Arbobalans 2000

De preventieve en correctieve kosten van arbeidsomstandigheden in het onderwijs
In 1997 heeft TNO-Arbeid de maatschappelijke kosten van arbeidsomstandigheden op macroniveau,
de ‘nationale kosten’, in kaart gebracht. 10 In 1999 zijn deze kosten voor het eerst ook op sectoraal niveau
becijferd, en wel voor de sector bouwnijverheid. 11 Onlangs is een vergelijkbare studie in de sector onderwijs
afgerond. 12 Behalve de directe kosten van arbozorg voor zieke werknemers, zijn de kosten van
arbeidsuitval, de (werkgebonden) kosten van de gezondheidszorg en de materiële vervolgkosten van bedrijfsongevallen
berekend. De studie laat zien dat deze kosten in het onderwijs relatief hoog zijn. De tabel
toont de kostensoorten.
Kosten van arbeidsomstandigheden over kostensoorten in guldens per werknemer
(prijzen 1997). 13
kosten van arbeidsuitval onderwijs bouwnijverheid alle sectoren
guldens % guldens % guldens %
Werkgebonden kosten van ziekteverzuim
Werkgebonden aandeel nieuwe
1.207 69 852 54 759 53
arbeidsongeschiktheidsuitkeringen 160 9 155 10 132 9
Werkgebonden kosten van de gezondheidszorg 258 15 213 13 247 17
Materiële gevolgkosten van bedrijfsongevallen
Kosten van arbozorg, -wetgeving en handhaving
14 1 133 8 138 10
kosten aansluiting arbodienst 86 5 158 10 136 9
Arbokosten bedrijfstakorganisaties 8 0 37 2 8 1
Kosten wetgeving en handhaving 13 1 36 2 17 1
Totaal
Koningsveld e. a., 2000
1.745 100 1.583 100 1.436 100
De totale kosten van arbeidsomstandigheden bedragen in het onderwijs 1.745 gulden per werknemer
per jaar. Dit is circa 22 procent hoger dan gemiddeld en 10 procent hoger dan in de bouwnijverheid. Met
name de werkgebonden kosten van ziekteverzuim zijn in de sector onderwijs hoog. Dit komt door het
hoge verzuimpercentage en de hoge mate waarin ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid in het onderwijs
werkgerelateerd zijn. Het gaat hierbij vooral om psychische aandoeningen; deze zijn verantwoordelijk
voor ruim 60 procent van de kosten van verzuim, arbeidsongeschiktheid en medische consumptie. In
de landelijke cijfers ligt dit aandeel beduidend lager, namelijk op 39 procent.
Opvallend is verder dat de sector onderwijs erg weinig uitgeeft aan preventie. Slechts 6 procent van de
totale uitgaven wordt besteed aan arbozorg, -wetgeving en handhaving. De overige 94 procent zijn correctieve
kosten. De balans tussen preventieve en correctieve kosten 14 ligt daarmee in de sector onderwijs
ongunstiger dan in andere sectoren, zoals de onderstaande tabel laat zien.
Balans preventieve en correctieve kosten van arbeidsomstandigheden
onderwijs bouwnijverheid nederland
Preventieve kosten 6,1 14,6 11,2
Correctieve kosten
Berekend op basis van Koningsveld e. a., 2000
93,9 85,4 88,8
Vanaf augustus 2000 zijn de budgetten van de scholen in het primair en voortgezet onderwijs en beroepsen
volwasseneneducatie structureel met 50 miljoen gulden verhoogd voor preventie, verzuimbegeleiding
en verbetering van de arbocontracten. Met deze inhaalslag valt te verwachten dat er op termijn een verbetering
optreedt in de balans tussen preventieve en correctieve kosten. Ook de uitvoering van de afspraken
over preventie in het kader van het arboconvenant Onderwijs en Wetenschappen, dat naar verwachting
nog in 2000 zal worden afgesloten, zal hieraan op termijn een positieve bijdrage leveren.
Arbobalans 2OOO 9
10 Koningsveld e. a., 1997
11 Koningsveld e. a., 1999
12 Koningsveld e. a., 2000
13 Het gaat in deze tabel om een
(kwantitatieve) illustratie van de
maatschappelijke kosten die terug
te voeren zijn op de sector waaruit
de kosten voortvloeien. Daarmee
wordt de bijdrage van de sector
aan de kosten voor arbeidsomstandigheden
inzichtelijk.
14 Onder preventieve kosten worden
de kosten voor arbozorg verstaan.
De uitgaven voor werkgerelateerd
ziekteverzuim, arbeidsongeschiktheid,
gezondheidszorg en materiële
kosten van ongevallen worden
correctieve kosten genoemd.