Nederlands in het buitenland Buitenlands in het Nederlands

T u r k ije
leren kennen. Het woord wordt voor het eerst in 1676 genoemd en
is een vertaling van coffee house, dat in het Engels sinds 16 15 voorkomt.
In de Lage Landen werd een koffiehuis kennelijk onmiddellijk
een plaats waar van alles gebeurde, want er werden vele kluchten
geschreven met als titel Y (oude, vermaeckelijk) coffy-huys of koffyhuis\
de eerste klucht met zo’n titel verscheen al in 1678.
Drie eeuwen later is, eveneens uit het Engels, of beter uit het
Amerikaans-Engels, de coffee-shop overgenomen. In 1984 duikt het
woord voor het eerst op in de Grote Van Dale, met de betekenis
‘gelegenheid waar men koffie en andere niet-alcoholische dranken en
ook wel kleine schotels, snacks kan krijgen’. Deze betekenis staat nog
ongewijzigd in de laatste druk, terwijl de betekenis waar iedere
Nederlander en menig buitenlander aan denkt bij het horen van het
woord coffee-shop ontbreekt, namelijk: plaats waar softdrugs verkrijgbaar
zijn. Deze betekenis bestaat alleen in het Nederlands, niet in het
Engels.
Het Franse woord voor koffie, café, kreeg de betekenis ‘koffiehuis’,
en vanaf 1694 ‘dranklokaal’ in het algemeen. In die betekenis
hebben wij het overgenomen. Daarnaast bestaan er nog steeds koffiehuizen,
die een aparte horeca-categorie vormen.
Koffiedrinken bleef niet beperkt tot openbare gelegenheden.
Vanaf het midden van de achttiende eeuw drong het ook het gezinsleven
binnen. En toen het eenmaal zo normaal geworden was, ging
het een rol spelen in het volksgeloof. In Duitsland geloofde men dat
je mooi werd als je koude koffie dronk. Algemeen verbreid is de
waarzeggerij op grond van koffiedik, het zogenaamde koffiedik kijken.
Hiermee vermaakten Parijse dames zich al in het begin van de achttiende
eeuw. In de volksgeneeskunde speelt de koffie tot op heden
een rol. Dit leidt tot wijsheden als: wie de hik heeft, moet een koffie­
boon eten, of: maagpijn verdwijnt, als je na het eten een mespunt
gemalen koffie inneemt.
Inmiddels bereidt men de koffie overal op een andere manier. De
Italianen hebben een hoog niveau bereikt, met vormen als cappuccino
en espresso. En er bestaat inmiddels een groot verschil tussen de N ederlandse
koffie en de Turkse, waarvan hij afstamt.
7 4