19.01.2014 Views

arnold Ciqobavas arnold Ciqobavas sakiTxavebi sakiTxavebi XIX

arnold Ciqobavas arnold Ciqobavas sakiTxavebi sakiTxavebi XIX

arnold Ciqobavas arnold Ciqobavas sakiTxavebi sakiTxavebi XIX

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

xSiri mawarmoeblis -ur<br />

sufiqsis darTva da fuZiseuli a<br />

xmovnis aucilebeli sinkopireba iwvevs ramdenime (4) Tanxmovnis<br />

TavmoKras. maTgan aseve Kvela sonoria, garda erTisa<br />

(rsmn<br />

mn). derivatis fonetikuri gamartiveba am SemTxvevaSic substantivaciis<br />

gavleniT iZleva saTanado grafologiur termins.<br />

g) kompoziciis gziT nawarmoebi sitKva Tana<br />

namo<br />

mosag<br />

sagre<br />

re, romelic<br />

amjamad qarTulSi ixmareba kolegiuri saqmianobis, ker-<br />

Zod, Tanamosaqmis mniSvnelobiT, warmoSobiT sinonimuri Tana<br />

na-<br />

meb<br />

ebrZo<br />

Zolis<br />

mniSvnelobidan momdinareobs da etimologiurad<br />

ukavSirdeba arsebiT saxels _ sangars<br />

(Sdr. rus. окоп). misi<br />

morfemuli analizi aseTia: Tana<br />

na-mo<br />

mo-sang<br />

sang(a)r-e. Srd. mo-sangr<br />

sangr-e<br />

ix. me-sangr<br />

sangr-e 1 .<br />

mo-_-e cirkumfiqsis xmovanTa darTvam gamoiwvia fuZiseuli<br />

a xmovnis aucilebeli kumSva: Tanamosangare > Tanamosangre;<br />

Semdgom etapze daikarga n sonoric, magram es gauCinareba mxolod<br />

fonetikur doneze ar darCenila da mas sitKvis semantikuri<br />

gadaxalisebis funqcia daekisra, roca amgvarad saxecvlilma<br />

saTanado sitKvam `TanamebrZolis~ metonimiis gziT<br />

ufro `mSvidobiani~ niuansi (ko<br />

kole<br />

legis<br />

gis, Tana<br />

namo<br />

mosaq<br />

saqmis<br />

mis, Tanam<br />

nam-<br />

Sromlis<br />

lisa) SeiZina _ am ukanaskneli sinonimiT ara oden oficialuri<br />

statusis, aramed realuri erToblivi, amasTan, myidro<br />

Tanamosaqmeobis aGsaniSnavad Tu misaniSneblad.<br />

d) kompozitisave farglebSi uCinardeba sonori m bgera<br />

`falsifikatoris~ qarTuli ekvivalentis _ `gamKalbeblis~<br />

terminologizaciis mizniT nawarmoeb kompozit `Kalbismqnel-<br />

Si~, romelic, Cveulebriv, dokumentebis an fulis damxatvels<br />

aGniSnavs. rusulSic es termini kompoziciis meSveobiT Seiqmna,<br />

oGond iq meore komponentad fuZe mone<br />

neta<br />

_ specifikuri<br />

sufiqsis darTviT _ damkvidrda, qarTulSi ki misi adgili<br />

mimGeoba mqnelma<br />

ma 2 daikava; terminologiuri kompozicia moxda<br />

m sonoris dakargvis Sedegad gamartivebis xarJze: Kalbismq<br />

bismq(m)ne<br />

ne-<br />

li. am zmnis mimGeobis amosavali qna Cans (Sdr. xalxuri derivaciuli<br />

warmoebis `ga<br />

gaaimas<br />

masqn<br />

qna~, romelic mix. JavaxiSvilma esoden<br />

marJved gamoiKena Tavisi cnobili romanis mTavari personajis<br />

_ kvayi kvayantiraZis aferistul-avantiuruli saqmianobis<br />

mxatvrulad daxasiaTebis mizniT).<br />

2. bgera<br />

raTa SerwKma<br />

qarTulSi bgeraTSerwKmis saxeliT cnobili SemTxvevebidan,<br />

romlebic, Cveulebriv, dialeqtizmebadaa kvalificirebuli<br />

(Tvali > Toli, Svidi > Sudi...), erT-erTi masdaruli<br />

warmoebis sitKva _ gamar<br />

marJve<br />

Jveba<br />

_ saliteraturo enaSi damkvidrda<br />

misalmebis formulad: gamar<br />

marJo<br />

Joba<br />

(< gamarJveba).<br />

aGniSnulma fonetikurma cvlilebam _ viniani kompleqsis bgeraTSerwKmam<br />

_ xeli SeuwKo mis erTgvar `konversias~. am terminSi<br />

aq nagulisxmebia saxelis gazmnaveba, romlis Sedegicaa<br />

sapasuxo formulis warmoqmna fuZiseuli v-s CavardniT da pirisa<br />

Tu qcevis prefiqsebisa da zmnis dro-kilouri paradigmis<br />

nakvTis mawarmoebeli sufiqsis gamoKenebiT: ga-g-i-marJ<br />

marJ-o-s/-T<br />

(< gagimarJvos/T), ga-u-marJ<br />

arJ-o-s/-T (< gaumarJvos/T).<br />

am zmnuri formulis analogiam Tavdapirveli gamar<br />

marJo<br />

Joba<br />

ba-c<br />

TandaTan zmnur paradigmebSi gadaiKvana, rasac mowmobs mravlobiTi<br />

ricxvisa Tu Tavaziani mimarTvis formebSi mravlobi-<br />

Tobis -T sufiqsis gaCena (ga<br />

gamar<br />

marJo<br />

Joba<br />

ba-T, bavSvebo! gamar<br />

marJo<br />

Joba<br />

ba-T,<br />

qalbatono Tamar!), romelic msgavs situaciebSi misalmebis pasuxad<br />

saTqmeli zmnuri gagi<br />

gimar<br />

marJo<br />

Jo-T formis analogiiT unda<br />

iKos Seqmnili.<br />

zemoaGniSnuli fonetikuri procesebis analizma gamokveTa<br />

erTi saerTo niSani: Kvela SemTxvevaSi semantikuri gadaxaliseba<br />

xdeba sono<br />

nori Tanxmov<br />

movne<br />

nebis<br />

an maTi Semcveli kompleqsebis<br />

1<br />

sagulisxmoa, rom `TanamebrZolis~ mniSvnelobiT rusulSi ixmareba<br />

соратник, romelic nawarmoebia rusuli sitKvisagan рать (= 1. Jari, laSqari; 2.<br />

brZola, omi) со- prefiqsiTa da -ник sufiqsiT (analogiuri warmoebisaTvis<br />

Sdr. Tana-m-Srom<br />

Srom-el<br />

el-i da misi rusuli SesatKvisi со-труд-ник).<br />

14<br />

2 aq iqneb zedmeti ar iKos imis aGniSvna, rom sitKva qmari, romelic dGes<br />

bunebrivadaa damkvidrebuli KofiTs sitKvaxmarebaSi, mimGeoburi warmoSobisave<br />

unda iKos, oGond am SemTxvevaSi Tavkiduri, mimGeobis mawarmoebeli m<br />

sonoris disimilaciuri dakargviT miGebuli.<br />

15

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!