arnold Ciqobavas arnold Ciqobavas sakiTxavebi sakiTxavebi XIX
arnold Ciqobavas arnold Ciqobavas sakiTxavebi sakiTxavebi XIX
arnold Ciqobavas arnold Ciqobavas sakiTxavebi sakiTxavebi XIX
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
e l e n e g i u n a S v i l i<br />
Sedge<br />
dgeni<br />
nili zmnebis kvlevis vis saki<br />
kiTxe<br />
Txebi<br />
bisa<br />
saTvis<br />
adre saSu<br />
Sualo sparsul<br />
sulSi<br />
saSualo sparsuli, romelic parTulTan erTad ganekuTvneba<br />
saSualo iranul enaTa Jgufis dasavlur Stos, gansakuTrebuli<br />
intensivobiT Seiswavleba ukanskneli aTwleulebis manZilze.<br />
misi evoluciis sakiTxebs mieZGvna vrceli samecniero literatura<br />
(am SromaTa bibliografia ix. v. zundermanis gramatikul<br />
narkvevSi _ W.Sundermann, Mittelpersisch, Compendium Linguarum<br />
Iranicarum, 1989, Wiesbaden, pp. 138-164). magram, aGsaniSnavia, rom am<br />
enis gramatikuli struqturisa da morfosintaqsis bevri mniSvnelovani<br />
sakiTxi Jer kidev ar aris saTanadod gamokvleuli.<br />
Kvelaze ufro metad es exeba zmnis kategorias. adresa-<br />
Sualo sparsulSi da SedarebiT gviandel teqstebSi dadasturebuli<br />
zmnuri formebi umTavresad ganixileboda istoriul-etimologiur<br />
aspeqtSi, anu ZiriTadi KuradGeba eTmoboda<br />
prezensis (awmKo drois) fuZeTa analizs da maT mimarTebebs<br />
Zvel iranul prezensis klasebTan.<br />
drois, aspeqtis, valentobisa da kilos gramatikuli kategoriebi,<br />
rogorc wesi, ganixileboda mokled da zogadad.<br />
saSualo sparsuli werilobiTi Zeglebis axali kritikuli<br />
gamocemebi realur safuZvels qmnis misi gramatikuli realiebis<br />
evoluciuri procesebis axleburi gaazrebisa da Sesabamisad, misi<br />
istoriuli ganviTarebis axleburi interpretaciisTvis.<br />
analitizmi saSualo sparsulis gramatikuli struqturis<br />
erT-erTi mTavari maxasiaTebelia. Zveli iranuli dro-aspeqturi<br />
sistemis kompleqsuri morfologiuri tipi, romelic<br />
Sedgeboda zmnur fuZeTa da saTanadod fleqsiur formaTa<br />
triqotomiisagan (prezensi-aoristi-perfeqti), Secvlili iKo<br />
awmKo da namKo drois zmnur fuZe da pirian formaTa binaruli<br />
paradigmatuli opoziciiT, romlebSic awmKos formebi<br />
fleqsiuria, xolo namKosi _ analitikuri. perifrastuli<br />
32<br />
zmnuri formebis saKovelTao integrireba SeiZleba ganixilebodes<br />
saSualo sparsulis (da zogadad, dasavluri saSualo<br />
iranuli enebis) inovaciad.<br />
saSualo sparsuli zmnis aGweriTi gramatikuli formebidan<br />
calke kategoriad gamoKofilia `rTuli zmnebi~ (В. С.<br />
Расторгуева, Среднеперсидский Язык, Москва, 1966, стр. 84; (В. С.<br />
Расторгуева, E. K. Moлчанова, Среднеперсидский Язык, Основы<br />
Иранского Языкознания, Москва, стр. 135-136 ; W. Sundermann, Mittelpersisch,<br />
pp.151-152) romlebic Sedgeba ori komponentisgan: arsebiTi,<br />
zedsarTavi an nazmnari saxelisa da damoukidebeli (um-<br />
Tavresad gardamavali tipis) zmnebisagan, rogoricaa kardan-<br />
“keTeba”, dādan “micema, boZeba”, burdan“motana” da sxv.<br />
ukve adre saSualo sparsul werilobiT ZeglebSi – maniqeur<br />
teqstebiSi (III s. Cv. w.), sasanur warwerebsa da siriuli<br />
fsalmunis saSualo sparsul TargmanSi (IV s. Cv. w.) vlindeba<br />
rTuli zmnebis TvalsaCino modelebi, romlebic konteqstebis<br />
Sesabamisad an gramatikul formas gadmoscems (magaliTad, āfrīn<br />
kardan “xotbis Sesxma~, romelSic āfrīn aris pirdapiri damateba),<br />
an zmnuri frazeologizmebis Sesabamisia.<br />
moxsenebaSi warmodgenilia rTuli zmnebis semantikuri da distribuciuli<br />
analizi adre saSualo sparsulis masalis mixedviT.<br />
g i o r g i g o g o l a S v i l i<br />
kidev erTxel -ia daboloebis Taobaze -ad da -am<br />
TemisniSnian zmnaTa I TurmeobiTis formaTa Soris<br />
Tanamedrove qarTuli saliteraturo enis normebis mixedviT<br />
| TurmeobiTSi paralelur formaTagan _ dauxa<br />
xatavs<br />
º dauxa<br />
xatia<br />
_ meore (ia<br />
daboloebiani) varianti miCneulia arali<br />
li-<br />
tera<br />
ratu<br />
turu<br />
rulad<br />
(`ukugdebul unda iqneso~).<br />
33