arnold Ciqobavas arnold Ciqobavas sakiTxavebi sakiTxavebi XIX

1970-1976 wlebSi prof. z. yumburiZis mier gamoiTqva azri,
rom `-av da -am Temis
misniS
niSni
nian zmnaTa
I Tur
urmeo
meobi
biTis ori-
vegva
vari warmoeba sali
lite
tera
ratu
turo enaSi dasaS
saSve
vebad unda iq-
nes miCne
Cneuli
li~. mogvianebiT am sakiTxs SevexeT ramdenime na-
SromSi (2000, 2001, 2007 wlebSi). Cveni azri aseTi iKo: `ia
daboloebian formebs (daumalia, unaxia... davumalivar, vunaxivar...)
unda moexsnas akrZalva da isinic miCneuli unda iqnen
saliteraturo enis kuTvnilebad~. msgavsi Tvalsazrisi gamoTqves
d. meliqiSvilma (2001 w.), r. saGinaZem |2007 w.), r. zeqalaSvilma
(2008 w.)... warmodgenil naSromebSi aris safuZvliani
cda am Tvalsazrisis dasabuTebisa. miuxedavad amisa, normis
cvlilebis sakiTxs oficialuri mxardayera ar hqonia. ufro
metic, axlaxan gamoqveKnda S. afridoniZis werili, romelSic
am azris `oponentebisa Tu kritikosebis~ mimarT sakmaod aramecnieruli,
arakoreqtuli damokidebulebis gamomjGavnebiT
aris survili Cveni azris uarKofisa; Tumca avtors aranairi
seriozuli argumenti saamisod ar warmoudgenia.
Cven kidev erTxel vsvamT sakiTxs amgvarad: aris Tu ara SesaZlebeli
(da aucilebelic) arsebuli normis Secvla, Tu realuri
enobrivi viTareba amis safuZvels iZleva? TiTqmis saukunis
winandeli normebi SeiZleba Tu ara dGevandeli viTarebis
Sesabamisad gaswordes? qarTulma saenaTmecniero sazogadoebam
principuli pozicia unda daiyiros _ norma ar aris
mudmivi da ucvleli fenomeni. gavixsenoT arnold Ciqobavas
Segoneba: `ar unda dagvaviwKdes, rom saliteraturo qarTuli
ena, rogorc Koveli cocxali ena, ucvleli ver iqneba. amocana
isaa, rom cvlis es procesi mizanSewonilad warvmarToT: SevinarCunoT
da davicvaT Kvelaferi, rac faseuli Seuqmnia qar-
Tuli enis mravalsaukunovan istorias, erTi mxriT. meorecaa
da saliteraturo qarTul enas SevunarCunoT saTanado kavSiri
cocxali xalxuri metKvelebis uSret wKarosTan~.
n i n o d o l i Z e
ayarul da gurul dialeqtTa leqsikis
urTierTmimarTebisaTvis
(al. Glontis `qarTul kilo-TqmaTa sitKvis
konaSi~ warmodgenili masalebis mixedviT)
Kvela qarTveluri enisTvis, Cveulebriv, leqsikis sami fenaa
damaxasiaTebeli:
1. Zireuli (saerToqarTveluri) leqsika;
2. mxolod ama Tu im qarTveluri enisTvis specifikuri
leqsemebi;
3. nasexsebi leqsika:
a) urTierTsesxeba qarTvelur enebs Soris;
b) ucxoenovani sesxeba qarTvelur enebSi.
igive iTqmis dialeqtTa leqsikuri fondis Sesaxebac.
amJerad Cven ganvixilavT qarTuli enis mxolod or kilos:
ayarulsa da guruls, sadac erTmaneTisagan ganirCeva mTisa
(zemoayaruli, zemoguruli) da baris (qvemoayaruli, qvemoguruli)
metKveleba. pirvel SemTxvevaSi iZebneba analogiuri vi-
Tareba aGmosavleT saqarTvelos dialeqtebTan, xolo meore
SemTxvevaSi _ dasavleT saqarTvelos dialeqtebTan.
`ayarulis Taviseburebani Seapiroba Jer kolxuri, Semdeg
mesxur-klarJuli da guruli dialeqtebis garemocvam, bolos
ki _ TurqTa asimilatoruli politikis gatarebis Sedegad _
Turqulis Zlierma zegavlenam. aqve SeimCneva zanuris substratis
kvalic~ (v. Tofuria).
prof. al. Glontis cnobil naSromSi `qarTul kilo-Tqma-
Ta sitKvis kona~ cal-calkea ilustrirebuli mxolod ayaruli
an mxolod guruli leqsemebi, saerTo masala Setanilia
aGniSvniT ayar.-gur
gur. an gur.-ayar
ayar. garda amisa, sakmao raodenobiTaa
sxva dialeqtebTan saerTo monacemebi.
gvrCeba STabeydileba, rom qvemoayarulisa da qvemogurulis
SemTxvevaSi (anu im metKvelebisa, romlis warmomadgenelic
34
35