arnold Ciqobavas arnold Ciqobavas sakiTxavebi sakiTxavebi XIX

cemebi. xmovanTa funqcionaluri monacvleobis maCvenebel im
magaliTebs Soris, romlebSic e vnebiTs ar gamoxatavs, dasaxelebulia
uban-i da euben
formebic (v. Tofuria), Sdr. `vefxistKaosnis~
euben
(`uTxari, elaparake~), agreTve meore seriis
moqmedebiTis forma da-g-i-ubn
ubn-e (kimeni) da sxv.
gansaxilveli zmna nasaxelari unda iKos, ban-idan miGebuli
(`xma~, `sitKva~), bani
ƒmis SewKoba (saba). ban-isa da bar-is
(abar-eb-s) kvlevisTvis gasaTvaliswinebeli Cans somxur enaSi
povnieri qarTveluri formebi da mniSvnelobebi: ban `sitKva~,
`saqme~, bar `sitKva~. banis mniSvneloba axal qarTulSi daviwrovda.
ban-s ukavSirdeba e-ban
ban-is saxelwodebac.
g v a n c a g v a n c e l a Z e
-ur
urº-ul
ul sufiqsTa erTi funqcia istoriuli
sabuTebis mixedviT
specialur samecniero literaturaSi -ur
da -ul
daboloebebidan
amosavlad pirveli miiCneva, meore ki mis fonetikur
variantad ganixileba. cnobilia, rom oden -ur sufiqss mravali
funqcia aqvs da awarmoebs:
a) niSan-Tvisebis gamomxatvel zedasarTavebs (kac-ur
ur-i,
Zm-ur
ur-i...);
b) warmomavlobis zedsarTavebs (qalaq-ur
ur-i, Tbilis-ur
ur-i,
aqa-ur
ur-i...);
g) gvarsaxelebs (buCuk-ur
ur-i, GuduSa-ur
ur-i...);
d) gaTxovil qalTa qaliSvilobis gvaris variantebs (kviniko-ur
ur-i, fxako-ur
ur-i...);
e) masdarTa erT tips (JuJG-ur
ur-i,
faT-ur
ur-i...)
(ix.:
b. JorbenaZe, m. kobaiZe, m. beriZe, qarTuli enis morfemebisa da
modaluri elementebis leqsikoni).
26
daboloeba -ul
saxelebze darTvisas gamoiKeneba imave funqciebiT,
oGond dasturdeba mxolod maSin, roca fuZeSi aris
r Tanxmovani(ix.: dasax. naSr., gv. 390-392).
am konteqstSi KuradGebas ipKrobs Sua saukuneebSi Sedgenil
iuridiul dokumentebSi dadasturebuli uamravi mikrotoponimi,
romelTa fuZeebSi aSkarad gamosaKofia -ur
da -ul
daboloebani da am daboloebebs aqvT zemoT dasaxelebulTagan
gansxvavebuli funqcia _ gamoxaton miwis nakveTis, nagebobis
an saflavis kuTvnileba ama Tu im pirisadmi. Kvela am mikrotoponims
safuZvlad udevs piris (ZiriTadad mamakacis) sakuTari
saxelebi, anda metsaxelebi, iSviaTad ki _ gvarsaxelebic.
aGsaniSnavia isic, rom am Jgufis mikrotoponimTa erTi nawili
orsitKviania (msazGvrel-sazGvrulis tipisa), meore nawili ki
aSkarad orsitKviani mikrotoponimebisagan momdinare TiTositKviani
saxelebia (gasubstantivebuli msazGvrelebi).
o r s i t K v i a n i m i k r o t o p o n i m e b i a:
alvena-ur
ur-i mamuli (1639 w., 1693 w.); antona-ur
ur-i venaxi
(1655 w.), arsena-ul
ul-i saflavi (XV s.), arJevena-ul
ul-i mamuli da
sasaxle (1609 w.), barda-ul
ul-i miwa (1659 w.), bedian-ur
ur-i venaxi
(1655 w.), bendian-ur
ur-i saxli (1482 w.), berZena-ul
ul-i mindori
(1660 w.) burdula-ul
ul-i mamuli (1678 w.), burnaKa-ul
ul-i miwa
(XVIIs.), buGlia-ur
ur-i mamuli (1584 w.), gamrekela-ur
ur-i mamuli
(1654 w.), gemia-ur
ur-i mamuli (1673 w.), sulia-ur
ur-i venaxi (1477 w.),
tabarvana-ul
ul-i mamuli (XVII s.), toxa-ur
ur[i]miwa (1612 w.), turia-ul
ul-i venaxi (1609 w.) fanqvel-ur
ur-i miwa (XVII s.) fasa-ur
ur-i
mamuli (XVII s.), filimana-ur
ur-i savenaxe (XVII s.), futura-ul
ul-i
mamuli (XVIIs.), Sio-ur
ur-i mamuli (XVII s.), gogora-ul
ul-i mamuli
(XVII s.), gula-ur
ur-i venaxi (1695 w.), gula-ur
ur-i yala (XIV s.),
TaKa-ur
ur-i venaxi (1694 w.), Teodora-ul
ul-i navenaxebi (daaxl.
1258 w.), ivanaZe-ul
ul-i mamuli (1559 w.), miqela-ur
ur-i mamuli
(1661 w.), samsona-ur
ur-i mamuli (1624 w.) guJaba-ur
ur-i partaxi
(1259 w.), msxila-ur
ur-i partaxi (1578 w.) da mr. sxvani.
27