De Utrechtse munten ten tijde van bisschop David van Bourgondië

16 H. ENNO VAN GELDER
•dige vreemde munten, hetgeen tot uiting kwam in stijging van de koersen der
goudstukken. In 1466 werd de aanmunting van stuivers van het oude type, en
thans ook van dubbele stuivers, weer opgenomen; de muntvoet moest daarbij
•echter, in overeenstemming met de feitelijke situatie, met ruim 10% worden
verlaagd. Opnieuw had een zeer ruime productie plaats, zeer waarschijnlijk gestimuleerd
door een stijging van de zilverproductie der midden-Europese mijnen:
ook buiten het gebied van Karei de Stoute is na ca 1465 een grote opleving
van de aanmunting van zilver te constateren, o.a. in de noord-oostelijke
Nederlanden en in het Rijnland.
Met de invoering van de vuurijzer-reeks in 1474 verliet de regering echter de
-politiek om de stabiliteit van de munt, zover dat mogelijk was, te handhaven.
De nieuwe uitgifte betekende niet alleen een verdere verzwakking van de stuiver,
maar tevens een verhoging van de sleischat: het begin van een streven om
-de muntslag aan fiscale doeleinden dienstbaar te maken. Vooral tijdens het regentschap
van Maximiliaan (1482-1494), toen de regering voor enorme kosten
van binnen- en buitenlandse oorlogen stond, werd de muntslag in sterke mate
ten bate van de schatkist geëxploiteerd. In snel tempo volgden de emissies elkaar
op, waarbij de nieuwe munten telkens voor hogere nominale koersen werden
uitgegeven en de winst uit de verwerking van oudere, lager getarifieerde
istukken in de vorm van sleischat in de regeringskas vloeide. Op de vuurijzers
volgden de Mechelaars van 1485, At griffioenen van 1487 en de Bommelaars van
1488; het 3 stuiverstuk in deze laatste reeks bevatte nauwelijks meer zilver dan
de enkele stuiver van 1466. De intrinsieke waarde van de stuiver was in ruim 20
jaar tot bijna een derde gedaald; in overeenstemming daarmee liepen de koersen
van de gouden munten, uitgedrukt in deze povere stuivers tot astronomische
getallen op.
In 1489 maakte de regering van de Nederlanden echter abrupt een einde aan
•deze ontwikkeling. Met Kerstmis van dat jaar werden nieuwe munten, even
goed als die van Philips de Goede, ingevoerd, waarbij van exorbitante sleischat
werd afgezien, en werden de koersen teruggebracht tot het lage niveau van 30
jaar geleden. Ondanks een aantal overgangsbepalingen leidde deze plotselinge
revaluatie tot veel verzet bij het met de inflatie van de afgelopen jaren vertrouwd
geraakte publiek. Enige verzachting bleek dan ook noodzakelijk: de nieuwe
vuurijzers van 1492 bevatten iets minder zilver dan de vroegere, maar dit was
noodzakelijk om ze in omloop te kunnen brengen als gelijkwaardig met de
exemplaren uit 1474, die inmiddels door slijtage hadden geleden en met Luikse,
Utrechtse en andere naslagen waren vermengd. Daarna begint een periode van
-vrijwel stabiele munt, die meer dan een halve eeuw zou duren.
Deze ontwikkeling van de muntslag in de Bourgondische Nederlanden is de
-voornaamste factor geweest die de geschiedenis van de muntslag van bisschop