DE HISTORICITEIT VAN HET OUDE TESTAMENT - Groniek

Smelik
'Huis Davids' of 'Tempel van Dod'?
Naast de vraag naar datering en situering van de tekst is er een nog fellere discussie
ontstaan rondom één term in de inscriptie. Aan deze term heeft zij zelfs
haar bekendheid te danken. Het gaat om de aanduiding in regel 9: BJTD\VD
(in dit type schrift worden alleen medeklinkers geschreven). Met opzet spreek
ik hier over aanduiding in het enkelvoud, want in de tekst van de inscriptie
worden punten gebruikt om woorden van elkaar te scheiden, maar in dit geval
ontbreekt een punt tussen BJT en DWD. BJTDWD is kennelijk als één woord
of naam opgevat. Toch ligt een opsplitsing in BJT en DWD voor de hand. Maar
wat betekent het? Biran en Naveh vertalen het als the House of David en zien
hierin het bewijs dat David een historische figuur is. In een gemeenschappelijk
artikel hebben EA. Knauf, A. de Puryen Th. Römer echter voorgesteld om
BJTDWD op te vatten als 'de tempel van de god DWD'.lO Dit zou betekenen
dat in de inscriptie David in het geheel niet wordt genoemd, maar een godheid
die ook in andere teksten (zoals de steen van Mesa) voorkomt: Dawd/Dod (letterlijk:
'lieveling' of 'oom'). Het Huis van Dawd zou dan de naam van een
tempel of heilige steen in Dan zijn geweest. Thomas Thompson ll gaat nog
verder: hij stelt dat de bijbelse naam David op hetzelfde epitheton DWD
teruggaat, dat hij echter op de God van Israël betrekt. David is niet een
historische figuur maar een 'etiological eponym', de legendarische goddelijke
stichter van 'de Stad van David'.
De discussie was bezig op een patstelling vast te lopen, maar na de publica­
tie van de twee nieuwe fragmenten leek een verwijzing naar een lokale tempel
of naar een stad in regel 9 niet meer voor de hand te liggen. BJTDW moet een
landsaanduiding zijn, zoals in het Aramese gebied indertijd verschillende staten
bestonden waarvan de naam met Bit (huis) begon. Als zodanig herinnert deze
geopolitieke benaming het meest aan de Assyrische landsaanduiding Bit-Chumri
voor het koninkrijk Israël, letterlijk: "het Huis van Omri". Kennelijk stond ook
in Damascus David als stichter van een dynastie bekend. Dit zegt natuurlijk
weinig over de historische betrouwbaarheid van de boeken Samuël, waarin
David een centrale rol speelt, maar de benaming "Huisdavids" komt wel overeen
met de belangrijke plaats die David in het boek Koningen als de stamYcider van
het Judese vorstenhuis heeft.
De discussie op dit punt is echter nog niet tot rust gekomen. De onderzoe­
kers die twijfelen aan de duiding van BJTDWD als "het huis van David",
twijfelen er ook aan of fragmenten Bi en B2 wel bij brokstuk A horen,12 Zij
10 EA. Knauf, A. de Pury en Th. Römer, '*BaytDaw;-d ou *BaytDo-d? Une relecture de
la nouvelle inscription de Tel Dan', Biblische Notizen 72 (1993) 60-69.
11 Th.L. Thompson, 'House of David: An eponymic referent to Yahweh as godfather', SJOT
9 (1995) 59-74.
12 Zie F.H. Cryer, 'King Hadad', SJOT 9 (1995) 223-235, en Th.L. Thompson, 'Dissonance
and disconnections: Notes on the bytdwd and hmlk.hdd fragments from Tel Dan', SJOT 9
(1995) 236-240.
394