Análisis de la cadena de la carne bovina en Costa Rica: - CORFOGA
Análisis de la cadena de la carne bovina en Costa Rica: - CORFOGA
Análisis de la cadena de la carne bovina en Costa Rica: - CORFOGA
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Recuadro 3. Inversión <strong>en</strong> forrajes mejorados. Una estrategia para int<strong>en</strong>sificar <strong>la</strong> gana<strong>de</strong>ría ―mayor carga animal y productividad.<br />
Los forrajes tropicales son <strong>la</strong> fu<strong>en</strong>te <strong>de</strong> alim<strong>en</strong>tación más barata y natural que existe. Las pasturas basadas <strong>en</strong><br />
gramíneas constituy<strong>en</strong> <strong>la</strong> base principal <strong>de</strong> alim<strong>en</strong>tación durante <strong>la</strong> época <strong>de</strong> lluvias, mi<strong>en</strong>tras que <strong>en</strong> <strong>la</strong> seca <strong>la</strong>s<br />
leguminosas arbustivas son un recurso apropiado por su producción <strong>de</strong> biomasa fresca. El Cuadro 1 muestra<br />
resultados <strong>de</strong> productividad logrados durante <strong>la</strong> época <strong>de</strong> lluvias con el pasto Brachiaria <strong>de</strong>cumb<strong>en</strong>s (tradicional)<br />
comparado con el nuevo híbrido <strong>de</strong> Brachiaria, pasto cv. Mu<strong>la</strong>to, tanto <strong>en</strong> producción <strong>de</strong> leche como <strong>de</strong> <strong>carne</strong> <strong>en</strong><br />
diversos países <strong>de</strong> América Latina tropical. Se observa que <strong>la</strong> productividad <strong>en</strong> términos <strong>de</strong> leche por vaca se<br />
increm<strong>en</strong>ta, <strong>en</strong> promedio, 24% y <strong>la</strong> <strong>de</strong> <strong>carne</strong> <strong>en</strong> 32%. Sin embargo, el principal efecto <strong>de</strong> <strong>la</strong> nueva pastura es el<br />
aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> carga animal <strong>de</strong>bido a <strong>la</strong> gran cantidad <strong>de</strong> biomasa que produc<strong>en</strong> permiti<strong>en</strong>do aum<strong>en</strong>tar <strong>la</strong> carga <strong>en</strong>tre<br />
86% y 88%.<br />
Cuadro 1. Productividad <strong>de</strong> <strong>la</strong> Brachiaria <strong>de</strong>cumb<strong>en</strong>s tradicional y <strong>de</strong>l nuevo híbrido <strong>de</strong> Brachiaria cv. Mu<strong>la</strong>to <strong>en</strong> varias localida<strong>de</strong>s <strong>de</strong><br />
América Latina tropical.<br />
Lugar B. <strong>de</strong>cumb<strong>en</strong>s<br />
producción <strong>de</strong><br />
leche<br />
(kg/vaca/día)<br />
Brachiaria<br />
cv. Mu<strong>la</strong>to<br />
carga animal<br />
(UA/ha)<br />
Cambio (%)<br />
producción <strong>de</strong> leche<br />
(kg/vaca/día)<br />
17<br />
Carga<br />
animal<br />
(UA/ha)<br />
Producto Carga<br />
animal<br />
Quilichao,<br />
Colombia 1<br />
6.5 0.7 7.1 2.0 + 9 + 186<br />
Tabasco,<br />
México 2<br />
6.1 1.6 6.7 4.0 + 10 + 150<br />
Vil<strong>la</strong>vic<strong>en</strong>cio,<br />
Colombia 3<br />
4.6 2.3 6.9 3.2 + 50 + 39<br />
O<strong>la</strong>ncho,<br />
Honduras 4<br />
5.0 0.9 6.5 1.4 + 62 + 55<br />
Prom. leche 5.5 1.4 6.8 2.6 + 24 + 86<br />
Gan. <strong>de</strong> peso Carga animal Ganancia <strong>de</strong> peso Carga Product. Carga<br />
(g/anim./día)<br />
(UA/ha)<br />
(g/anim./día) animal<br />
(UA/ha)<br />
animal<br />
Veracruz,<br />
México 5<br />
220 1.4 300 3.5 + 36 + 150<br />
Gua<strong>la</strong>ca,<br />
Panamá 6<br />
388 2.4 630 3.3 + 62 + 37<br />
Vil<strong>la</strong>vic<strong>en</strong>cio,<br />
Colombia 6<br />
515 2.2 530 3.4 + 3 + 54<br />
Vil<strong>la</strong>vic<strong>en</strong>cio,<br />
Colombia 2<br />
411 0.9 563 2.4 + 63 + 166<br />
Prom. <strong>carne</strong> 384 1.7 506 3.2 + 32 + 88<br />
1 CIAT (2000). 2 Guiot y Melén<strong>de</strong>z (2003). 3 CIAT (2004). 4 CIAT (2001). 5 Enríquez (2002). 6 CIAT (2004).<br />
