Nederlands in het buitenland Buitenlands in het Nederlands

R u s l a n d
Russische leenwoorden
in het Nederlands: doerak,
pierewaaien en mammoet
In Rusland wordt aan 6 universiteiten door 1 2 docenten
Nederlands gedoceerd aan circa 150 studenten
De twee onverwachtste leenwoorden uit het Russisch zijn doerak en
pierewaaien - onverwacht omdat je deze woorden hun Russische
komaf niet aanziet. Doerak is voor het eerst in 1879 opgetekend, met
de opmerking: 'een scheldwoord dat door het onbeschaafde volk in
de groote hollandse steden, en ook elders in Nederland, geenszins
zelden gebruikt wordt.’ Het is waarschijnlijk al ouder - scheldwoorden
worden meestal pas laat opgetekend door de preutse woordenboekenmakers.
Het zal hier dan bekend geworden zijn door de
kozakken, die begin negentiende eeuw samen met de Engelsen het
napoleontische leger uit Nederland hebben verdreven. In het Russisch
heeft doerak eindklemtoon en betekent het ‘domoor, dwaas’.
Pierewaaien is nog veel eerder geleend: het stamt uit de zeventiende
eeuw en is waarschijnlijk door zeelui van Archangelsk naar Nederland
gebracht. Het gaat terug op Russisch pirovaf ‘fuiven’ en is
volksetymologisch beïnvloed door pieren ‘spelen’ en waaien.
Het intrigerendste Russische leenwoord is mammoet, de naam van
een grote, behaarde olifantachtige uit de ijstijd. De reusachtige
mammoetresten die eerst in Siberië en later ook elders gevonden
werden, spraken zeer tot de verbeelding. Het Handwörterbuch des
deutschen Aberglaubens verhaalt hoe de reusachtige botten in verband
werden gebracht met oude mythische voorstellingen van enorme
mensen die nog voor de zondvloed de aarde bewoonden en geweldige
gebouwen oprichtten. Men bewaarde de botten op speciale, heilige
plaatsen, bijvoorbeeld in de kerk. Later ging men het gebeente
60