Nederlands in het buitenland Buitenlands in het Nederlands

N o o r w e g e n
Noorse leenwoorden
in het Nederlands: kril, lemming
en kraak
In Noorwegen wordt aan i universiteit door 5 docenten
Nederlands gedoceerd aan circa 20 studenten
Noorse leenwoorden bestrijken twee gebieden: de wereld van de ski:
loipe, ski, slalom, telemark, en fauna die specifiek is voor Noorwegen:
kril, lemming, kraak. We beperken ons hier tot de fauna.
Kril duidt de planktonkreeftjes aan waarmee baardwalvissen zich
voeden. In het Noors betekent kril ‘vissenbroed’; het woord is verwant
met ons kriel. We hebben het deze eeuw overgenomen.
Lemmingen duiken regelmatig in Nederlandse kranten op. Hun
bekendheid danken deze knaagdieren aan hun gewoonte om eens in
de zoveel tijd massaal weg te trekken. Deze gewoonte heeft geleid tot
zinnen als: ‘maar dat wil niet zeggen dat we ons als lemmingen op
high tech sectoren moeten storten’, ‘als een kudde wilde lemmingen
zwermt de menigte uit over het plein’, ‘als lemmingen zullen toeristen
naar verre en veel te hete stranden stromen’, ‘als lemmingen
jagen de Nederlandse bouwers elkaar op met lage prijzen’ - alle uit
N RC Handelsblad. De reden van de massale trektochten van lemmingen
is overbevolking. Onder bepaalde omstandigheden doet zich van
tijd tot tijd een bevolkingsexplosie voor onder de lemmingen. Deze
wordt tegengegaan door een massale trektocht in zuidelijke richting,
waarbij de meeste dieren omkomen doordat ze zich in de zee, in
rivieren of ravijnen storten. Niet alleen in het Nederlands worden
mensen die zich blindelings en massaal ergens heen haasten, met
lemmingen vergeleken: het spitsuur wordt in het Engels wel lemming
rush of lemming-like rush genoemd.
Met kraak wordt een reusachtige achtarmige inktvis of een grote
5 1