DE HISTORICITEIT VAN HET OUDE TESTAMENT - Groniek

More documents

Recommendations

Info

De Geus Veel commentatoren gaan uit van de vooronderstelling dat we op de meeste plaatsen in het OT, inclusief Jeremia 26, te maken hebben met een ooggetuigeverslag. Weliswaar een tendentieus verslag, maar toch een verslag met betrouwbare elementen. Maar dan rijst onmiddellijk opnieuw de vraag: hoe wist men dit? Strict genomen wordt de verwoesting van Silo niet vermeld in het OT. Waren er een soort geschiedenisboekjes in omloop? Hoeveel 'mondelinge overlevering' kunnen we veronderstellen? Niet alleen Jeremia kende het lot van Silo, maar zijn gehoor kennelijk ook, anders zou zijn betoog geen effect gehad hebben. Ten aanzien van het Micha-citaat wordt vaak gesteld dat deze plaats een bewijs is van de nauwgezetheid waarmee de woorden van de profeten bewaard en overgeleverd zijn. 22 Niemand heeft tot nu toe nog een bevredigend antwoord kunnen geven op de vraag hoe die overlevering precies plaats gehad heeft in die eerste tijd. Gedurende de afgelopen tien jaar zijn steeds meer stemmen gaan klinken die deze vooronderstelling, dat we in principe met ooggetuigeverslagen te maken hebben, of met latere bewerkingen daarvan, afwijzen. Zij zien het OT groeien als het resultaat van voornamelijk literaire arbeid van een beperkte kring van schrijvers, profeten en andere intellectuelen. Voor hen is de verankering in de geschiedenis voornamelijk een secundair, literair proces. Dit geldt ook voor de redactionele notitie Jer. 26:1, die de 'gebeurtenissen' van Jer. 26 verbindt met de regering van koning Jojakim. De koning speelt in het 'proces' tegen Jeremia vreemd genoeg geen enkele rol. Aangezien de verzen 20-23 Jojakim schilderen als een vorst die korte metten maakte met oppositie, is het moeilijk voorstelbaar dat hij in een zaak tegen een figuur als Jeremia op de achtergrond kon blijven. Ook de gang van zaken met het Micha-citaat roept vragen op. Ten eerste is dit de enige plaats in de hele profetische literatuur waar een op naam gesteld letterlijk citaat van een andere profeet gegeven wordt. Dat is denkbaar voor een 'geleerde', die een bibliotheek ter beschikking heeft of veel eenvoudig uit het hoofd kent, maar het bevreemdt in een ooggetuigeverslag. Verder is de reactie vreemd. Er staat nergens in Micha dat koning Hizkia (715-679) berouw toonde, sterker nog Hizkia wordt niet eens genoemd. Zou de te verwachten reactie niet eerder zijn: "er is toen ook niets gebeurd, dus waarom zouden we ons nu dan zorgen maken?" De conclusie moet zijn dat de ontstaansgeschiedenis van dit hoofdstuk veel gecompliceerder is en niet zomaar opgevat kan worden als een eenvoudig verslag van wat er eens in 608 23 in de Tempel gebeurde. 24 22 "Het is opmerkelijk dat volgens Jer. 26:17-18 enkelen uit 'de oudsten des lands' een honderd jaar na Micha's profetisch optreden voor Jeremia in de bres springen met Ie verwijzen naar de prediking van de man van Moreseth-Gath. Zijn optreden moet derhalve bij de bevolking van het plalleland grole indruk hebben gemaakt." A.S. van der Woude, Micha. (Prediking van het Oude Testament) (Nijkerk 1976) 9. 23 Eerste jaar van Jojakim, die regeerde van 608-598. 24 Zie hiervoor bijv. de uitgebreide commentaar van R.P. Carroll, Jeremiah. Old Testament Library (Londen 1986) 513-522. 380
