DE HISTORICITEIT VAN HET OUDE TESTAMENT - Groniek

De Geus
met name koningen van Israël en Assyrische vorsten. Helaas ook vaak met
dezelfde problemen als boven met Schoschenk gesignaleerd zijn. Toch meen ik
te mogen zeggen dat het algemene kader van de geschiedenis van de staatjes
Juda en Israël nu wel vast staat. De meeste van deze jaartallen zouden namelijk
ook vastgestaan hebben als we helemaal geen OT gehad hadden.
Ik ga nog even terug naar het jaartal 927, de 'Rijkssplitsing'. Die gebeurtenis
wordt beschreven in 1 Kon. 12 en er wordt aan gerefereerd in Jes. 7:17. De
vraag is nu: "hoe wist Jesaja of een redacteur dit?" Het Koningenboek loopt tot
en met de val van Jeruzalem in 587 en de Babylonische ballingschap en is dus
in zijn huidige vorm op zijn vroegst in de zesde eeuw v.C. ontstaan. Een in
wijde kringen geaccepteerde theorie is dat de bijbelboeken Deuteronomium tot
en met 2 Koningen samen een weergave en een theologische visie op de
geschiedenis geven die in de ballingschap ontstaan is en die antwoord moest
geven op de vragen hoe het mogelijk was dat Gods Tempel verwoé.st was en dat
voor velen een einde was gekomen aan de mogelijkheid om in het Beloofde
Land te wonen. 14 Het antwoord dat gegeven wordt, is dat het volk doorlopend
ontrouw geweest is aan het Verbond. En vooral dat het voortdurend ook andere
goden heeft gediend. Dit is een geschiedenis-theologie die ontwikkeld is in de
kringen van profeten. De profeten hebben zich voortdurend met de geschiedenis
beziggehouden. De geschiedenis werd gezien als "de arena waarin zich de
interactie tussen het volk Israël en de god van Israël voltrok.,,15 Daarom zitten
de profetische boeken vol met referenties aan de geschiedenis. Maar de historicus
stelt de vragen: hoe wisten de profeten dat? Hoe en waar hadden de
profeten (en de latere redacteuren van hun profetieën) toegang tot het historische
materiaal? Wie hebben dan de geschiedenis vastgelegd? En met welk
doel? Het OT zelf verwijst ons voortdurend naar de officiële kronieken. 16 1
Kon. 11:41 citeert zelfs "het boek der geschiedenis van Salomo". Er worden
vaker in het OT werken geciteerd.17 Dit suggereert natuurlijk historische
betrouwbaarheid.
Het OIIerige van de geschiedenis van Achab en alles wat hij gedaan heeft, het ivoren huis
dat hij gebouwd heeft, en al de steden die hij gebouwd heeft, is dat niet beschreven in
het boek van de kronieken van de koningen van Israël? En Achab ging bij zijn vaderen te
ruste en zijn zoon Ahazia werd koning in zijn plaats. 18
Opnieuw moet de vraag gesteld worden: waar kon een redacteur deze kronieken
raadplegen? Als de Koningenboeken pas tijdens de ballingschap, dat wil
14 Dit staat bekend als het 'Deuteronomistisch Geschiedswerk'.
15 Sara Japhet, land 11 Chronicles, 44. Japhet zegt dit van de uit de vierde eeuw stammende
Kronieken-boeken, maar het geldt m.L ook voor de profeten uit de tijd van vóór de
ballingschap. Zie ook I. Kalimi, ZUr Geschichlsschreibung der Chronisten (Berlijn 1995).
16 Zie bijv. IKon. 16:5,14,20,27. Deze kronieken moet men niet verwarren met het
bijbelboek Kronieken, dat uit de vierde eeuw v.c. stamt.
17 Num. 21:14; Joz. 10:13; 2 Sam. 1:18.
18 1 Kon. 22:3940. Vertaling Nederlands Bijbelgenootschap.
378