EUSKARARA ITZULITAKO HAUR ETA GAZTE LITERATURA

II
ITZULITAKO LITERATURAREN AZTERBIDEAK
Aurreko atalean HGLri buruzko argibideak ematen saiatu garen
era berean, bigarren atal honetan itzultzearen jarduerari buruzko
ohar batzuk eman nahi ditugu. Itzulpengintzaren teoria orokorretik
hasita, konkrezio maila gero eta handiagoan literatur
itzulpengintzaz mintzatuko gara eta, ondoren, haur eta gazte
literaturaren itzulpengintzaz.
II.1. Itzulpengintzaren teoria.
Itzultzearen ekintza oso zaharra da. Itzulpengintzaren
protohistorian, badirudi, esaterako, K. a.-ko XVIII. mendetik
aurrera testu sumeriarrak hitzez hitz akadierara itzultzen zirela.
Geroago, grezieraz idatzitako testurik garrantzitsuenak latinera
itzuli ziren: Homeroren Odisea (historian egindako lehen literatur
itzulpena, Livio Andronikoren eskutik, K.a.-ko 240 urtean);
Bibliaren zenbait bertsio (hebraieratik grekora itzulia izan
ondoren), horien artean ezagunena Jeronimok buruturikoa eta
“Vulgata” izenez bataiatua. Zizeronek eta Horaziok arreta berezia
eskaini zioten itzulpengintzari, eta gaur egun arte iraun duen
itzulpen literala/itzulpen askearen auzia planteatu zuten
(Mendiguren, 1992:30-34).
Hamabigarren mendean, Iberiar penintsulan hiru zibilizazio
elkartu ziren: juduak, arabiarrak eta kristauak. Hiru hizkuntzen
arteko kontaktu luzeak eta kulturen arteko desoreka nabarmenak
itzulpengintza sustatu zuten mende luzetan zehar. Gaztelako koroak
azken musulmanak uxatu zituenerako, Toledoko Itzultzaileen
Eskolak zientzia eta filosofiako obra greziarren bertsio arabiarrak
37