Historiciteit van het Oude Testament Kortom, er zal met behulp van onderzoek naar de literaire genres en zeer nauwkeurig historisch-kritisch onderzoek en het napluizen van eventuele buitenbijbelse gegevens, van tekst tot tekst, steeds weer opnieuw vastgesteld moeten worden wat de mogelijkheden tot falsificatie zijn en wat derhalve de historische waarde van een tekst is. Voor het hierboven genoemde externe materiaal wijs ik op het bestaan van bronnenuitgaven die deze teksten wak gemakkelijk en in vertaling bijeen brengen. 25 Wel wil ik er met klem voor waarschuwen dat deze teksten niet zonder meer beschouwd mogen worden als 'harde' objectieve gegevens, die als extern bewijsmateriaal gebruikt kunnen worden om het OT 'te bewijzen' of juist in twijfel te trekken. In Egypte kwam het nogal eens voor dat een farao in zijn graftempel teksten liet aanbrengen met een opsomming van militaire en politieke verrichtingen, die gekopieerd waren van vroegere farao's. We mogen dit niet zomaar afdoen als bedrog. Iedere farao was "Horus" en dus kon in principe iedere farao hetzelfde doen. De Egyptenaren hadden zelfs een godin die er op toezag dat er niets veranderde. Soms werd een cartouche met de naam wn farao X wegggekapt en vervangen door die wn farao Y. Het is dan wel te zien dat een naam vervangen is, maar lang niet altijd is duidelijk welke naam er eerst stond. In Mesopotamië kan de overlevering wn d,y koninklijke annalen ook gecompliceerd zijn. Soms zijn ze samengesteld uit korte excerpten van eerdere versies. Soms gelardeerd met vermeldingen die aan vroegere vorsten ontleend zijn. Als een vorst lang regeerde werden de annalen steeds weer aangepast, zoals vroeger een Russische encyclopedie. Bij stèles moet altijd rekening gehouden worden met de propagandistische functie van zulke teksten. Tenslotte de epigrafische gegevens uit Palestina zelf en zijn direct aangrenzende gebieden. Dit zijn natuurlijk ook archeologische gegevens, maar het is als het ware 'sprekende archeologie,.26 Tot het grote verdriet van bijbelwetenschappets is Palestina steeds arm gebleven aan epigrafische vondsten, zeker .in vergelijking met de buurlanden. De verklaring is vreemd genoeg dat juist in het oude Israël veel geschreven werd, maar op papyrus en leer. En dat materiaal ging bijna totaal verloren.27 De meeste ostraca bewtten banale huis-, tuin- en keukenzaken. Het waren dagelijkse kladjes. In ieder geval laten zij zien dat de taal van de staatjes Israël en Juda inderdaad het Hebreeuws was (met verschillen tussen Juda en Israël). 25 Bijvoorbeeld: O. Kaiser ed., Texte aus der Umwelt des Alten Testaments (Gütersloh 1982) - inmiddels verschenen 16 deeltjes, niet alleen historische, maar ook literaire, religieuze en juridische teksten. 26 Een gemakkelijke toegang tot dit materiaal biedt: KA.D. Smelik, Behouden Schrift. Historische documenten uit het oude Israël. (Baarn 1984). 27 Uit de tijd vóór de verwoesting van Jeruzalem in 587 is slechts één fragment beschreven leer bewaard gebleven. Het bevat een lijst met namen. 381
Page 2 and 3: De Geus Gedurende de afgelopen twin
Page 4 and 5: De Geus Kanaän een feit was. En zi
Page 6: De Geus met name koningen van Isra
Page 13 and 14: Historiciteit van het Oude Testamen
Page 15 and 16: Historiciteit van het Oude Testamen
Page 18 and 19: Smelik In een eerdere publicatie in
Page 20 and 21: Smelik Benhadad II? Nu is het verwa
Page 22 and 23: Smelik 'Huis Davids' of 'Tempel van
Page 24 and 25: Sme/ik Toelichting Zo valt er maar

DE HISTORICITEIT VAN HET OUDE TESTAMENT - Groniek

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?