 

Trong phân tử Glucose có nhóm chức 

andehyd nên nó có tính khử, do vậy có thể 

dùng dung dịch Iod để định lượng dung 

dịch Glucose bằng phương pháp chuẩn độ 

ngược. 

Cách tiến hành: 

- Hút chính xác 10mL dung dịch Glucose 

cho vào bình định mức 50mL, thêm nước 

cất tới vạch, đậy nắp lắc đều. 

- Hút chính xác 5mL dd pha loãng trên váo 

erlen 250mL+ 10mL dd I2 0,1N+ 2mL 

NaOH 10%, đậy nút, để yên 5 phút. Cho 

thêm 5mL H2SO4 10% vào. 

- Rót dd Na2S2O3 0,1N vào buret chỉnh về 

0. 

- Nhỏ từ từ dd Na2SO3 xuống erlen lắc 

đều→xuất hiện màu vàng rơm, tạm khóa 

buret. 

- Nhỏ thêm 3 giọt hồ tinh bột váo 

erlen→màu xanh. 

- Nhỏ tiếp dd Na2S2O3 0,1N xuống erlen 

cho đến khi mất màu xanh, đóng khóa. 

- Ghi kết quả, lặp lại thí nghiệm 3 lần. 

Thể tích Na2S2O3 đã dùng: 

Lần 1: 4,8mL 

Lần 2: 4,5mL 

Lần 3: 4,4mL 

=> Vtb= 4,57mL 

Thể tích I2 dư tham gia phản ứng với Na2S2O3 

C Na2s2o3. V Na2s2o3. = C I2 . V I2 

VI2dư = 4,57 

0,1 

× 0,1 =4,57mL 

Thề tích Iod tham gia phản ứng với glucose : 

VI2=V0-Vdư=10-4,57= 5,43mL 

Nồng độ đương lượng Glucose: 

C Gl .V Gl =C I2 .V I2 

➔C Gl = 0,1×5,43 

5 

= 0,1086N 

Vậy nồng độGlucose trong 10mL dung dịch tiêm 

C 0 Glucose = 0,1086 × 50 

10 = 0,543N 

9

➔Vậy nồng độ Glucose trong dung dịch đẳng 

trương là: 

P= M Gl 

γ 

× C 0 Gl = 0,543 × 180 

= 48,87 (g/L) 

2 

10

Bài 5: CHUẨN ĐỘ PHỨC CHẤT 

I.Dụng cụ và hóa chất. 

- Buret; pipet; bình định mức 250mL- 100mL; erlen; cốc thủy tinh; ống đong; phễu lọc, 

muỗng, đũa thủy tinh; ống nhỏ giọt. 

- EDTA, dung dịch đệm, NaOH 1M, HCl 4M, chất chỉ thị Ecriocrom đen T, đá vôi. 

II.Thí nghiệm. 

Tiến hành pha dung dịch: 

A. Pha dung dịch EDTA chuẩn 0,01M 

- Khối lượng EDTA cần cân để pha được 250mL dd EDTA 0,01M là: 

m=0,01*0,25*372,24=0,93g. 

- Hòa tan lượng EDTA cân bằng nước cất, cho vào bình định mức 250mL, tráng nhiều lần, 

cho hết vào bình định mức, chỉnh đến vạch 250mL, đậy nắp, lắc đều. 

B. Pha dung dịch Ca 2+ và Mg 2+ cần phân tích. 

- Cân 0,2g đá vôi , cho vào 2mL HCl 4M, hòa tan cho đến khi không còn sủi bọt khí, thêm 

20mL nước cất, lọc qua phễu vào bình định mức 100mL, nhiều lần bằng nước cất, thêm 

nước tới vạch 100mL, đậy nắp, lắc đều. 

Tiến hành thí nghiệm 


1. Chuẩn độ mẫu trắng 

- Tráng buret bắng EDTA, cho EDTA vào buret 

chỉnh về mức 0. 

