19.01.2014 Views

arnold Ciqobavas arnold Ciqobavas sakiTxavebi sakiTxavebi XIX

arnold Ciqobavas arnold Ciqobavas sakiTxavebi sakiTxavebi XIX

arnold Ciqobavas arnold Ciqobavas sakiTxavebi sakiTxavebi XIX

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

T e i m u r a z g v a n c e l a Z e<br />

afxazuri azuri zmnis kidev erTi morfologiur-modaluri<br />

modaluri<br />

kategoriis Sesaxeb<br />

(winaswari cnoba)<br />

1. afxazuri enis winamorbed mkvlevarTa, gansakuTrebiT ki<br />

akad. q. lomTaTiZis naSromebSi naCvenebia am enis zmnuri formaTwarmoebis<br />

gansakuTrebuli sirTule, rasac ganapirobebs<br />

Semdegi mizezebi:<br />

a) afxazurma enam dakarga monoklasovani uGvlilebis sistema<br />

da ganiviTara poliklasovan-polipersonaluri uGvlilebis<br />

sistema, rac gulisxmobs subieqtisa da nebismieri obieqtis<br />

srul asaxvas zmnur formaSi;<br />

b) afxazur enas ar axasiaTebs aramcTu daGestnur enaTa-<br />

Tvis niSandoblivi saxelTa brunebis uaGresad detalizebuli<br />

sistemis, aramed CerqezulSi warmodgenili brunebis umartivesi<br />

sistemis analogiuri warmoebac ki, rac afxazur enaSi kompensirebulia<br />

lokalur preverbTa urTulesi sistemis arsebobiT<br />

(SedarebisaTvis: daGestnur enebSi dasturdeba 50-80 Tandebuliani<br />

brunva, xolo afxazurSi warmodgenilia imave semantikis<br />

gadmomcemi 90-mde lokaluri preverbi);<br />

g) afxazuri ena Garibia TandebulebiT da ar moepoveba<br />

nacvalsaxelTa Tu zmnisarTTa, nawilakTa da kavSirTa didi<br />

Jgufi, romelTa semantika gadmoicema zmnur fuZeSi inkorporirebuli<br />

afiqsebis meSveobiT da a. S.<br />

am mizezTa gamo afxazur enas ganuviTarda sagangebo afiqsebiT<br />

gamoxatuli imgvari morfologiur-modaluri kategoriebi,<br />

romelTa semantika sxva enebSi Cveulebriv leqsikuri saSualebebiT<br />

gamoixateba.<br />

2. miuxedavad imisa, rom afxazuri enis morfologiur-modaluri<br />

kategoriebi sakmaod detaluradaa gamokvleuli, saanalizo<br />

am dargSi Jer kidev bevri rCeba. konkretul enobriv masalaze<br />

dakvirvebam saSualeba mogvca, gamovKoT erTi specifi-<br />

kuri warmoeba, romelic aqamde ar Kofila specialuri analizis<br />

sagani. es aris a…- specialuri prefiqsisa da `kvlav~ zmnisarTis<br />

semantikis gadmomcemi -x sufiqsis erToblivi gamoKenebiT<br />

nawarmoebi formebi. magaliTad:<br />

aa, u -o…<br />

o…-wabˆrgˆ-xˆ<br />

xˆ-m, axa... (d. gulia) `diax, es yeSmariteba<br />

gana (rogorGa) ar aris, magram...~<br />

afSmaca, urT rTaxca uha rˆ‚xˆ ˆmjka aZˆ d-aŸ-nrˆjx-…az<br />

(d. gulia) `maspinZlebi da maTi axloblebi udGegrZeleblad<br />

vinmes rogorGa (gana) gauSvebdnen?!~<br />

esma usg½ˆ u auxa d-aŸ-ca-x-Ÿaz! (d. gulia) `im GamiT esma<br />

mainc rogorGaa (gana) daiZinebda?!~<br />

ayKandar akˆ dargaat, axa apap u -aŸ-idˆr-x-Ÿaz (d.<br />

gulia) `episkoposi raGacam gaabraza, magram es mGvdels gana<br />

ecodineboda?!~ da a. S.<br />

rogorc am magaliTebidanac Cans, saanalizo zmnuri formebi<br />

Seesabameba qarTulis `rogorGa~, `gana~ leqsemebTan dakavSirebul<br />

zmnebs (upiratesad kavSirebiTi kilos formebs).<br />

isini afxazur winadadebebSi Kvelaze xSirad mapirispirebeli<br />

axa `magram~ kavSiris momdevno poziciaSi gvxvdeba. aGsaniSnavia<br />

isic, rom afxazuri zmnis amgvari formebi mudam infinituria.<br />

zmnur formaSi a…- prefiqss zmnis Tavidan meore adgili<br />

uyiravs da mudam mosdevs subieqtis an obieqtis d-s rigis<br />

prefiqsebs, xolo -x sufiqsi KovelTvis zmnis Zirs mosdevs.<br />

saanalizo formebi ewarmoebaT rogorc statikur, ise dinamikur<br />

zmnebs, dinamikuri zmna gardauvalic SeiZleba iKos da<br />

gardamavalic. nakvTeulis formaTagan es kategoria gvxvdeba<br />

awmKos, an namKo usrulis infinitur warmoebebSi.<br />

30<br />

31

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!