XI/XII

3.5 siCqareTa Sekrebis
relativisturi kanoni
siCqareTa Sekrebis kanons fardobiTobis specialur TeoriaSi aqvs saxe:
v
v1 v2
=
+ . (1)
1
vv +
1 2
2
c
sadac v 1
aris sxeulis siCqare moZravi aTvlis sistemis mimarT, v 2
–
moZravi aTvlis sistemis siCqare uZravis mimarT, v – sxeulis siCqare
uZravi aTvlis sistemis mimarT. formula marTebulia, rodesac v 1
da v 2
erTi wrfis gaswvrivaa mimarTuli. Tu v 1
da v 2
urTierTsapirispirod
aris mimarTuli da erT-erTi sxeulis siCqares CavTvliT dadebiTad,
maSin meore sxeulis siCqaris win (1) formulaSi `-~ daiwera. klasikuri
kanonisagan gansxvavebiT mas siCqareTa Sekrebis relativistur kanons
uwodeben. sadac c=3 . 10 5 km/wm sinaTlis siCqarea vakuumSi. (1)-is analizis
safuZvelze SesaZlebelia mTeli rigi daskvnebis gakeTeba.
1. motoriani navi moZraobs mdinaris dinebis mimar­
TulebiT mdi naris mimarT v 1
=20 km/sT siCqariT. mdinaris
siCqare napiris mimarT v 2
=10 km/sT. rogoria Tqveni
vara udi, aris Tu ara navis siCqaris mo duli napiris mimarT
fardobiTobis Teoriidan gamomdinareobs, rom navis siCqaris moduli
napiris mimarT gamoisaxeba formuliT: v
v1 v2
=
+ ,
1
vv +
1 2
2
c
sadac c=3 . 10 5 km/wm sinaTlis siCqarea vakuumSi.
(1): v=29,9999999999999860 km/sT.
(1) da (2) formulebiT gansazRvrul siCqareTa modulebs Soris gansxvaveba
imdenad mcirea, rom praqtikulad misi aRmoCena SeuZlebelia
da cxadia, moduliT mcire siCqariT moZraobisas (2) formula savsebiT
marTebulia. magram, Tu v 1
da v 2
(an erT-erTi maTgani) sinaTlis siCqares
uaxlovdeba (vTqvaT, v 1
≈c), maSin (2) formula mcdar Sedegs gvaZlevs _
rezultaturi siCqare sinaTlis siCqa reze meti aRmoCndeba. maSin, rodesac
fardobiTobis Teoriidan gamomdi nareobs, rom arc erT sxeuls ar SeuZlia
imoZraos sinaTlis siCqareze meti, an Tundac toli siC qa riT. marTlac
(1):
v=v 1
+v 2
=30km/sT? (2)
sinaTlis siCqare _ 3 . 10 8 m/wm _ zRvru li, magram sxeulebisaTvis miuwvdo
meli siCqarea.
miuxedavad imisa, rom Sesakreb siCqareTa mniSvnelobebis jami aRemateba
sinaTlis siCqares, sxeulis v siCqaris mniSvneloba _ e. i. siCqare uZravi
inerciuli aTvlis sistemis mimarT ar aRemateba c-s. aqedan gamomdinareobs,
rom sinaTlis gavrcelebis siCqare zRvruli siCqarea _ SeuZlebelia
78