Recenzo - Plansprachen.ch

interlingvistiko. Nature, se la artikoloj estus verkitaj nur en unu el la grandaj etnolingvoj, pli vasta publiko
povus kompreni ilian enhavon.
Fine de la kajero estas publikigita la Statuto de la Internacia Asocio de interlingvistiko (IAI), kiu faras la
impreson de fikcia aǔ virtuala organizo, sed kies anoj tamen de tempo al tempo kapablas lanĉi interesajn
projektojn, kiel montras la ĉi tie traktita rezulto. Dum la tartua aranĝo cetere estis fondita nova organizo, la
Jakob-Linzbach-Asocio, por honori la heredaĵon de tiu legendeca estona semiotikisto, kiu vivis inter 1874
kaj 1953 kaj kiu prezentis ekzemplon de filozofia universala lingvo laǔ la sugestoj de Leibniz.
TTT: http://www.plansprachen.ch/files2/Enhavo_IT-IX.pdf
Komparu la raporton en Esperanto (UEA), jan. 2010, kun foto de la konferencaj partoprenintoj.
Romaniuk, Zbigniew kaj Wiśniewski, Tomasz (tradukis Wierzbowski, Przemysław):
Ĉio komenciĝis ĉe la Verda. Pri Ludoviko Zamenhof, lia familio kaj la komenco de
Esperanto. 35 + 50 paĝoj. Księży Młyn Dom Wydawniczy Koliński Michał, Łódź.
2009. Prezo: 8.40 € (UEA). http://www.ksiezy-mlyn.com.pl
„Multe jam oni verkis pri Ludoviko Zamenhof, tial ĉiu sekva provo postulas kuraĝon kaj ŝajnas esti ripeto“,
tiel tute komence la du polaj aǔtoroj avertas pri sia propra entrepreno, eble kun iom troa respekto antaǔ la
prizamenhofa historiografio.
Zbigniew Romaniuk kaj Tomasz Wiśniewski ne estas esperantistoj, sed lokaj historiistoj, kaj tio faras ilin
interesaj por la Esperanto-historiografio por havigi al ĝi freŝan venton. Romaniuk fariĝis konata pro siaj
historiaj studoj pri la ŝtetlo Brańsk, kaj Wiśniewski posedas vastan kolekton de historiaj fotoj publikigitaj sur
www.bagnowka.com.
La ĉefa sciindaĵo de ĉi-libro estas la informo, ke Mordechaj-Motel-Marko Zamenhof, la patro de L.L.
Zamenhof, naskiĝis en 1837 ne en Tykocin kiel ĝis nun kredate, sed en Suwałki. Krome, la tiama oficisto ne
preterlasis la okazon aldoni en la naskiĝatestilo, ke Fajwel Zamenhof ne scipovis subskribi la dokumenton.
Ĉi tiu informo do kontraǔas la ĝis nun kredatan opinion, ke la patro de Marko Zamenhof, do t.e. la avo de
L.L. Zamenhof, estis bone klerigita. En Suwałki naskiĝis ankaǔ du fratinoj de Motel-Mordechaj-Marko: en
1839 Rivka (Rebeka) kaj en 1843 Perla (Peszka). Fajwel estis menciita kiel „revendisto“. Laǔ la trovitaj
dokumentoj eblis konkludi, ke la Zamenhofoj venis al Suwałki antaǔ januaro 1837 kaj elmigris el la urbo en
julio 1843. Nerespondita restas la demando, kie la Zamenhofoj estis inter 1843 kaj 1853, jaro kiam aperas
spuroj en Tykocin. Eble ili restadis en diversaj lokoj. Ŝajnas, ke la Zamenhofoj migradis inter urboj, kiuj
ekonomie estis allogaj kaj kie ili trovis laboron. La plej malnova atesto de loĝado de Zamenhofoj en Tykocin
estas la informo, ke en decembro 1853 en la tiuloka sinagogo estis anoncita la geedziĝo inter Aron
Froimowicz Szwarcenberg el Łomża kaj fraǔlino Peszka Fajwelowna Zamenhof el Tykocin. Ĉi tiuj sciigoj
estas la plej fruaj informoj, kiuj pruvas la restadon de zamenhofaj familioj en tiuj urboj. En la nupta atestilo
estas ankaǔ notite, ke Peszka scipovis skribi nek pole, nek hebree, nek jide. Povas esti, ke la instruisto
Szwarcenberg influis la kleriĝon de la juna bofrato Mordeĥaj-Marko. Do, la trovitaj dokumentoj estas
interesaj kaj gravaj, ĉar samtempe ili iom raportas pri la sociaj cirkonstancoj, en kiuj zamenhofaj parencoj
siatempe troviĝis. Pri Marko la aǔtoroj mencias ankaǔ, ke „oni sciis, ke li komencis studi pedagogion en
Moskvo“ (sen fontindiko).
En la ĉapitro pri Bjalistoko, kien la Zamenhofoj probable alvenis en 1857, la aǔtoroj klarigas, ke la familio
okupis tri malgrandajn ĉambretojn ludonitajn de la judo Ciechanowski ĉe la Verda strato angule de la Blanka
strato. La Verda strato ŝanĝis poste sian nomon al Jateszna, Jatkowa, Jatki. En 1927 estis instalita sur la
fronta muro de la konstruaĵo memortabulo al L.L. Zamenhof. Tio kaǔzis diskonigon de erara opinio pri la
preciza naskiĝloko de Zamenhof, laǔ kiu onidire li naskiĝis en la teretaĝo de la ĉestrata loĝejo.
Plie oni ekscias, ke al la cirkumcida ceremonio por L.L. Zamenhof estis invititaj laǔdire membroj de la
signifa familio Zabłudwoski kaj ilia bofilo Eliezer Halberstam kaj ke la riton ŝajne partoprenis ankaǔ la
oficiala rabeno Joszua Skindberg kaj la fama juda verkisto Eliezer Dov Lieberman.
La aǔtoroj supozas, ke la lojaleco de Marko Zamenhof vidavide de la caraj aǔtoritatoj estis tiom forta, ke
verŝajne li eĉ informis ilin pri neleĝaj judaj konkurencaj lernejoj en Bjalistoko.
5