Arbobalans 2000

2.2.3 Seksuele intimidatie,agressie en geweld
Sinds 1 oktober 1994 zijn werkgevers door de Arbowet (artikel 4, lid 2) verplicht om te zorgen voor
zoveel mogelijk bescherming van hun werknemers tegen seksuele intimidatie, agressie en geweld, en
tegen de nadelige gevolgen ervan.
In 1995 zijn de inspanningen van werkgevers met betrekking tot seksuele intimidatie, agressie en geweld
onderzocht. Dit onderzoek wees uit dat ongeveer een derde van de werkgevers op dit punt beleid had
ontwikkeld. In 1999 is opnieuw onderzoek gedaan. Doel van dit onderzoek was evaluatie van de Arbowet-artikelen
over seksuele intimidatie, agressie en geweld. Er is onderzocht in hoeverre werkgevers vijf
jaar na invoering van de betreffende Arbowet-artikelen preventieve maatregelen hebben genomen en opvang
voor eventuele slachtoffers hebben geregeld. Daarnaast is getracht een eerste indruk te krijgen van
het voorkomen van seksuele intimidatie, agressie en geweld op de werkvloer. Daarbij is ook het onderwerp
pesten meegenomen.
Uit het onderzoek blijkt dat ruim een derde van alle werknemers op het werk weleens te maken heeft met
agressie en geweld. Eén op de tien werknemers heeft last gehad van seksuele intimidatie en 16% van de
werknemers wordt soms gepest. Veel slachtoffers melden hun ervaring aan een persoon of instantie die
actie kan ondernemen. Desondanks verandert er vaak niets op het werk of voor het slachtoffer.
Verbaal geweld is de meest voorkomende vorm van agressie. Vooral werknemers die direct contact met
publiek hebben, zoals baliemedewerkers, telefonisten en verpleegkundigen, hebben hier mee te maken.
In de gezondheidszorg heeft de helft van de werknemers met agressief gedrag te maken. Andere bedrijfstakken
met veel agressie en geweld zijn vervoer, handel en horeca. Bij seksuele intimidatie gaat het
onder andere om het maken van dubbelzinnige opmerkingen, handtastelijkheden, pornografische posters
en tijdschriften op het werk. Een sterk hiërarchische sfeer of machocultuur maakt een organisatie gevoelig
voor seksuele intimidatie. Werknemers die op enige wijze niet passen binnen de groep lopen een
grotere kans om te worden lastiggevallen. Bij pesten gaat het vooral om opmerkingen en grapjes ten koste
van het slachtoffer, ongelijke behandeling, negeren, intimideren, openlijk terechtwijzen en eigendommen
beschadigen. Bijna tweederde van de slachtoffers werd door collega’s gepest, één op de tien
door een leidinggevende.
Uit het onderzoek komt naar voren dat van alle slachtoffers van pesterijen 22% als gevolg van het pesten
enige tijd ziek thuis is gebleven. Dit verzuimpercentage is aanmerkelijk hoger dan het verzuim van slachtoffers
van agressie en geweld (9%) en seksuele intimidatie (7%). Het is moeilijk om de ware omvang van
het verzuim als gevolg van confrontatie met agressie en geweld, seksuele intimidatie en pesten op de
werkvloer te bepalen, zo blijkt uit het onderzoek. Dit komt omdat er geen goed registratiesysteem is, niet
alle incidenten gemeld worden en melding vaak niet tot verbetering leidt. Voor werkgevers is het mede
daardoor moeilijk om de kosten van mogelijke investeringen af te wegen tegen de kosten van verzuim. In
vergelijking met een nulmeting in 1995 blijkt dat 11% méér werkgevers de opvang en nazorg hadden
verbeterd en het gevoerde beleid in een handboek of een procedure hadden vastgelegd. Het bespreken
van seksuele intimidatie in het werkoverleg en aandacht in het personeelsblad zijn de belangrijkste
preventieve maatregelen. Een meldpunt en het aanstellen van een vertrouwenspersoon zijn de meest
genomen maatregelen voor opvang en nazorg. Dit laatste gebeurt vooral in grotere organisaties.
Arbobalans 2OOO 21