- Dùng pipet lấy 50mL nước cất + 5mL dd đệm + 1 

hạt đậu chất chỉ thị Ecriocrom đen T cho vào erlen 

(dung dịch có màu tím) 


Thể tich EDTA dùng: 

Lần 1: 4,25mL 

Lần 2: 4,24mL => V1= 4,28mL 

Lần 3: 4,35mL 

Thể tích EDTA đã dùng: 

11

- Tiến hành cho EDTA vào erlen cho đến khi màu 

tím sang màu xanh. Ghi thề tích EDTA sử dụng, lặp 

lại thí nghiệm 3 lần. 

- Dùng pipet lấy 50mL nước cất+ 5mL NaOH 1M+ 

1 hạt đỗ chất chỉ thị Murexit cho vào erlen (dung 

dịch có màu hồng). 

- Tiến hành cho EDTA váo erlen cho đến khi màu 

hống sang tím. Ghi kết quả, lặp lại thí nghiệm 3 lần 

Lần 1: 3,6mL 

Lần 2: 2,6mL 

Lần 3: 2,9mL 

=> V2=3,03mL 

2. Chuẩn độ dung dịch mẫu đá vôi. 

- Dùng pipet lấy 10mL dd đá vôi+ 40mL nước cất+ 

5mL dd đệm+ 1 hạt đỗ Ecricrom đen T vào erlen 

250mL (dung dịch có màu tím) 

- Tiến hành cho EDTA vào erlen đến khi màu tím 

sang xanh. Ghi thể tích EDTA dùng, lặp lại thí 

nghiệm 3 lần . 

- Dùng pipet lấy 10mL dd mẫu đá vôi + 40mL nước 

cất+ 5mL NaOH 1M+ 1 hạt đỗ Murexit cho vào 

erlen 250mL (dung dịch có màu hồng) 

- Tiến hành cho EDTA vào erlen ho đến khi dung 

dịch từ màu hống sang tím. Ghi kết quả, lặp lại thí 


Tính toán kết quả: 


Lần 1: 23mL 

Lần 2: 23,5mL => V3= 23,27 mL 

Lần 3: 23,3mL 


Lần 1: 22,7mL 

Lần 2: 22,2mL => V4= 22,4mL 

Lần 3: 22,3mL 

-Thề tích EDTA cần dùng để tác dụng với Ca 2+ và Mg 2+ là: 

V3 –V1 = 24,27 -4,28 = 19,99 mL 

-Thể tích EDTA cần tác dụng Ca 2+ là: 

V4 – V2 = 22,4 -3,03 =19,37mL 

-Ta có: 

CN(MCO3).VMCO3=CN(EDTA).VEDTA 

12

→CN(MCO3)=0,01× 19,99 

0.01×1000 = 0,01999M 

→nMCO3= 0,01999 × 0,1 = 1,999*10 -3 (mol) ,trong 100mL dung dịch 

-Tương tự ta có: 

CN(CaCO3).VCaCO3=CN(EDTA).VEDTA 

→CN(CaCO3)=0,01× 19,37 

0,01×1000 = 0,01937M 

→nCaCO3= 0,01937*0,1= 1,937*10 -3 (mol), trong 100mL dung dịch 

➔n MgCO3 = nMCO3 – nCaCO3 = 1,999*10 -3 - 1,937*10 -3 = 6,2*10 -5 (mol) 

-Vậy hàm lượng phần trăm của Ca 2+ và Mg 2+ là: 

%CaCO3 = m CaCO3 

1,937∗10 

×100% −3 ×100 

= 

× m MCO3 1,937∗10 −3 ×100+6,2∗10 −5 ×84 100%=97,38% 

%MgCO3= 2,62% 

-Phương trình chuẩn độ: Mg 2+ + H2Y 2- ↔MgY 2- + 2H + 

Ca 2+ + H2Y 2- ↔CaY 2- + 2H + 

-Tổng quát: M n+ + H2Y 2- ↔MY 4-n + 2H + 

Bài 6: CHUẨN ĐỘ KẾT TỦA 

(Phương pháp phân tích thể tích) 

I. XÁC ĐỊNH Cl - THEO PHƯƠNG PHÁP MOHR 

1. Nguyên tắc: 

Chuẩn độ Cl - bằng dung dịch AgNO3 0,005M trong môi trường NaHCO3 với chất chỉ thị 

là K2CrO4. 

