hoofdstuk - ImageEvent

verschillende modellen die het glashuis kon leveren. Een bol, transparant glas op ronde voet, geheel
versierd met kleine leeuwemaskers komt in verwante vorm ook voor in de Colinet catalogus als een
'cibore', een oude naam voor een glas voor bier of wijn.(afb. 10, 11) Ze werden naar keuze met of zonder
deksel geleverd. Het model en de decoraties werden in dit geval waarschijnlijk aan een voorbeeld in zilver
ontleend. Dat de glasblazers die het façon de Venise maakten zo goed in staat waren dergelijke modellen van
edelmetaal te reproduceren bewijst hun grote technische vaardigheid. Karakteristieken van dit verfijnde en
elegante glas zijn de heldere, dunne glaswand en de subtiele decoratieve accenten, de ribben, de
reliëfmaskers, de kleine turquoise glasparels en de verguldinag.
In 1581 vestigde de eerste 'glasmaker Venetiaanse stijl' zich vanuit Antwerpen in de Noordelijke
Nederlanden: Govaert van der Haghe kreeg van de stad Middelburg een vestigingsvergunning en een
jaarlijkse subsidie. Zijn glashuis beheerste binnen tien jaar de hele markt van de Noordelijke Nederlanden
voor façon-glas. Bij zijn dood in 1605 nam een Italiaan, Antonio Miotti, de glasfabriek over. Het bedrijf
had toen, naast de glasblazers, ongeveer zestig kinderen en weduwes in dienst! Na Middelburg volgden
andere steden: Amsterdam in 1597, Rotterdam en Den Haag in de vroege 17de eeuw gevolgd door
kleinere en vaak weinig succesvolle bedrijfjes in kleinere plaaatsen als Gorkum, Nijmegen of Zutphen.
Een verwante kunsttak, die zich vooral in Antwerpen ontplooide, was het beschilderen van glasruitjes,
vaak in serie. Het merendeel van de productie werd gedaan door anonieme glasschilders, die gebruik
maakten van ontwerpen van andere kunstenaars of van bestaande grafische voorbeelden. Van enkele
kunstschilders is eigenhandig glasschilderwerk bekend, zoals Dirck Crabeth (werkzaam c. 1540-1570) uit
Gouda en de oudere Dirck Vellert (ca. 1480-1540) uit Antwerpen. Met de precisie van een pentekenaar
schilderde de laatste de Triomf van de eeuwigheid, een voorstelling uit een reeks naar I Trionfi van Petrarca.(afb.
12) Op een triomfwagen, getrokken door de vier symbolen van de evangelisten - engel, adelaar, stier en
leeuw - troont de Drieëenheid als symbool van de eeuwigheid. Het ruim 20 centimeter hoge ruitje is
gesigneerd DV en gedateerd 1517, wat wijst op het hoge belang dat aan dergelijk werk werd gehecht. De
oorspronkelijke bestemming van dit glaspaneeltje is onbekend; wel zijn series ruitjes met de Trionfi bekend
uit woonhuizen van vermogende burgers. Gezien het onderwerp zal de opdrachtgever een humanistische
achtergrond hebben gehad.
Renaissance in de beeldhouwkunst
De eerste sporen van de nieuwe Renaissance-stijl, die op de klassieke Oudheid teruggreep en via Italië en
Spanje de Nederlanden bereikte, worden gevonden in het zuiden. Via de adel als opdrachtgever
verspreidde de stijl zich in de eerste helft van de 16de eeuw over het hele land. Mechelen, waar
landvoogdes Margaretha van Oostenrijk in 1507 haar hof vestigde, speelde bij de intrede van de nieuwe
stijl een hoofdrol als cultureel en intellectueel middelpunt van noordelijke renaissance-stijl en van het
humanisme. Margaretha trok belangrijke buitenlandse kunstenaars aan die een moderne Italiaans
geinspireerde hofstijl introduceerden. Beeldhouwers als Conrad Meit en Jan Mone van Metz vonden bij
haar emplooi. Meit was afkomstig uit Worms (Duitsland). Hij werkte eerst in Middelburg voor admiraal
Philip van Bourgondië en trad vervolgens in dienst van het Mechelse hof (1514-1530). Daar legde hij zich
toe op kleine portretten in hout en op bronzen beeldjes naar Italiaans voorbeeld, bedoeld voor de
kunstcollectie van de landvoogdes of als diplomatieke geschenken. Zijn monumentale hoofdwerk zijn de
graftombes voor Margaretha van Oostenrijk, Margaretha van Savoyen en Philibert van Savoyen in Brou
(Bourg-en-Bresse) uit 1526-1531. Hier domineert in de grafarchitectuur nog een flamboyante late gotiek,
terwijl de gebeeldhouwde figuren - vooral de putti - een nieuawe, Italiaanse geest uitstralen.
6
Genootschap gesticht in 2002 voor studie en behoud pvan beeldhouwkunst uit de Lage Landen
www.lowcountriessculpture.org • info@lowcountriessculpture.org