Nederlands in het buitenland Buitenlands in het Nederlands

F r a n k r ijk
butier. Het Engels kent verschillende vormen: freebooter (vanaf 1570),
en het gewone woord filibuster (vanaf 1587). Dit laatste heeft in het
verleden vele varianten gehad, zoals flibutor, flibustier, filibustier. Het
Spaans kent filibustero (ontleend aan het Frans), het Duits Freibeuter.
Het Duitse woord is aan verschillende talen doorgeleend, zoals
Deens fribytter en Italiaans farabutto-, het Italiaans kent daarnaast ook
filibustière, dat het uit het Spaans geleend heeft. Ook het Franse
woord is doorgeleend, bijvoorbeeld aan het Russisch: flibustjer.
In het Engels, Frans en Spaans duidt het woord piraten aan die in
de zeventiende en achttiende eeuw langs de Spaanse kusten van
Midden- en Zuid-Amerika huishielden en dezelfde werkplek hadden
als de boekaniers, met wie ze in de zeventiende eeuw soms samenwerkten
en met wie ze wel op één hoop gegooid worden.
De vormen met fr- zijn rechtstreeks uit het Nederlands geleend,
maar waar komen de vormen met fl- vandaan? Dat blijft onzeker. De
Oxford English Dictionary acht het mogelijk dat er invloed is geweest
van vlieboot, dat in dezelfde talen geleend is als vrijbuiter: Engels fly-
boat, Frans flibot, Spaans flibote, Duits Flieboot. De verandering van/r-
in fl- heeft waarschijnlijk in het Engels plaatsgevonden. De Franse
etymologische woordenboeken menen tenminste dat de Franse vorm
een ontlening aan Engels flibutor is - hoewel deze Engelse vorm
slechts eenmaal is aangetroffen.
De invoeging van een heeft zeker in het Frans plaatsgevonden.
In het Frans werd namelijk lange tijd in veel woorden een s voor een
medeklinker geschreven, die echter niet uitgesproken werd en op
den duur dan ook verdween. Meestal werd de klinker waarachter de ^
had gestaan lang, wat binnen een woord werd aangegeven met een
dakje, vergelijk fête, blâmer met ouder feste, blasmer. Als gevolg daar­
van wist men niet altijd meer precies voor welke medeklinkers nu wel
en voor welke geen 5 geschreven diende te worden, en ging men ook
Zen schrijven waar ze niet hoorden. En zo werd flibutier veranderd in
flibustier. Deze vorm is eind achttiende eeuw door de Engelsen opnieuw
overgenomen, wat de Engelse vorm flibustier verklaart. Tot
midden negentiende eeuw was dit het gebruikelijke Engelse woord,
maar toen werd het vervangen door de vorm filibuster, die was ontleend
aan Spaans filibustero.
26