Arbobalans 2000

Allergene en irriterende stoffen
Allergene en irriterende stoffen komen voor op veel werkplekken in de industrie, gezondheidszorg,
bouwnijverheid en agrarische sector. Volgens ruwe schattingen krijgen 1,5 op de 1000 werknemers huiden
longklachten als gevolg van dergelijke stoffen: per jaar naar schatting 9000 werknemers. De oorzaak
van deze aandoeningen is het werken met (een combinatie van) allergene en irriterende stoffen zoals
voedingsproducten, cosmetica en zeep. De sectoren waar werknemers het meest klachten krijgen zijn de
gezondheidszorg (31%), chemische industrie (14%), de metaalnijverheid (12%), bouwnijverheid
(7,5%) en agrarische sector (7%) 35 . In 1999 zijn door de bedrijfsartsen van Arbodiensten 227 beroepshuidaandoeningen
gemeld bij het NCvB: een forse ondermelding gezien de bovenstaande schatting.
Astma is eveneens een aandoening die veroorzaakt kan worden door beroepsmatige blootstelling aan
stoffen. Jaarlijks ontstaan naar schatting 500-2000 gevallen van beroepsastma 36 . De belangrijkste oorzaken
van beroepsastma zijn latexallergie, meelstofallergie en luchtwegaandoeningen door allergene dierlijke
producten. Geschat wordt dat in de gezondheidszorg door het gebruik van latex handschoenen circa
20.000 werknemers overgevoelig zijn voor latex. Jaarlijks leidt dit in de deze sector tot ongeveer 50 nieuwe
gevallen van latexallergie 37 .
Naleving vervangingsregeling vluchtige stoffen
Per 1 januari 2000 is in de schilderssector en de wonenbranche (ca. 80.000 werknemers) een vervangingsregeling
van kracht. Sindsdien mogen de producten voor het lijmen en schilderen in woningen of andere
gebouwen een voorgeschreven maximum gehalte aan vluchtige organische oplosmiddelen bevatten. De
vervangingsregeling beoogt het ontstaan van het Organisch Psycho Syndroom (OPS) bij werknemers in
deze sectoren als gevolg van een te hoge en langdurige blootstelling aan oplosmiddelen te verhinderen.
Deze aandoening komt vooral voor bij schilders, woningstoffeerders, industriële en autospuiters en
werkenden in de grafische sector. De vervangingsregeling is in overleg met werkgevers en werknemersorganisaties
en fabrikanten tot stand gebracht. In het voortraject hebben werkgevers-en werknemersorganisaties
hun leden voorgelicht via vakbladen, trainingen, folders en een telefonische helpdesk.
De Arbeidsinspectie heeft vanaf 1 februari tot 1 mei 2000 landelijk 210 bedrijven geïnspecteerd op de
naleving van de vervangingsplicht. Bij de inspecties is onder andere gecontroleerd of de gebruikte
produkten voldoen aan de voorwaarden uit de regeling en of de werknemers zijn voorgelicht. Uit deze
landelijke controle-actie bleek dat de vervangingsregeling bij 161 bedrijven (= 77 %) werd nageleefd. In
48 gevallen (= 23 %) was bij het eerste bezoek iets niet in orde. Bij de hercontrole bleken 33 bedrijven
zich aan de regeling te houden. In 15 gevallen moet nog hercontrole plaatsvinden. Bij één bedrijf is een
boete gegeven voor het ontbreken van een risico-inventarisatie en-evaluatie.
Uit de evaluatie blijkt ook dat de vervangende producten ervoor zorgen dat schilders hun werkmethode
moeten veranderen. Vooral in nieuwbouw is het met de watergedragen verven noodzakelijk om voor het
schilderen te stoken omdat muren en wanden te veel vocht bevatten. Zelfstandige beroepsbeoefenaars
zijn nog niet altijd goed op de hoogte van de gevolgen van de vervangingsregeling. Zij betrekken hun
informatie hierover voornamelijk via leveranciers. In het najaar van 2000 zal de Arbeidsinspectie opnieuw
inspecties uitvoeren naar de naleving van de vervangingsplicht.
Arbobalans 2OOO 17
35 Mommers, e.a.,
nog niet gepubliceerd
36 Heederik, e.a., 1999
37 Smits, e.a.,
nog te publiceren