arnold Ciqobavas arnold Ciqobavas sakiTxavebi sakiTxavebi XIX
arnold Ciqobavas arnold Ciqobavas sakiTxavebi sakiTxavebi XIX
arnold Ciqobavas arnold Ciqobavas sakiTxavebi sakiTxavebi XIX
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
n a T e l a m u z a S v i l i<br />
termi<br />
mino<br />
nolo<br />
logi<br />
giuri sitKvawar<br />
warmo<br />
moebi<br />
bisa<br />
saTvis<br />
1. axal terminTa damkvidrebas, romlebic garkveul procesTan<br />
aris dakavSirebeli, Tan sdevs axali zmnuri formebisa<br />
da maTgan warmoebuli masdarebis Seqmna.<br />
2. teqnikur terminologiaSi xSiria zmnuri formebi,<br />
romlebSic saxeluri fuZeebi saliteraturo qarTulidanaa<br />
aGebuli, magram zmnis formebi specialuri terminebia.<br />
3. teqnikur terminologiaSi warmodgenilia saxeluri<br />
fuZis masdarebi, romelTac Sesabamisi zmnuri formebi ar<br />
aqvT, Tumca udasturdebaT amosavali aGweriTi warmoeba. es im<br />
tradiciis gagrZelebaa, romelic Zvel qarTulSi SeiniSneboda.<br />
Zveli qarTulis zmnaTa uGvlilebaSi aGweriTi formebisa da<br />
organuli warmoebis Senacvleba sakmaod mniSvnelovani faqtia.<br />
igi istoriuli gramatikis erT-erT saintereso ubans warmoadgens.<br />
4. saintereso suraTs gviCvenebs kompozitebisa da sufiqsoidiani<br />
terminebis gaformeba.<br />
l a m a r a n o z a Z e<br />
zogi cnebis<br />
(mniS<br />
mniSvne<br />
nelo<br />
lobis<br />
bis) dazus<br />
zuste<br />
tebi<br />
bisa<br />
saTvis<br />
`qegl<br />
qegl~-Ta<br />
Tan mimar<br />
marTe<br />
TebiT<br />
Tanamedrove qarTul leqsikologiaSi, rogorc cnobilia,<br />
zmnuri saleqsikono erTeulis problemasTan dakavSirebiT, ZiriTadad,<br />
ori sapirispiro mosazreba arsebobs, rac Tavis<br />
mxriv, g a n p i r o b e b u l i a g a n s x v a v e b u l i z o g a d - T e -<br />
o r i u l i T v a l s a z r i s e b i T , saxeldobr:<br />
a. SaniZis azriT qcevis, gvarisa da misT. formebi warmoqmnili<br />
erTeulebia, magram grama<br />
mati<br />
tiku<br />
kuli<br />
da ara leqsi<br />
siku<br />
kuri<br />
58<br />
mniSvnelobis mixedviT 3 .<br />
keravs, akerinebs, ikeravs, ukeravs, ikereba, ekereba... e r -<br />
T s a d a i m a v e m o q m e d e b a s g a m o x a t a v s , e r T s a d a<br />
i m a v e m o v l e n a s asaxavs 4 (es arse<br />
sebi<br />
biTi faqto<br />
toria maTi kva-<br />
lifi<br />
fika<br />
kaci<br />
ciisa<br />
saTvis<br />
Tvis).<br />
aGniSnul formaTa Soris sxvaobas morfologiuri elementebiT<br />
_ a. SaniZis mixedviT _ sasitKvaTSoriso mimarTeba-<br />
Ta gamomxatveli afiqsebiT (a-, i-, i-/u-, i-/e-...) gadmocemuli<br />
grama<br />
mati<br />
tiku<br />
kuli Sina<br />
naar<br />
arsi<br />
qmnis (mxedvelobaSia subieqtur da<br />
obieqtur pirTa Soris kuTvnilebiT urTierTobaze miTiTeba,<br />
moqmedebis gadmocema moqmedi piris gamoCeniT an mis gamouCenlad,<br />
subieqturi piris moqmedeba pirdapir obieqtze uSualod<br />
an sxva piris SualobiT...).<br />
aGsaniSnavia, rom, umravles SemTxvevaSi xsenebul forma-<br />
Ta (vnebiTis, qcevis variantebis, SualobiTi kontaqtis da<br />
misT). mniSvneloba SeiZleba pirdapir (avtomaturad) gamoKvanili<br />
iqnas zmnis Ziris mniSvnelobidan da morfologiuri mawarmoeblebidan.<br />
a. SaniZis azriT, amgvar _ gramatikul erTeulTa _ qcevis,<br />
gvaris, kauzativis da misT. piriani formebis miCneva damoukidebel<br />
saleqsikono erTeulad umarTebuloa (leqsikoni _<br />
leqsemaTa krebulia).<br />
igi, rogorc cnobilia, am funqciiT _ zmnuri paradigmis<br />
meTaur formad _ iKenebs masdars, romlis budeSic warmodgenilia<br />
morfologiuri elementebiT warmoqmnili Kvela SesaZlo<br />
(piriani) g r a m a t i k u l i f o r m a saTanado ilustraciebiT<br />
(Sdr. Kra: Kris... aKris... iKris... uKris... iKreba... eKreba...<br />
Kria... aKria...).<br />
3 aGniSnuli debuleba a. SaniZis `leqsikologiuri koncefciis~ qvakuTxedia.<br />
4<br />
Sdr. amave zmnuri Zirisagan (martivi fuZisagan) warmoqmnili axali<br />
leqsikuri erTeulebi _ mkeravi (`vinc keravs~), sakeravi (`riTac keraven~ _<br />
sakeravi manqana), _ {ga<br />
ga}kerili<br />
(`rac {ga}keres~, mag. qsovili) da misT.,<br />
romlebic zmnuri ZiriT gamoxatul moqmedebasTan dakavSirebul sxva saganze,<br />
sxva obieqtze (adamiani, manqana, qsovili...) miuTiTeben.<br />
59