De Utrechtse munten ten tijde van bisschop David van Bourgondië

22 H. ENNO VAN GELDER
Nedersticht geslagen zouden worden, al schijnt het door zijn dood niet meer tot
werkelijke aanmunting gekomen te zijn. Ookte Wijk was intussenaan de inflatoire
emissies een einde gekomen. Nadat met Kerstmis 1489 de Bourgondische regering
tot deflatie overgegaan was, moest ook het Nedersticht volgen, ongetwijfeld
goeddeels op aandringen van de stadsregering van Utrecht. Begin februari
1490 kwam tussen bisschop en stad een overeenkomst tot stand: de stad kondigde
een nieuwe valuatie af, die evenals de onmiddellijk voorafgaande Bourgondische
het koersniveau drastisch verlaagde tot het niveau van omstreeks
1464 en de bisschop verplichtte zich tegelijk nieuwe munten van goede kwaliteit,
in overeenstemming met dit tarief, te laten slaan. De emissie is in feite zeer weinig
omvangrijk gebleven, evenals trouwens de Bourgondische van 1489.
De muntslag te Wijk leefde pas weer op toen in de Nederlanden in 1492 de
maatregelen van 1489, die zeer veel verzet hadden opgewekt, enigszins gemitigeerd
werden met de uitgifte van de vuurijzers van 1492. Bisschop David sloot
zich daar nauw bij aan: in 1492 en 1494 hadden vrij omvangrijke emissies plaats
van munten, die in muntvoet en typen bijzonder getrouwe copieën zijn van de
gelijktijdige Bourgondische munten; slechts de opvallende aan de psalmen ontleende
omschriften van het Utrechtse zilvergeld en de beeldenaar met koning
David van de gouden munten onderscheiden deze van de Bourgondische prototypen.
De Nederstichtse munt was hiermee opnieuw volledig in afhankelijkheid
van die van de Nederlanden gekomen en in de laatste dertig jaren van de politieke
onafhankelijkheid van dit gebied zou daarin nauwelijks nog verandering
komen.
De bisschoppelijke munten
Een vaste grondslag voor de indeling van de overgeleverde muntengeeft het z.g.
Liber Officiatorum van bisschop David, een tot nu toe onuitgegeven register
waarin afschriften (in een enkel geval uittreksels) zijn opgenomen van aanstellingen
van bisschoppelijke ambtenaren van allerlei aard 13
. Hierin is ook een lange
reeks commissies voor de muntmeesters te vinden. Deze aanstellingsbrieven
vermelden gewoonlijk de muntsoorten die de muntmeester in het verkeer mocht
brengen met een specificatie van gewicht en gehalte, benevens de verdere voorwaarden,
o.a. het bedrag van de aan de bisschop af te dragen sleischat. Zoals
regel is bij dergelijke commissies ontbreekt iedere beschrijving van de beeldenaar
van de uit te geven munten. Rekeningen betreffende de muntslag zijn in het
geheel niet bewaard, zodat niet kan worden nagegaan hoeveel stuks van iedere
soort in omloop zijn gebracht; zelfs is het niet zeker dat alle in de commissies
genoemde soorten inderdaad geslagen zijn..
1 3
Overigens schijnt het register, vooral tegen het einde van de regeringsperiode,
Rijksarchief Utrecht, Bisschoppelijk archief no 373.