De Utrechtse munten ten tijde van bisschop David van Bourgondië

30 H. ENNO VAN GELDER
in 1457, het hoofdbestanddeel vormt (nos 29 en 30). De zilveren munten (nos 32
en 33) vertonen, evenals de munten van 1482, het vuurijzertype, dat ook in de
Bourgondische Nederlanden in hetzelfde jaar opnieuw was ingevoerd. Iedere
munt van de reeks draagt thans op de keerzijde een verschillende aan het boek
der Psalmen ontleende spreuk.
Ook de munten van 1494 leveren betrekkelijk weinig problemen. Voorgeschreven
werden drie goudstukken, een gulden en halve gulden van 16 karaat
zoals de voorafgaande Davidsguldens, en een gulden van 18 karaat, het gehalte
van de contemporaine guldens van de Rijnse keurvorsten. Nu is wel een gulden
met tronende Christus bekend (no 35), die hetzelfde type als de keurvorstelijke
guldens vertoont, maar in de wisselaarsinstructies wordt dit stuk op een gehalte
van 16 karaat gesteld, zodat we hierin de Davidsgulden van 1494 moeten zien.
De Rijnse gulden en de halve Davidsgulden zijn blijkbaar niet teruggevonden of
wellicht in het geheel niet geslagen. Dubbele en enkele stuivers met jaartal 1494
zijn evenmin bekend; aangezien echter voor deze denominaties de voorschriften
niet waren gewijzigd, is vermoedelijk, indien nog aanmunting heeft plaats gehad,
het type van 1492 onveranderd gehandhaafd. Wel zijn de voorgeschreven halve
en kwart stuiver, waarvan gewicht en gehalte iets waren verlaagd, met het nieuwe
jaartal 1494 bekend (nos 38 en 39). Bovendien blijkt nog, hoewel de instructie
daar niet van spreekt, een achtste stuiver (no 40) van aansluitend type te zijn
geslagen. Tenslotte is nog bekend een halve stuiver zonder jaartal die op de kz.
in plaats van de gebruikelijke leeuwtjes en lelietjes afwisselend leeuwtjes en
cirkeltjes vertoont (no 37). Omdat deze versiering ontleend is aan de Bourgondische
halve stuivers, van 1493, moet dit stuk in 1493 of 1494 zijn geslagen, vermoedelijk
voorafgaand aan het definitieve type met jaartal 1494.
Het in hetzelfde jaar 1494 nog afzonderlijk voorgeschreven duitken is niet
teruggevonden. Evenmin zijn aan te wijzen stuivers en halve stuivers van Overijssels
type die krachtens een instructie van 1495 in de nieuw op te richten munt
te Hasselt in Overijssel geslagen zouden worden. Wellicht zijn de voorbereidingen
voor de oprichting van dit atelier door de dood van de bisschop in het volgende
jaar onderbroken. Van aktiviteit van dit atelier blijkt trouwens pas in de
eerste jaren van Davids opvolger bisschop Frederik van Baden: eind 1497 werd
daar opnieuw personeel aangesteld.
Een enkel woord moet gewijd worden aan de koersen waarvoor de muntstukken
in het verkeer gebracht zijn. In de instructies wordt hier bij de goudstukken
nooit, bij de zilverstukken slechts in een aantal gevallen uitdrukkelijk melding
van gemaakt. Voor de laatste is echter meestal de daar genoemde benaming wel
duidelijk genoeg. Er behoeft bijv. niet aan getwijfeld te worden dat de Davidsstuiver
van 1457 inderdaad bij uitgifte een koers van 1 stuiver had, al is deze