EUSKARARA ITZULITAKO HAUR ETA GAZTE LITERATURA

Iradoki dugun bezala, sarritan egilearen jarrerak merkatu
berezi baten legeekin dauka zerikusia. Izan ere, haurrak desohizko
kontsumitzaileak diren aldetik, hainbat bitartekariren bidez iritsi
behar da liburura. X. Etxanizek Hunt-ek proposaturiko eskemaren
moldaketa bat eskaintzen digu (Etxaniz, 1997b:24). Horren arabera,
liburua sortu aurretik egilearengan eragina duten faktore berezien
artean familia instituzioa, gizartea eta irakaskuntz liburuak daude.
Argitaratu ostean, berriz, eskola erakundea, liburu-saltzailea,
bibliotekaria eta beste zenbait bitartekari ageri dira.
Gemma Lluch i Crespo-k ere ikertu du HGLren komunikazio
literario berezia. Irakasle honen ustez, “transformazio agenteak”
dira egileei ezaugarri jakin batzuetako produktuak idaztea
proposatzen dietenak; ondoren, testu horiek irakurtzeko egokiak
direla esan eta, azkenik, lehenengo hartzaileei (maisu-maistra eta
gurasoak) gomendatzen dizkietenak (Lluch i Crespo, 1995:86).
Transformazio agente horiek hiru multzotan sailkatzen ditu egileak:
lege aldetikakoak, hezkuntzakoak eta argitaletxeetakoak.
Hartzaileen artean ere, bereizketa hirukoitza egiten du Lluch i
Crespo-k: liburuaren ustezko irakurlea (haurra), liburuaren balizko
eroslea (gurasoak) eta liburua erostea gomendatzen duena (maisumaistra)
(op. cit.:101).
Bestalde, gero eta sarriagotan, paratestuak eta liburu bildumak
erabiltzen dira genero eta gaiaren erakusle gisa, helduen onespena
jasotzeko zein bibliotekari eta irakasleei laguntza emateko: “En
principi, abans d’iniciar la lectura del text el lector pot preveure
que l’autor li demana que supose que el text parlarà d’una
experiència comuna; també pot realitzar una hipòtesis relativa al
gènere del text i d’altres operacions més complexes” (op. cit.:105).
Helduen bitartekaritza hori positiboa izan daitekeela irudi
lezake, beren ezagutza psikopedagokikoak eta literarioak direla
medio, baina errealitatean bestelako baldintzak daude tartean, hala
nola helduek beren haurtzaroaz duten irudi idealizatua, edota
zenbait irakaslek irakurketarekiko duten ardura txikia. Olaziregiren
31