Phản ứng chuẩn độ: Cl - + Ag + → AgCl (trắng) 

13

Phản ứng chỉ thị: CrO4 2- + 2Ag + → Ag2CrO4 (đỏ gạch) 

2. Thực hành: 

- Dùng pipet hút 10 mL dung dịch Cl - (dung dịch 1) cần xác định vào erlen 250 mL . 

Thêm vào 2 mL dung dịch NaHCO3 5% và 3 giọt K2CrO4 5% . Dung dịch có màu vàng 

nhạt. 

- Chuẩn dộ bằng dung dịch AgNO3 0,05M, ta thấy dung dịch bị đục. Càng đến gần điểm 

tương đương dung dịch càng trong ra, kết tủa AgCl bị vón cục lại, thêm từng giọt AgNO3 

0,05M đến khi kết tủa chuyển sang đỏ gạch. 

Thể tích AgNO3 0,05M đã dùng (mL) 

Lần 1 5,4 

Lần 2 5,3 Vtb=5,4 

Lần 3 5,5 

Tính nồng độ của Cl - theo mg/mL: 

Vì = 1 nên: CN,AgNO3 = CM,AgNO3 suy ra CCl - = C AgNO3 .V AgNO3 

V Cl − 

Nồng độ của Cl - trong dung dịch (1) theo mg/mL: 

PCl- = MCl− 

 

.CCl - = 35,5 

1 

.0,027 = 0,9585 (mg/mL) 

= 0,05 

10 

× 5.4 = = 0,027 N 

II. XÁC ĐỊNH Cl - THEO PHƯƠNG PHÁP FAJANS: 

1. Nguyên Tắc: 

14

- Chuẩn độ Cl - bằng dung dịch AgNO3 0,05M trong môi trường NaHCO3 và chất chỉ thị là 

Fluorescein (HFL). 

- Phản ứng chuẩn độ : Cl − + Ag + → AgCl ( ↓ trắng ) 

- Phản ứng chỉ thị : khi cho dư 1 giọt AgNO3 kết tủa AgCl thành hạt keo tích điện dương. 

Hạt keo này sẽ hấp thụ fluoresein trở thành màu hồng. 

{ (AgCl) 

x+ 

m Ag x }xNO − 3 + xFL − = {(AgCl) 

x+ 

m Ag x }xFL − − 

+ xNO 3 

2. Thực hành và kết quả: 

- Dùng pipet 10 mL dung dịch Cl - (2) cần xác định cho vào erlen 250mL. Thêm vào 2mL 

dung dịch NaHCO3 5% và 3 giọt dung dịch Fluorescein 0,5% . Dung dịch có màu vàng 

nhạt. 

- Chuẩn độ 

Thể tích AgNO3 0,05M đã dùng(mL) 

bằng dung 

dịch AgNO3 

0,05M. 

Gần điểm 

Lần 1 12,75 

tương 

đương dung Lần 2 11,8 

Vtb= 12,217 

dịch càng 

trong ra, kết Lần 3 12,1 

tủa AgCl 

bị vón cục 

lại. Thêm 

từng giọt AgNO3 0,05M đến khi kết tủa màu hồng. 

Vì = 1 nên CN,AgNO3 = CM,AgNO3 suy ra CCl - = C AgNO3 .V AgNO3 

V Cl − 

0,05 ×12,217 

= 

10 

= 0,06 N 

Nồng độ của Cl - trong dung dịch (1) theo mg /mL: 

PCl- = MCl− 

.CCl - = 35,5 

.0,06 = 2.13 (mg/mL) 

 

1 

15

Bài 9: TÁCH VÀ ĐỊNH TÍNH CÁC SULFONAMIDE BẰNG 

SẮC KÝ LỚP MỎNG 

I. NGUYÊN TẮC 

Sắc ký lớp mỏng là một phương pháp sắc ký dùng chất hấp phụ làm pha tĩnh trải 

thành một lớp mỏng trên tấm kính, nhựa hay kim loại. 