El Cuadro 2 muestra <strong>la</strong> producción <strong>de</strong> leche obt<strong>en</strong>ida al utilizar <strong>la</strong> leguminosa arbustiva Cratylia arg<strong>en</strong>tea durante <strong>la</strong> época seca<br />
comparada con <strong>la</strong> suplem<strong>en</strong>tación <strong>de</strong> conc<strong>en</strong>trado o <strong>de</strong> pollinaza <strong>en</strong> <strong>Costa</strong> <strong>Rica</strong>. La producción <strong>de</strong> leche es simi<strong>la</strong>r con cualquiera <strong>de</strong><br />
estas opciones, sin embargo, <strong>la</strong> suplem<strong>en</strong>tación <strong>en</strong> <strong>la</strong> época seca <strong>de</strong>l hato <strong>en</strong> or<strong>de</strong>ño con Cratylia resulta ser <strong>la</strong> opción más r<strong>en</strong>table <strong>en</strong><br />
términos <strong>de</strong> re<strong>la</strong>ción b<strong>en</strong>eficio/costo, ya que <strong>en</strong> los tres casos el retorno por cada dó<strong>la</strong>r invertido <strong>en</strong> esta leguminosa fr<strong>en</strong>te a <strong>la</strong> opción<br />
<strong>de</strong>l conc<strong>en</strong>trado o <strong>de</strong> <strong>la</strong> pollinaza siempre es mayor que 1.<br />
Cuadro 2. Producción <strong>de</strong> leche con difer<strong>en</strong>tes alternativas <strong>de</strong> suplem<strong>en</strong>tación durante <strong>la</strong> época seca <strong>en</strong> tres localida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> <strong>Costa</strong> <strong>Rica</strong>.<br />
Lugar Cratylia arg<strong>en</strong>tea Conc<strong>en</strong>trado<br />
Difer<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> B<strong>en</strong>eficio:costo<br />
o pollinaza<br />
producción<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> dieta<br />
(kg leche/vaca/día) (%)<br />
At<strong>en</strong>as 1 10.9 11.1 - 2 1.50:1<br />
Turrialba 2 6.1 6.0 + 2 1.45:1<br />
Esparza 3 5.5 5.3 + 4 2.40:1<br />
1 Romero y González (2001). 2 Ibrahim et al (2001). 3 Lobo y Acuña (2001).<br />
La gana<strong>de</strong>ría <strong>de</strong> <strong>Costa</strong> <strong>Rica</strong> podría ser más efici<strong>en</strong>te <strong>en</strong> términos <strong>de</strong> productividad, ingresos y sost<strong>en</strong>ibilidad, si <strong>la</strong> adopción <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />
nuevas alternativas forrajeras disponibles fuera más rápida y masiva. El empleo <strong>de</strong> forrajes mejorados g<strong>en</strong>era b<strong>en</strong>eficios económicos<br />
sociales y ambi<strong>en</strong>tales. El avance <strong>de</strong> <strong>la</strong> productividad mejora <strong>la</strong> r<strong>en</strong>tabilidad y <strong>la</strong> competitividad <strong>de</strong> <strong>la</strong> gana<strong>de</strong>ría <strong>en</strong> todos los grupos<br />
<strong>de</strong> productores, <strong>en</strong> tanto que el aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> carga animal, aparte <strong>de</strong> su impacto positivo sobre <strong>la</strong> productividad, g<strong>en</strong>era c<strong>la</strong>ros<br />
b<strong>en</strong>eficios ambi<strong>en</strong>tales al propiciar un uso más efici<strong>en</strong>te <strong>de</strong> los suelos y fr<strong>en</strong>ar el avance <strong>de</strong> <strong>la</strong> gana<strong>de</strong>ría hacia ecosistemas frágiles <strong>de</strong><br />
pobre aptitud gana<strong>de</strong>ra. El pot<strong>en</strong>cial productivo es el reto para el país <strong>en</strong> <strong>la</strong>s próximas décadas y <strong>de</strong>be ser aprovechado al máximo<br />
para <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>r un sector gana<strong>de</strong>ro altam<strong>en</strong>te competitivo y sost<strong>en</strong>ible, que aporte b<strong>en</strong>eficios económicos, sociales y ambi<strong>en</strong>tales para<br />
el <strong>de</strong>sarrollo g<strong>en</strong>eral <strong>de</strong>l país.