Ciencies - Academia de la Llingua Asturiana

Espaciu medioambiental y cutura tradicional n’Asturies-EncinalesViesques dominaes pola encina (Quercus ilex).Postreros vestixos de vexetación de triba mediterránean’Asturies.-CorquieosLa especie dominante ye la sufrera (Quercus suber).Apaecen nel Navia, nes faces soleyeres.3. Nel Cordal Cantábricu:-CarbayeresDe Carbayu Albar (Quercus petraea) nes fasteresmás lluvioses.-FayeosSon viesques cuasi monoespecífiques, pero conpresencia recién hestóricamente.-BedularesEl Bedul (Betula celtiberica) coloniza suelos probesen nutrientes formando la llende superiorde la viesca. Ye fundamental na repoblación deltarrén degradáu.-CarrascalesEl carrascu (Quercus rotundifolia) ye la especiedominante, acompangáu de fresnos, carbayosalbares y cerezales.-RebollaresEl rebollu o rebol.lu (Quercus pyrenaica) ye l’árboldominante, asemeyáu a un arbustu n’altor.4. RíosLa proximidá del Cordal Cantábricu a la mar y lacantidá de lluvia faen que los ríos de nueso seyancurtios, caudalosos y de muncha pendiente,polo que tienen abondo puxu erosivu, modelandovalles fondos, foces y escobios.La rede fluvial del país encadármase en seiscuenques: la del Eo, la del Navia, la del Esva, ladel Nalón, la del Seya y la del Deva: la mayor ye ladel Nalón, que drena, amestáu col Narcea, cuasiles dos terceres partes del territoriu asturianu.5. Llagos y llagunesNun hai grandes llagos, pero sí abondes llagunespequeñes. Onde más abonden ye nos conceyosde Cangas del Narcea, Somiedu y na fastera deCuadonga. La mayoría tienen un orixe glaciar,magar que tamién les hai d’orixe fluvial ya inclusivedalgún d’estos llagos ta agrandáu pol home.Toos ellos tienen un gran valir ecolóxicu y paisaxísticu.La fonda interaición ente l’Osu y l’Home espéyase en munchosritos de vida y muerte n’Asturies: l’Antroxu d’iviernu ye ún d’ellos.IZQUIERDA SUPERIOREncines al llau mesmo d’un cantil oriental.Semeya: J. A. Diego (ANA).IZQUIERDA INFERIOROsu.Semeya: Pascal Vleugels, http://www.sxc.huABAXOIslla cola capiya’l Carme n’Aramar (Gozón).Semeya: Enrique Fernández (ANA).LA FAUNALa fauna d’Invertebraos ye munchísimo mayor yye menos conocida, pero no que cinca a los Vertebraos,n’Asturies viven más de 450 especiescontinentales, lo que vien a ser la metada de lesespecies de tol Estáu español incluyíes Baleares yCanaries. La so distribución ta condicionada polabioxeografía estremada pa caún de los grupos.Hai clases relativamente probes, con menosdel 50% de les especies españoles presentes,como les de pexes Osteictios, col 28%, los Reptilescol 36% y los Anfibios col 41 %. Por embargules Aves sumen el 81% y los Mamíferoscuenten el 80%, lo que supón una variedá pergrandeen comparanza col total estatal.Vamos referinos namái qu’a dos especiesperdestacables pol so significáu ecolóxicu y etnográficu.1. La fonda interaición ente l’Osu (Ursus arctos)y l’home fixo que s’espeyare en munchos ritosde vida y muerte n’Asturies. L’Antroxu d’iviernuye ún d’ellos, nel que l’animal apaez antropomorfizáu.Yá nes pintures rupestres apaecenosos nes cueves del área cantábrica. Tá recoyíoque los antiguos se revistíen con pelleyes d’osu,la vieya Divinidá de los Ástures.Los cortinos de piedra pa torgar que l’osuentrare pol miel, o los mazapilos p’asustalu,son parte del paisaxe propiu del contautu entel’home y l’osu./116/ Ciencies 1 (2011)