Quá trình tách các hợp chất xảy ra khi cho pha động là dung môi di chuyển qua 

pha tĩnh. Như vậy việc tách những sản phẩm đươc thực hiện dựa vào sự khác biệt vè tốc độ 

rửa giải của một dung môi thích hợp ( chất rửa giải, hệ dung môi, pha động) trên một giá 

mang chất hấp phụ rắn (pha tĩnh) đối với các thành phần của một hỗn hợp. Do đó sắc ký 

lớp mỏng là một phương pháp phân tích cho phép tách và định tính những lượng nhỏ các 

hợp chất hữu cơ. 

II. TIẾN HÀNH THÍ NGHIỆM 

1. Chuẩn bị vật liệu 

- Lấy 2 miếng bản mỏng kích thước 13cm x 5cm kẻ đường giới hạn dung môi. 

Cách mỗi cạnh bên 0,5cm, chia đều và chấm 5 điểm. 

- Chuẩn bị bình khai triển: cho dung môi (24mL cloroform và 8mL eter ethyl) 

vào bình khai triển. chiều cao lớp dung môi khoảng 2cm. để bão hòa dung môi trong 30 

phút. 

2. Chiết sulfonamide 

- Nghiền kĩ 3 viên Sunfomid trong cối, chiết bằng cồn 2 lần, mỗi lần với 10mL. 

lọc cho vào becher, làm bay hơi trên bếp cách thủy đến khi còn khoảng 2mL. dung dịch 

này được dùng để chấm lên bản mỏng. 

3. Triển khai sắc ký 

Chuẩn bị bản mỏng và các ống mao quản. 

Chấm các vết: dùng ống mao quản chấm 3 vết mẫu sunfonamid chuẩn đã biết 

tên và 3 vết hỗn hợp mẫu, mỗi loại lấy bằng một ống mao quản khác nhau. 

16

Đặt bản vào bình khai triển, những vết này phải đước nằm trên mức dung môi 

khoảng 1cm. Đậy bình lại và triển khai đến mức khoảng 10cm trên vết chấm, lấy bản ra 

khỏi bình và vạch tức khắc chính xác một đường dung môi. 

4. Phát hiện 

Để khô bản đã khai triển ngoài không khí, sau đó phun thuốc thử PDAB thấy 

vết có màu vàng. 

Tính Rf của mỗi chất 

III. 

TRÌNH BÀY KẾT QUẢ 

1. vẽ sắc ký đồ: 

Chú thích : 

Sulfanilamide: kí hiệu (1) 

Sulfaguanidine: kí hiệu (2) 

Sulfamchtoxazole: kí hiệu (3) 

A B C : là chất cần xác định 

17

2. Trình bày Rf của từng chất 

Tính giá trị Rf của từng chất tách ra: 

Áp dụng công thức: Rf = a b 

a: khoảng cách từ đường xuất phát đến tâm của vết sắc ký. 

b: khoảng cách từ đường xuất phát đến mức dung môi lên cao nhất 

Ta có b = 6 (cm) 

Mẫu hỗn hợp 

Mẫu chuẩn 

A B C (1) (2) (3) 

a (cm) 2 cm 1 cm 3 cm 1 cm 3 cm 2 cm 

Từ giá trị Rf ta suy ra: 

A: Là Sulfamchtoxazole 

B: Là Sulfanilamide 

C: Là Sulfaguanidine 

Rf = a b 

0,33 0,17 0,5 0,17 0,33 0,5 

Bài 10: 

SẮC KÝ CỘT 

I. NGUYÊN TẮC: 

Trong sắc ký cột, thường ứng dụng phương pháp sắc ký trao đổi ion là kỹ thuật sắc ký trong 

đó sự phân tích các chất tan là do lực tương tác giữa các phân tử chất tan mang điện tích 

trái dấu với các nhóm cation [RN(CH3)3] + hay anion (RSO3) - liên kết cộng hóa trị với các 

tiểu phân pha tĩnh (thường được gọi là nhựa trao đổi ion). 

