qronika+194
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
demna veSapiZe<br />
294 69 77; qronikaqronika@gmail.com<br />
cxra dRis ganmavlobaSi sakonstitucio cvlilebebis say-<br />
ovelTao-saxalxo ganxilva taSis damkvrelTa damkvreluri<br />
aqtivobiT mimdinareobda. administraciuli resursis mobilizeba<br />
„qarTulma ocnebam”, rogorc Cans, winamorbedi xelisu-<br />
flebisgan SesaniSnavad iswavla. qalaqebSi, sadac ganxilvebi<br />
mimdinareobda, srulad iyvnen mobilizebulebi gamgeobis, gu-<br />
berniis, sxvadasxva samxareo uwyebis TanamSromlebi. yvela<br />
Sexvedraze administraciuli resursi, daaxloebiT, 90%-s war-<br />
moadgenda. es xelisuflebas SesaZleblobas aZlevda, Tavis<br />
iniciativebze madlobis SeZaxilebi moesmina, xolo gansxvave-<br />
buli azri lanZRva-ginebiT CaexSo.<br />
bolo Sexvedraze, TbilisSi,<br />
viTareba kardinalurad Seicvala.<br />
xelisuflebas filarmoniaSi Sekrebilma<br />
2000-ma polit-aqtivistmac<br />
ver uSvela. xuTasamde gansxvavebuli<br />
azris mqone axalgazrdam da<br />
opozicionerma politikosebma sajaro<br />
ganxilva CaSales. maTi mxridan<br />
ori mTavari moTxovna ismoda.<br />
pirveli: qarTuli miwis ucxoelebze<br />
gayidvis akrZalva da meore:<br />
Sromis usafrTxoebis uzrunvelyofa.<br />
gamwvavebul viTarebaSi yvelaze<br />
„sainteresod” parlamentis<br />
Tavmjdomare iqceoda, romelic<br />
ise gaRizianda, rom cecxlze nav-<br />
Tis dasxma daiwyo. kobaxiZem nervebi<br />
veRar moToka da gansxvavebuli<br />
mosazrebis mqone yvela adamians<br />
xan komunists da bolSeviks eZaxda<br />
da xanac _ ruseTumes. saqme<br />
iqamde mivida, rom xelisuflebam,<br />
romelmac procesebi ver marTa,<br />
scena datova.<br />
bunebrivia, Tbilisi iyo kulminacia,<br />
Tumca xelisuflebisTvis<br />
arasasurveli procesebi, jer kidev,<br />
baTumSi daiwyo. ver getyviT,<br />
saxelisuflebo rigebSi opozicia<br />
SeeparaT, Tu TavianTi mxardamWerebis<br />
mobilizebisas, ubralod,<br />
yuradReba moadunes, faqtia, rom<br />
baTumis universitetSi imdeni gansxvavebuli<br />
pozicia dafiqsirda,<br />
„ocnebis” interesebze morgebul<br />
sakonstitucio cvlilebebisTvis<br />
taSis damkvrelebic aRar aqtiurobdnen.<br />
administraciuli resursis mobilizeba<br />
„qarTulma ocnebam”, rogorc<br />
Cans, SesaniSnavad iswavla winamorbedi<br />
xelisuflebisgan. aTive<br />
qalaqSi, sadac ganxilvebi mimdinareobda,<br />
srulad iyvnen mobilizebulebi<br />
gamgeobis, guberniis,<br />
sxvadasxva samxareo uwyebis Tanam-<br />
Sromlebi. yvela Sexvedraze administraciuli<br />
resursi, daaxloebiT,<br />
90%-s warmoadgenda. es xelisuflebas<br />
SesaZleblobas aZlevda,<br />
yvela Tavis iniciativaze madlobis<br />
SeZaxilebi moesmina, xolo gansxvavebuli<br />
azri lanZRva-ginebiT<br />
CaexSo. pirveli „Secdoma” xelisuflebam<br />
baTumSi dauSva. ver getyviT<br />
saxelisuflebo rigebSi opozicia<br />
SeeparaT, Tu TavianTi mxardamWerebis<br />
mobilizebisas, ubralod,<br />
yuradReba moadunes, faqtia,<br />
baTumis universitetSi imdeni gansxvavebuli<br />
pozicia dafiqsirda,<br />
rom „ocnebis” interesebze morgebul<br />
sakonstitucio cvlilebebisTvis<br />
taSis damkvrelebic aRar aqtiurobdnen.<br />
ar gegonoT, rom xelisuflebis<br />
aqtivi baTumSi umciresobaSi<br />
