hoofdstuk - ImageEvent

internationaal; hij onderhield contacten met Nederlandse en Duitse kunstenaars en ontving meer
opdrachten uit het buitenland dan in zijn geboorteland Belgiaë.
De beeldhouwer Charles van der Stappen (1843-1910) maakte in 1898 een van de weinige karakteristieke
Art Nouveau beelden, een buste van een sphinx in marmer, waarvan ook een bronzen en een ivoren
versie bestaan.(afb. 112) Het thema van de mysterieuze sphinx was populair onder de symbolistische
schilders, maar werd in de beeldhouwkunst zelden uitgebeeld. Het gebruik van ivoor was onder de
Belgische kunstenaars omstreeks 1900 breed verspreid, vooral vanwege de beschikbaarheid van het
materiaal uit de Belgische kolonie Congo.(afb. 113)
Ook de beeldhouwer George Minne (1866-1941) vertoont in zijn werk de invloeden van het symbolisme
en de Art Nouveau. Zijn bekendste werken zijn beelden van naakte, magere jongelingen die volstrekt in
zichzelf gekeerd zijn. Een aantal ervan werd ontworpen voor zijn 'Fontaine des Agenouillés'. Door hun
sobere, haast geometrische houdingen en vloeiend gehakte steenoppervlakken werken zij buitengewoon
decoratief.(afb. 114)
Van de beeldhouwers die omstreeks 1900 werkten demonstreerden Constantin Meunier (1831-1905) en
Rik Wouters (1882-1916) in hun werken een sterke sociale bewogenheid. Meuniers oeuvre is grotendeels
gewijd aan de arbeidersklasse. Zijn stijl is sober, massa's zijn opgezet in grote vlakken zoals bij de
imposante rustende 'Puddleur' uit 1884, die was bedoeld als een onderdeel van het grote 'Monument du
Travail' dat pas na zijn dood in Brussel werd opgericht.(afb. 115) In een robuuste, losse modelleerstijl, die
aan Rodin herinnert, ontwikkelde Rik Wouters een oeuvre dat eveneens deels is gewijd aan alledaagse
onderwerpen, zoals 'Les soucis domestiques' uit 1913 waarvoor zijn vrouw model stond.(afb. 116)
Wouters overleed op 34-jarige leeftijd als oorlogsvluchtelaing in Nederland aan kanker.
De verniewing van de kunstnijverheid vond in Nederland aan het eind van de 19de eeuw het eerst plaats
in de ceramiek. Belangrijke bron van inspiratie was de kunst van het Verre oosten, meer specifiek die van
Java dat toen nog een Nederlandse kolonie was. Pionier was de ontwerper T.C.A. Colenbrander (1841-
1930), wiens abstracte, kleurrijke ornamenten voor de Haagse ceramiekfabriek Rozenburg hoogst
oorspronkelijk waren. Natuurlijke, grillige patronen en exotische (pseudo-islamitische en Javaanse)
motieven zijn tot één geheel gebracht. Zijn monumentale kaststel Dag en Nacht uit 1885 is een eenzame
voorloper van de Nederlandse nieuwe kunst.(afb. 117)
De Rozenburg-fabriek kreeg internationale faam met een nieuw gegoten product, het zeer dunne
eierschaal-porselein dat in 1900 op de Wereldtentoonstelling in Parijs werd gelanceerd. Het procedé, dat
door Jurriaan Kok was ontwikkeld maakte het mogelijk om ook vierkante en hoekige vormen te maken.
De ranke voorwerpen werden op asymmetrische wijze beschilderd, vaak door Japanse voorbeelden
geinspireerd.(afb. 118)
Naast de industrieel vervaardigde ceramiek waren ook 'studio-potters' vroeg actief bij de ontwikkeling
van de nieuwe stijl. Joseph Mendes da Costa (1863-1939) vormde in een met zoutglazuur gedecoreerd
steengoed (grès) allerlei gestileerde dier- en mensfiguurtjes.(afb. 119) Ook bij hem is het sierlijke lijnenspel
van grote betekenis. Mendes da Costa legde zich, zoals zoveel van zijn Nederlandse kunstbroeders toe op
de dierplastiek. Vooral zijn zittende aapjes zijn van een ongewone spontaniteit en directheid. Zijn
inspiratiebronnen waren zeer divers, maar veel ideeen ontleende hij aan de Chinese ceramiek uit de Tangdynastie
die in deze jaren op grotere schaal in Europa bekendhaeid kreeg.
30
Genootschap gesticht in 2002 voor studie en behoud pvan beeldhouwkunst uit de Lage Landen
www.lowcountriessculpture.org • info@lowcountriessculpture.org