De Utrechtse munten ten tijde van bisschop David van Bourgondië

UTRECHTSE MUNTEN DAVID VAN BOURGONDIË ' 15
koersen wezenlijk te beïnvloeden, iets waartoe deze in feite allerminst in staat
was.
Kolom 5 geeft tenslotte de koersen van de gouden Rijnse gulden in de tariefplakkaten
van de Bourgondische Nederlanden 7
. Ook hier blijkt weer - afgezien
van kleine discrepanties veroorzaakt door uiteenlopende publicatiedata - de
ontwikkeling volkomen gelijk te lopen.
Deze parallellie is voor de beoordeling van de Utrechtse ontwikkeling van bijzonder
belang. Immers, wanneer het waardeverloop van de zilveren stuiver -
want daar komen deze cijfers in feite op neer - in het grote gebied van de
Bourgondische Nederlanden en in het in vergelijking zeer kleine Utrechtse
Nedersticht dezelfde blijkt te zijn, mag wel aangenomen worden, dat de oorzaken
van deze ontwikkeling niet in Utrecht, maar in de Nederlanden liggen.
Met andere woorden, de zilveren stuiver die de basis van het Utrechtse geldwezen
vormt, is niet een afzonderlijke Utrechtse munt, maar de zilveren stuiver
van de Bourgondische Nederlanden. Dit was ook trouwens wel te verwachten.
Alleen al het woord stuiver, dat in de Utrechtse rekeningen tegen 1450 opduikt
ter aanduiding van een concreet zilverstuk, is aanvankelijk alleen gebruikt als
naam van de in 1434 door Philips de Goede ingevoerde munt van vierlandertype.
In dezelfde richting wijzen de Nederstichtse muntvondsten, waarin gedurende
de gehele periode van David Bourgondische munten de grootste homogene
groep vormen. Kennelijk heeft het Bourgondische geld het verkeer in het
Nedersticht, dat toch altijd al zo nauw met Holland verbonden was, beheerst.
De muntslag te Wijk in opdracht van bisschop David heeft aan de circulatie
geen eigen karakter gegeven, waarbij de vraag voorlopig in het midden gelaten
kan worden of deze muntslag vrijwillig dan wel noodgedwongen aan het Bourgondische
voorbeeld aangepast werd.
In ieder geval is de munt van de Bourgondische Nederlanden bepalend geweest
voor het Nedersticht. De geschiedenis van deze munt 8
dient dan ook hier
in hoofdtrekken in herinnering geroepen te worden. De invoering van de stuiver
had in 1434 eenheid van munt gebracht in de gewesten die onder bewind van
Philips de Goede stonden. Na een zeer overvloedige aanmunting in de jaren
1434 - ca 1440, waardoor de meeste oudere zilverstukken versmolten werden,
trad een periode van zeer geringe productie in. In de volgende kwart eeuw ging
de gemiddelde waarde van de omlopende stuivers, zoals hiervoor beschreven,
achteruit door slijtage, door snoeien enz. en door bijmenging van minderwaar-
7
8
Bijeen te vinden in: C. R. Hermans, Nederlandsche Munt-evaluatien uit de jaren 1474-1499,
's-Hertogenbosch 1846.
P. Spufford, Monetary Problems and Policies in the Burgundian Netherlands 1433-1496,
Leiden 1970 en H. Enno van Gelder in JMP 38 (1951), p. 42-54.