iyo, ara, ubralod, imdenad<br />
bevri da argumentirebuli, gansxvavebuli<br />
azri gaisma, rom taSmeikerebsac<br />
ki SercxvaT, xelisuflebisTvis<br />
taSi daekraT. baTum-<br />
Si miRebulma galawunebam xelisufleba<br />
gamoafxizla, oRond ara im<br />
kuTxiT, rom konstitucia ise SeecvalaT,<br />
rogorc xalxs undoda,<br />
aramed im mimarTulebiT, rom meore<br />
dRes zugdidSi saerTod ar<br />
SeuSves opoziciis warmomadgenlebi<br />
darbazSi. rogorc ki, sxdomamde<br />
erTi saaTiT adre, zugdidis<br />
Wadrakis sasaxleSi Sesasvleli kari<br />
gaiRo, yvelam dainaxa, rom darbazi<br />
ukve pirTamde savsea. araTu<br />
dasajdomi, fexze dasadgomi adg-<br />
14<br />
ilebic ki winaswar iyo gadatenili.<br />
rogorc gairkva, adgilobrivma<br />
xelisuflebam mTeli Tavisi partaqtivi<br />
darbazSi ukana karidan<br />
Seiyvana, Tan TiToeul mxardamWers<br />
siebiT iZaxebdnen, emand vinme<br />
ucxo ar SehparvodaT. administraciuli<br />
resursis imedad rom dar-<br />
Ceba xelisufleba, yvela kargad<br />
xvdeba, romeli ufskrulis piras<br />
dgas is ukve.<br />
xelisuflebas erTi wamiTac ar<br />
Sercxvenia imis gamo, rom ca da<br />
dedamiwasaviT gansxvavdeba darbazSi<br />
Sekrebili adamianebis xedva da<br />
ganwyoba imisgan, rasac fiqrobs da<br />
iTxovs saqarTvelos danarCeni mosaxleoba.<br />
magaliTisTvis, qveynis<br />
mosaxleobis 90%-ze meti Riad<br />
acxadebs, rom momxrea prezidentis<br />
pirdapiri arCevis da iTxovs,<br />
rom es ufleba mas ar waaarTvan.<br />
darbazSi Sekrebili taSmeikerebi<br />
ki sakmarisia, parlamentis Tavmjdomarem<br />
Tqvas, rom prezidenti<br />
xalxma ki ara, 300-ma xmosanma unda<br />
airCioso, maSinve ovaciebiT xelebs<br />
ityaveben da esec rom ecotavebaT,<br />
gamodian mikrofonTan da prezidentis<br />
institutis saerTod<br />
gauqmebas iTxoven.<br />
igive damokidebulebaa saparlamento<br />
saarCevno sistemasTan<br />
dakavSirebiT: mTeli qveyana SesaniSnavad<br />
xvdeba, rom is, rac Sen ar<br />
gekuTvnis, ar unda waiRo. amas qurdoba<br />
hqvia. yvela xvdeba, rom<br />
qurdobaa, roca yvela im sadeputato<br />
mandats iTviseb, romelic<br />
amomrCevels SenTvis ar moucia. xelisuflebisTvis<br />
da misi aqtivistebisTvis<br />
amas araviTari mniSvneloba<br />
ar aqvs. mere ra, rom qurdobaa?<br />
mere ra, rom ar SeiZleba?<br />
mere ra, rom usamarTlobaa? mTavaria,<br />
rom ase unda imas, visac<br />
dRes Zala aqvs, morCa da gaTavda!<br />
dRevandeli saarCevno sistema,<br />
romelic 22 weliwadia, usamarTlobis<br />
simbolod iqca, imitomacaa<br />
`ocnebaze~ gamoWrili saarCevno<br />
sistema da ucxoelebze gasayidad<br />
gamzadebuli qarTuli miwebi<br />
taSmeikerebTan<br />
gamosacvleli, rom xelisufleba- ravlesoba, 117 deputati, mainc miiRo<br />
Si myofi ZalisTvis mudmivad daumsaxurebeli<br />
im partiam, romelsac misuli<br />
mandatebis miTvisebis<br />
amomrCevlebis naxevarze naklebma,<br />
saSualebas iZleva. dRes es ma- anu umciresobam dauWira mxari,<br />
Joritarebis meSveobiT xdeba da aseTi saarCevno garemo adamianebs,<br />
Sedegsac vxedavT:<br />
ubralod, imas afiqrebinebs, rom<br />
2008 wlis saparlamento arCevnebze<br />
araviTari azri am arCevnebs ar<br />
„nacionalebma” 59% miiRes, aqvs. aranairi Sansi imisa, rom xe-<br />
