DE HISTORICITEIT VAN HET OUDE TESTAMENT - Groniek

David-inscriptie
maar het zou te ver voeren hierop nu in te gaan? In elk geval, als de capita
die Puech gebruikt voor zijn aanvulling, in feite pas na Jorams dood spelen, kan
de Aramese koning om wie het in deze inscriptie gaat, niet meer Benhadad 11
zijn. In 2 Koningen 8:7-15 wordt immers verteld hoe deze vorst door zijn
dienaar Hazaël (regeerde ca. 844-800 v.d.g.j.) nog ten tijde van Joram door
verstikking om het leven werd gebracht. Na deze moord werd Hazaël koning. in
de bijbel wordt verteld hoezeer hij Israël onder Jehu en diens zoon Joachaz (regeerde
ca. 821-805 v.d.g.j.) in verdrukking bracht (2 Koningen 8:12; 10:32-33;
13:3-7). Vandaar dat een andere Franse epigraaf, André Lemaire 8 , heeft
voorgesteld om de inscriptie uit Tel Dan met Hazaël in plaats van diens voorganger
in verband te brengen. Deze suggestie levert echter weer een ander probleem
op: in de inscriptie wordt namelijk over de voorgaande koning gesproken
als "mijn vader", terwijl Hazaël niet de zoon maar juist de moordenaar van de
vorige koning was. In contemporaine Assyrische bronnen wordt Hazaël daarom
"de zoon van niemand" genoemd; hij was immers een usurpator en geen wettig
erfgenaam van de troon. Lemaire ziet het probleem, maar acht het om· verschillende
redenen geen doorslaggevend argument tegen de door hem voorgestelde
identificatie.
Nieuwe fragmenten
Sinds het voorjaar van 1995 is de situatie rondom de inscriptie echter aanmerkelijk
gewijzigd, doordat toen twee nieuwe fragmenten van waarschijnlijk
dezelfde tekst werden gepubliceerd. 9 Deze brokstukken (B1 en B2) zijn in de
zomer van 1994 tijdens nieuwe opgravingen op Tel Dan gevonden. Als ze
inderdaad tot dezelfde inscriptie behoren, is nu ruim de helft van de oorspronkelijke
tekst teruggevonden. In een noot bij hun nieuwe artikel nemen Biran en
Naveh terloops hun vorige interpretatie terug en sluiten zich nu bij de identificatie
door Lemaire aan, echter zonder diens artikel te noemen. Opvallend is
verder dat Biran en Naveh in hun tweede bijdrage weer op dezelfde wijze te
werk gaan als in hun eerste. Met hetzelfde vertrouwen waarmee zij in hun
eerste publicatie de inscriptie presenteerden als het werk van een vazalvorst van
koning Benhadad I ter ere van de verovering van Dan omstreeks 885, stellen zij
nu dat het om een inscriptie van de Aramese koning Hazaël gaat, waarin hij
bekend maakt dat hij Joram en Achazja heeft gedood en dat Jehu koning van
Israël is geworden.
7 Zie de uitvoerige bespreking van het probleem door J.M. Miller, The Old Testament and
the historian (Londen 1976) 20-39.
8 A. Lemaire, 'Épigraphie palestinienne: Nouveaux documents, I. Fragment de stèle
araméenne de Tel Dan (IXe s. avo J.C.)', Henoch 16 (1994) 87-93.
9 Vgl. A. Biran en J. Naveh, 'The Tel Dan Inscription: A new fragment', Jsrael exploration
joumal45 (1995) 1-18.
393