Sắc ký trao đổi là một phương pháp hiểu quả và hiện đại để tách các ion dựa vào nhựa trao 

đổi (pha tĩnh). Nhựa trao đổi (ionit) là những hợp chất cao phân tử, thể rắn, không tan trong 

nước và có chứa nhóm chức có khả năng trao đổi. 

18

Trong sắc ký cột còn có nhiều kiểu tách bằng các cơ chế khác nhau như hấp thụ, phân bố, 

rây phân tử,…Ví dụ bằng cơ chế hấp phụ người ta có thể dùng sắc ký cột để tách các hỗn 

hợp các hóa chất khác nhau với các chất hấp phụ như Al2O3, Silicagel, Florisil… 

Trong bài này chúng ta thực hiện tách hỗn hợp chất màu bằng các chất hấp phụ là Al2O3, 

đồng thời cũng sử dụng nhựa trao đổi cation để thực hiện việc tách Ca + trong nước cứng 

trong cột sắc ký. 

II. TIẾN HÀNH – KẾT QUẢ THÍ NGHIỆM 

A) Định lượng ion Ca 2+ trong mẫu nước cứng và sau khia qua cột trao đổi ion 

1. Định tính ion Ca 2+ 

Cho vào ống nghiệm khoảng 20 giọt nước cứng ban đầu, thêm vào 20 giọt dd nước xà 

phòng, lắc đều có kết tủa trắng => có Ca 2+ . 

2. Định lượng ion Ca 2+ : 

a) Chuẩn độ mẫu trắng: 

Dùng pipet hút 10mL nước cất cho vào erlen 250mL+ 5mL dd NaOH 1M, thêm một ít chất 

chỉ thị murexide. Tiến hành chuẩn độ với dd EDTA đến khí dd từ màu đỏ chuyển sang màu 

tím sen. 

Thể tích EDTA đã dùng: 0 mL 

b) Chuẩn độ nước cứng: 

Dùng pipet hút 10mL nước cứng cho vào erlen 250mL + 5mL dd NaOH 1M, thêm 

một ít chất chỉ thị murexide. Tiến hành chuẩn độ với dd EDTA đến khi dd huyển từ màu 

đỏ sang màu tím sen. 

Thể tích EDTA đã dùng: 10,25mL 

Nồng độ Canxi trong mẫu nước cứng: 

CCa = V EDTA.C EDTA 

V Ca 

= (10,25.0,01) / 10 = 0,01025 (mol/L) 

Hàm lượng ion Ca 2+ : 0,01025 (mol/l).40 (g/mol). 1000 = 410 (mg/l) 

3. Tiến hành trao đổi ion: 

a) Chuẩn bị cột trao đổi ion: 

19

Cân khoảng 2g nhựa trao đổi cation, ngâm nước 10 phút. Cho vào cột (đã lót bông ở 

đáy cột) tạo cột nhựa khoảng 15cm. 

b) Trao đổi Cation: 

Dùng pipet hút 10mL mẫu nước cứng cho vào cột trao đổi Cation. Để yên khoảng 5 

phút. Hứng lấy dd qua cột vào erlen 250mL. 

Chuẩn độ lại Ca 2+ bằng dd EDTA: thêm vào erlen 5mL dd NaOH 1M – một ít chất chỉ thị 

murexit. Tiến hành chuẩn độ với dd EDTA đến khi dd từ màu đỏ chuyển sang màu tím sen. 

Thể tích EDTA đã dùng: 6,2mL 

∆ VEDTA =10,25 – 6,2 = 4,05 mL 

CCa 2+ = V EDTA.C EDTA 

V Ca 2+ 

= 

4,05 ×0,01 

10 

= 4,05 × 10 −3 

Hàm lượng ion Ca 2+ : 0,00405 (mol.l) . 40 (g/mol) . 1000 = 162(mg/l) 

Khối lượng Ca 2+ trong 10 mL : 

→ m Ca2+ = 162 × 10 × 10 −3 = 16,2(mg) 

Dung lượng trao đổi ion = m Ca2+ 

m nhựa tđ 

= 16,2 

2 = 8,1 (mđlgCa2+ /g) 

A. Phân tách hỗn hợp màu methyl orange và methyl blue bằng phương pháp sắc 

ký cột 

1. Chuẩn bị cột sắc ký: 

Lắp cột sắc ký, gắn cột vào giá đỡ. 

