EUSKARARA ITZULITAKO HAUR ETA GAZTE LITERATURA

padres que ya no son plena garantía, sino que se
transforman para él en motivo de inquietud. El
adolescente se siente incomprendido, experimenta conatos
de rebeldía y no sabe en ningún caso ni cómo le sucede
esto ni por qué. Puede llegar incluso a avergonzarse de sus
propios padres (Cervera, 1991:144).
I.3. Haur eta gazte literatura.
I.3.1. Hastapenak.
HGLren hasieretan era askotako liburu didaktiko eta moralak
daude. Otoitz egiteko liburuak, alfabetoa ikastekoak, alegia
zaharrak, santuen bizitzak... Han-hemenka argitaratutako obrak
ziren, haien arteko batasun bakarra erlijio ortodoxiaren barruan
umeei oinarrizko ezagutzak eskaintzea baitzuten.
XVII. mendean aldaketa garrantzitsu bat gertatu zen haurren
formakuntza ereduetan: egokitutako lanbideko arduradunaren
laguntzaile-ikasketetatik eskola-sistemara iragan zen. Sistema
berriak, ordea, ezinbestekotzat jotzen zituen liburuak ikasketa
prozesurako, haurrentzako liburu egokien beharra eraginez.
Lehenengo haur liburuak, beraz, hezkuntz sistemari lotu-lotuak jaio
ziren. Esaterako, lehenengo liburu ilustratua, J. A. Comenius-en
Orbis Sensualium Pictus (1658) izenekoa (Hürlimann, 1968:57),
marrazkien bidez ama hizkuntzatik abiatuta latina ikasteko tresna
izan zen. Liburuak arrakasta handia lortu zuen, eta XIX. mendea
arte berrargitaratu zen.
XVIII. mendean haurtzaroari zuzendutako hiru literatur eredu
sortu ziren: eredu moralista, Rousseau-ren eraginez (pertsonaia
jakin batzuk zituena —dena dakien aita edo irakaslea, ia ezer ez
dakien umea, etabar—, eta elkarrizketa moduan antolatua); bigarren
eredu bat, Rousseau eta Lockeren ikuspegietan oinarrituta,
informatiboa edo instruktiboa (fikzioz mozorroturiko geografia,
historia eta beste hainbat gairi buruzko testuliburu antzeko zerbait;
izugarrizko arrakasta izan zuen, eta gaur egun ere sarritan
erabiltzen da); eta hirugarrena eta garrantzitsuena, animalien
19