De Utrechtse munten ten tijde van bisschop David van Bourgondië

UTRECHTSE MUNTEN DAVID VAN BOURGONDIË 29
De instructie van juli 1488 geeft nog een extra probleem, omdat de overgeleverde
tekst kennelijk corrupt is. Voorgeschreven worden munten van 6 en 3
wit en l stuiver). Het in de tekst voor de halve stuiver genoemde gewicht en
gehalte zijn in 1488 zeer aanvaardbaar, maar een niet reeds elders geclassificeerd
muntstuk van dit gewicht is niet bekend. Voor de kwart stuiver worden daarentegen
een gewicht en gehalte opgegeven dat veel te laag is (welk van beide cijfers
een verschrijving bevat is niet te raden). Slechts één muntje, waarvoor in geen
enkele andere reeks redelijkerwijze een plaats te vinden is, kan met grote reserve
hier geplaatst worden (no 24). Het is een type dat aan de stukken van 1469/70
herinnert, maar blijkens het aan Bourgondische munten uit de jaren '80 ontleende
leliekruis op de kz. later geslagen moet zijn.
Voor de emissie van 1490 is de eigenlijke instructie niet in het commissieboek
ingeschreven, noch elders teruggevonden. Wel is bekend 22
de aanstelling op 1
februari van een nieuwe muntmeester, waarin diens verplichtingen slechts in het
algemeen omschreven worden, en een overeenkomst met de stad Utrecht van 3
februari, waarin de bisschop op zich neemt nieuwe munten te laten slaan, nl.
guldens, stuivers, halve en kwart stuivers, alles in overeenstemming met het
nieuwe munttarief dat in navolging van de Bourgondische revaluatie van Kerstmis
1489 tegelijk werd afgekondigd. Uit dit laatste volgt dat gewicht en gehalte
van de nieuwe munten ongeveer gelijk aan die van de Bourgondische reeks van
1489 geweest moeten zijn. Verder blijkt uit Utrechtse tarieven dat inderdaad in
1490 een muntslag heeft plaats gehad: uitdrukkelijk worden genoemd een
Utrechtse halve stuiver „anno XC gemunt" en stuivers die in het eerstvolgende
tarief na 1490 als „laetst gemunt" worden aangeduid; deze stukken worden in
waarde gelijk gesteld aan de overeenkomstige Bourgondische munten van 1490.
De in 1490 geslagen halve stuiver kan met enig vertrouwen herkend worden in
een stuk van het vereiste gewicht, met samengesteld wapen in het veld (no 27) en
zeer waarschijnlijk sluit daarbij aan een kwart stuiver die weliswaar een ander
wapen draagt (no 28), maar dezelfde interpunctie heeft en de op geen andere
munten van bisschop David gebruikte spreuk „Sit nomen Domini benedictum".
De ongetwijfeld eveneens geslagen stuiver is niet teruggevonden en van de gulden
ontbreekt zelfs iedere aanwijzing dat uitgifte inderdaad heeft plaats gevonden.
In tegenstelling tot de voorafgaande emissies zijn de munten geslagen krachtens
de instructie van 1492 weer vrij gemakkelijk aan te wijzen. Zij zijn te herkennen
aan het jaartal. Van de in de instructie voorgeschreven stukken is alleen
de dubbele stuiver niet teruggevonden. Voor de hele en halve gulden werd een
nieuwe beeldenaar ontworpen, waarin de afbeelding van koning David, evenals
2 2
Van der Chijs, Utrecht, p. 305.