Cân 5g Al2O3 vào bercher 100mL, cho tiếp 10mL ethanol vào để tạo thành dạng huyền phù 

trong ethanol rồi đổ từ từ đến hết vào cột sắc ký đã lót sẵn bông thủy tinh ở đáy. Mở khóa 

cho từ từ dung môi chảy hết và chờ cho cột ổn định. 

2. Quá trình tách hỗn hợp bằng sắc ký: 

Rót 2mL dd chứa hỗn hợp chứa 2 thuốc thử (dd II) vào cột. Theo dõi quá trình hình thành 

các vùng có màu vàng và màu xanh nhạt trong quá trình dd chất màu chảy qua cột sắc ký. 

20

3. Rửa giải từng phần trên cột: 

Phần methylene xanh được rửa bằng 5mL ethanol và thu vào bình hứng. 

Thay bình hứng và rửa bằng nước để thu hồi methyl da cam. 

4. Kết quả phân tách: 

Theo dõi thấy quá trình hình thành các vùng có màu cam và xanh trong cột sắc ký. 

BÀI 11: PHƯƠNG PHÁP CHUẨN ĐỘ ĐIỆN DẪN 

XÁC ĐỊNH NỒNG ĐỘ HCl VÀ HỖN HỢP HCl + H3BO3 

1. Lượng cân H2C2O4.2H2O : m=0,1. 126 

2 .0,1=0,63 g 

V1 = 10 mL 

V2 = 10,6 mL 

=> Vtb =10,3 mL 

V3 = 10,3 m 

=> CNaOH = 0,097 N= 0,097M 

2. Bảng số liệu 

Chuẩn độ HCl bằng NaOH 

Bảng 1: 

VNaOH X (ms/cm) VNaOH X (ms/cm) 

0 3,34 11 1,295 

1 3,08 12 1,428 

2 2,79 13 1,571 

3 2,52 14 1,73 

4 2,27 15 1,872 

5 2,03 16 1,985 

6 1,78 17 2,17 

7 1,526 18 2,3 

21

8 1,317 19 2,44 

9 1,157 20 2,59 

10 1,215 

Chuẩn độ HCl + H3BO3 bằng NaOH 

Bảng 2: 

VNaOH X (µs/cm) VNaOH X (µs/cm) 

0 1641 16 1380 

1 1339 17 1480 

2 1067 18 1628 

3 804 19 1773 

4 634 20 1919 

5 702 21 2080 

6 759 22 2220 

7 822 23 2370 

8 879 24 2520 

9 935 25 2640 

10 991 26 2810 

11 1044 27 2950 

12 1102 28 3080 

13 1161 29 3230 

14 1220 30 3370 

15 1286 

22

Vẽ đồ thị X = f(V) cho 2 trường hợp: 


4.00 

3.50 

3.00 

Đồ thị X= f(V) 

X ( ms/cm ) 

2.50 

2.00 

1.50 

1.00 

0.50 

0.00 

0 5 10 15 20 25 

V NaOH 


Đồ thị X=f(V) 

4000 

3500 

3000 

X (µs/cm) 

2500 

2000 

1500 

1000 

500 

0 

0 5 10 15 20 25 30 35 

V NaOH 

23

Tính: 


Phương trình hồi qui: 

X1 = a1V + b1 

X2 = a2V + b2 

Vtđ = 9 mL CHCl = 0,097×9 

= 0,0873N 

10 


Phương trình hồi qui: 

