bekijken - digitale bibliotheek voor de Nederlandse letteren

23
een ‘sexe habile’ wordt teruggebracht, is iets wat ik met Malraux niet eens kan zijn:
indien dit al zo ware in de technies-erotiese passages, dan zeker niet in de gehele
rest, die in dit boek juist van zoveel belang blijft. Mellors is hier de sterkste kreatie,
ongetwijfeld een der sterkste die Lawrence ooit gaf; om hem, volstrekt niet alleen
als minnaar, maar daarbuiten, als de lonely dog met de onverstoorbare
onbeschaamdheid, beheerst en toch voortdurend in opstand, kan men het boek
met plezier herlezen, waar het bij een eerste lezing misschien tegenvalt. Men is
geneigd een uitzonderingsgeval als dit te lezen met het tempo dat de uitzonderlike
kant schijnt te vragen, en het psychologiese gedeelte, de verantwoording der
personages juist, werkt dan zeer remmend en, meer nog dan elders bij deze auteur,
koppig en traag. Er zijn lange hoofdstukken nodig eer Connie en Mellors elkaar
definitief ‘ontmoeten’; voor de zoeker naar prikkelingen alleen, eindeloos lang.
De terugkeer naar primitieve waarden voltrekt zich ook hier langs nog andere
wegen: de mechanisatie van de wereld, het heil van de natuur, alle lievelingstema's
van Lawrence vindt men er, en voor een neo-primitief temperament lijkt de metode
hier meer dan ooit pedagogies. Lady Chatterley heeft het geluk een boswachter te
beminnen die officier is geweest in Brits-Indië en uit haat tegen de wereld tot de
oude bodem is teruggekeerd; het is niet alleen een gelukkige omstandigheid voor
haar, maar voor de auteur, die in zijn held een zo volmaakt kampioen van zijn
teorieën aan het hart drukt. Vóór Oliver Mellors als minnaar zal optreden, is de weg
metodies voor hem gebaand: hij zal geen Casanova hebben te bestrijden als
tegenwaarde bij deze vrouw, niets dan Angelsaksen, intellectuele en vervalste
Angelsaksen, Clifford Chatterley en Michaelis. De eerste is zozeer een menselike
provisiekast van wat voor Lawrence slechte eigenschappen zijn, dat hij bijna
volkomen ongeloofwaardig wordt: a-seksueel aangelegd, zoals uit zijn éne maand
honeymoon blijkt, wordt hem al dadelik iedere hoop ontzegd op een nabloei; hij gaat
naar de oorlog, komt in stukken terug, wordt weer saamgelapt en houdt het leven,
maar rijdt in een wagentje rond, verlamd en impotent. Waar brengt deze man zijn
vrouw: een gezonde jonge vrouw, gewend aan de schotse
E. du Perron, De smalle mens