magram maJoritaruli sistemis wyalobiT<br />
lisufleba Secvalo aseTi arCevnidnen.<br />
parlamentSi 80%-iT SevebiT,<br />
ar arsebobs da droa, sxva melisufleba<br />
maSin, roca unda hyolodaT TodebiT vimoqmedoT. aseT dReSi<br />
88 deputati da mxolod saparlamento<br />
varT 22 weliwadia da yvelas rom<br />
umravlesoba, hyavdaT 120 egona, axali xelisufleba movida<br />
deputati da sakonstitucio umravlesoba.<br />
da awi samarTliani saarCevno sisamarTlo<br />
saboloo jamSi, am ustema<br />
gveRirsebao, mwared SevcdiT.<br />
saarCevno sistemis bra-<br />
„ocnebam” usamarTlobis aR-<br />
lia is uamravi absurduli sakonstitucio<br />
cvlileba, romlis meSveobiTac<br />
saakaSvili, praqtikulad,<br />
monarqi gaxda. igive moxda 2014<br />
wlis adgilobriv arCevnebze: „ocnebam”<br />
TbilisSi amomrCevlis mxolod<br />
44% miiRo, magram maJoritarebis<br />
meSveobiT mandatebis 76%<br />
miisakuTra. da yvelaze TvalsaCino<br />
magaliTi 2016 wlis saparlamento<br />
arCevnebia: „ocnebam” xmebis mxolod<br />
48% miiRo, anu saparlamento<br />
umravlesobisTvisac ki arasakmarisi<br />
raodenoba, magram yvela ma-<br />
Joritaris mogebiT (aseTi ram<br />
komunistebis Semdeg ar momxdara)<br />
mandatebis 78% miiTvisa. Sedegad,<br />
umciresobiT mxardaWerilma partiam<br />
sakonstitucio umravlesoba<br />
Seqmna.<br />
aseTi magaliTebis Semxedvares<br />
aRar giCndeba kiTxvebi, ratom aqvs<br />
qarTvel ers arCevnebisadmi amxela<br />
undobloba? saarCevno sistemis<br />
samarTlianoba mxolod politikuri<br />
partiebis interess ar warmoadgens.<br />
sistemis samarTlianoba,<br />
upirveles yovlisa, amomrCevlis<br />
interesSia. arCevnebisadmi undobloba<br />
vaxseneT da mTavari problemac<br />
swored esaa. roca adamianebi<br />
xedaven, rom, magaliTisTvis, bolo<br />
saparlamento arCevnebze misuli<br />
amomrCevlis umravlesobam,<br />
52%-ma, xma misca opoziciur partiebs,<br />
magram sakonstitucio um-<br />
mofxvra ki ar daiwyo, aramed erTi<br />
usamarTlobis meore usamarTlobiT<br />
Canacvleba gadawyvita. aRar<br />
iqneba daumsaxurebeli mandatebis<br />
miTvisebis saSualeba maJoritarebis<br />
meSveobiT? _ mere ra? samagierod,<br />
yvela gadaunawilebeli mandatis<br />
miTvisebiT miisakuTrebs<br />
imas, rac mas ar ekuTvnis da mainc<br />
darCeba xelisuflebaSi.<br />
konstituciis sajaro ganxilvebze<br />
mxareebs Zalian xSirad mohyavdaT<br />
mogonili, Teoriuli magaliTebi,<br />
romelTa cxovrebaSi<br />
ganxorcielebis Sansi TiTqmis ar<br />
arsebobs. arada, argumentebis<br />
gasamyareblad sul araa saWro ase-<br />
Ti Teoriebis gamogoneba. Cvens<br />
uaxles saparlamento istoriaSi<br />
uamravi konkretuli magaliTia<br />
imisa, Tu rogor katastroful<br />
Sedegebamde SeiZleba migviyvanos<br />
yvela gadaunawilebeli mandatis<br />
erTi partiisTvis mikuTvnebam.<br />
Cven amaze wina statiebSi detalurad<br />
ukve visaubreT, amitom mxolod<br />
zogadad gagaxsenebT:<br />
1995 wlis saparlamento arCevnebze<br />
gadaunawilebeli darCa<br />
62%. dRes es iqneboda 93 mandati;<br />
1999 wels darCa mandatebis 27%,<br />
rac pirvel adgilze gasuls miakuTvnebda<br />
daumsaxurebel 40 mandats;<br />
2004 wels darCa 26%, rac 39<br />
mandats niSnavs; 2016-Si ki gadaunawilebeli<br />
darCa 20%, rac kanoniT<br />