X3 = a3V + b3 

X4 = a4V + b4 

X5 = a5V + b5 

Vtđ1 = 4 mL 

Vtđ2 = 17 mL 

CH3BO3 = (V td2−V td1 )×C NaOH 

V H3BO3 

= (17−4)×0,097 

10 

=0,1261N 

24

BÀI 12: PHƯƠNG PHÁP CHUẨN ĐỘ AXIT-BAZO XÁC 

ĐỊNH NỒNG ĐỘ H3PO4 BẰNG DUNG DỊCH NaOH 

I. NGUYÊN TẮC 

Khi trung hoà một axit (đơn hay đa axit) bằng bazo mạnh, pH tăng dần trong quá 

trình trung hòa. Đường pH = f(V) với V là thể tích dung dịch NaOH thêm vào có 

những dạng khác nhau tùy theo axit được trung hòa là axit mạnh hay yếu. Với axit đa 

chức, nếu các chức của axit có pKa khác nhau quá 4 đơn vị, ta có thể lần lượt trung 

hòa từng chức một. Từ giá trị thể tích NaOH ở mỗi điểm tương đương, ta suy ra nồng 

độ đương lượng của axit 

II. 

THỰC HÀNH 

1. Chuẩn độ lại dung dịch NaOH 0,1N: 

Lượng cân H2C2O4.2H2O= m= CN × V × M γ 

= 0,1 × 0,1 × 

126,07 

2 

= 0,63g 

Thể tích NaOH đã dùng mL 

Lần 1 10 

Lần 2 10,1 

Lần 3 10,3 

Ta có: C×V = C’×V’ C’ = = 0,1×10 

10,13 = 0,0987N 

Vtb=10,13 

25

2. Bảng số liệu 

Bảng 1 

Thể tích NaOH 

Thể tích 

thêm vào(mL) 

pH 

NaOH 

pH 

thêm vào(mL) 

0 2,52 16 9,36 

1 2,59 17 10,3 

2 2,67 18 10,69 

3 2,77 19 10,91 

4 2,9 20 11,04 

5 3,08 21 11,15 

6 3,38 22 11,24 

7 5,17 23 11,31 

8 6,12 24 11,37 

9 6,49 25 11,42 

10 6,73 26 11,47 

11 6,94 27 11,51 

12 7,15 28 11,55 

13 7,36 29 11,59 

14 7,69 30 11,62 

15 8,09 

26

Đồ thị pH=f(V) 

14.00 

12.00 

10.00 

pH 

8.00 

6.00 

4.00 

2.00 

0.00 

0 5 10 15 20 25 30 35 

VNaOH 

Bảng 2 

∆pH/∆V Vtb ∆pH/∆V Vtb 

0,07 1 0,94 16,5 

0,08 1,5 0,39 17,5 

0,10 2,5 0,22 18,5 

0,13 3,5 0,13 19,5 

0,18 4,5 0,11 20,5 

0,30 5,5 0,09 21,5 

1,79 6,5 0,07 22,5 

0,95 7,5 0,06 23,5 

0,37 8,5 0,05 24,5 

0,24 9,5 0,05 25,5 

0,21 10,5 0,04 26,5 

0,21 11,5 0,04 27,5 

0,21 12,5 0,04 28,5 

0,33 13,5 0,03 29,5 

0,4 14,5 

1,27 15,5 

27

Đồ thị pH=f(V) 

2.00 

1.80 

1.60 

1.40 

deltapH/deltaV 

1.20 

1.00 

0.80 

0.60 

0.40 

0.20 

0.00 

0.0 5.0 10.0 15.0 20.0 25.0 30.0 35.0 

Vtb 

Từ đồ thị, ta có Vtương đương 1 = 6 mL, Vtương đương 2 = 15 mL ứng với pHtương đương 1 = 

3,38 và pHtương đương 2 = 8,09 Nồng độ H3PO4 là : CH3PO4 . VH3PO4 = CNaOH . VNaOH 

CH3PO4 = 0,0987×6 

10 

= 0,0592N 

Ta lại có, H3PO4 có pKa1 = 2,15 , pKa2 = 7,2 

Phương trình hóa học minh họa : 

Nấc 1: 2NaOH + H3PO4 → 2H2O + NaH2PO4 

Nấc 2: 2NaOH + H3PO4 → 2H2O + Na2HPO4 

28

PHÚC TRÌNH THỰC TẬP HÓA VÔ CƠ, HÓA PHÂN TÍCH CÔNG NGHỆ HÓA HỌC ĐẠI HỌC CẦN THƠ 2019

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?