moparuli 30 mandati iqneboda.<br />
dameTanxmeT, es ricxvebi<br />
sruliad sakmarisia imisTvis, rom<br />
davrwmundeT, raoden seriozuli<br />
usamarTlobis winaSe SeiZleba aRmovCndeT<br />
saparlamento arCevnebis<br />
Semdeg. xom yvelas kargad gvesmis,<br />
rom aseTi yaCaRuri saarCevno<br />
sistema adamianebs arCevnebis mimarT<br />
ndobas ver daubrunebs. piriqiT<br />
is ufro metad gaaRrmavebs<br />
undoblobas, rac, Tavis mxriv,<br />
kidev ufro metad Seuwyobs xels<br />
politikuri procesebis radikalizacias.<br />
yofili xelisufleba,<br />
romelic darwmunebuli iyo, rom<br />
Tavis Tavze morgebuli maJoritaruli<br />
saarCevno sistemiT, sul<br />
mcire, 30 weliwadi iqneboda xelisuflebaSi,<br />
dRes Tavze nacardayrili,<br />
yoveldRe erTsa da imaves<br />
imeorebs, rom saarCevno sistemis<br />
sakuTar Tavze morgeba iyo<br />
Secdoma da a. S. marTalia, maTi sinanulis<br />
aravis sjera, magram yvelaze<br />
saSiSi isaa, rom „ocnebac”<br />
zustad igive gzas miuyveba. maTac<br />
gamoacxades, rom 2030 wlamde Cven<br />
unda viyoT xelisuflebaSio da<br />
maTac daiwyes saarCevno sistemis<br />
Tavis Tavze morgeba. gadaunawilebeli<br />
mandatebis misakuTreba, rogorc<br />
Cans, xelisuflebaSi uSfoTvelad<br />
yofnisTvis sakmaris berketad<br />
ar CaTvales da mTlianad<br />
politikuri speqtris ganadgureba<br />
gadawyvites. zustad es moxdeba,<br />
roca partiebs koaliciebis Seqmnis<br />
saSualebas waarTmev, riTac,<br />
praqtikulad, gaZlierebis Sanss<br />
mouspob da, amasTanave, barieri<br />
isev 5% iqneba. cnobisTvis: am 5%-<br />
iani barieris wyalobiT, gasul saparlamento<br />
arCevnebze, 300 aTasi<br />
amomrCeveli sakanonmdeblo organoSi,<br />
warmomadgenlis gareSe dar-<br />
Ca. anu amomrCevelTa 20% 5%-iani<br />
barieris qvemoT aRmoCnda.<br />
ai, ase imeorebs „nacionalebis”<br />
usamarTlo qmedebebs erTi erTSi<br />
„qarTuli ocneba”. Sesabamisad,<br />
Sors araa is dro, roca dRevandeli<br />
xelisuflebis wevrebi isev<br />
opoziciaSi iqnebian da Semdgom<br />
sajaro ganxilvebze isinic Tavze<br />
nacardayrilebi gvetyvian, rom<br />
maT mier saarCevno sistemis saku-<br />
Tar Tavze morgeba iyo Secdoma.<br />
sakiTxavia, _ qveyanas ra amisgan?!!<br />
saukunis meoTxedi gavida am moZalade<br />
xelisuflebebis yurebaSi,<br />
romlebic mxolod imaze fiqroben,<br />
rogor darCnen xelisuflebaSi,<br />
rac SeiZleba, didxans. qveyana ki,<br />
amasobaSi, erT adgils tkepnis da<br />
procesebis revoluciuri ganvi-<br />
Tarebis erTi da igive wreze brunavs.<br />
verc demokratiul institutebs<br />
vaSenebT da verc sazogadoebis<br />
keTildReobas vamaRlebT.<br />
Tavi da Tavi yvela ubedurebisa ki<br />
swored usamarTlo saarCevno sistemaa.<br />
usamarTlo sistemiT arCeuli<br />
xelisufleba, rogori revoluciuric<br />
ar unda iyos, saboloo<br />
jamSi, mainc ganicdis legitimaciis<br />
naklebobas. roca yvelam icis,<br />
rom xelisuflebam xelisufleba<br />
kanoniT, magram mainc moipara, misi<br />
legitimacia SeuZlebelia iyos ma-<br />
Rali. saarCevno sistema samarTliani<br />
saxelmwifos fundamentia,<br />
romelzedac unda daSendes uamravi<br />
demokratiuli instituti.<br />
aseTi institutebis damkvidreba<br />
ki mxolod iseT xelisuflebas<br />
14 N17 (194) 16.05-22.05.2017 w.