Dichter bij diabetes - Bvvde

Een HHS kan ook worden veroorzaakt door stresserende factoren zoals infecties (vooral bij sepsis)
en cardiovasculaire ziekten. Ook diabetogene medicatie zoals corticosteroïden kan een luxerende
rol spelen bij het ontstaan van HHS. Daarnaast is dehydratie van meet af aan een belangrijke
factor in de pathogenese. Het lessen van de door dehydratie veroorzaakte dorst met
koolhydraathoudende dranken kan een verdere verslechtering van HHS bevorderen.
Oudere patiënten zijn bij hyperglykemie extra kwetsbaar voor dehydratie. Hierbij spelen toename
van insulineresistentie en een verminderd dorstgevoel een belangrijke rol. De voornaamste
klachten die bij hyperglykemie met dehydratie, zonder ketoacidose, kunnen optreden zijn: veel
plassen, dorst, droge tong en lage huidturgor. Daarnaast zijn er bewustzijnsstoornissen, die meer
uitgesproken kunnen zijn dan bij het diabetisch ketoacidotisch coma. De ademhaling is normaal.
Het HHS kan gecompliceerd worden door trombo-embolische afwijkingen (CVA, myocardinfarct,
mesenteriale trombose). Meestal zal de presentatie van een hyperosmotische hyperglykemische
bij een diabetespatiënt zich buiten het blikveld van de praktijk-ondersteuner afspelen. Toch kan de
praktijkondersteuner bij uitzondering te maken krijgen met een dergelijke complicatie. Dit kan zowel
acuut in het directe contact met de patiënt zijn als in de nazorg na een doorgemaakte
hyperglykemische ontregeling in de avond-, nacht- en weekenddienst. Hierbij heeft de
praktijkondersteuner vooral de taak om samen met de huisarts te analyseren hoe een dergelijke
ontregeling heeft kunnen ontstaan en in de toekomst mogelijk voorkomen kan worden. Daarom is
het van belang dat de praktijkondersteuner deze complexe ontregeling kan herkennen. Afgezien
van het uiteindelijke inhoudelijke beleid, is het hierbij van groot belang dat direct overleg met de
behandelend huisarts plaatsvindt.
3.4 Behandeling van hyperglykemische ontregeling
Hyperglykemische ontregeling wordt opgevangen met behulp van ultrakortwerkende
insulineanalogen (insuline Aspart: NovoRapid®, insuline Lispro: Humalog®). Het werkingsprofiel
van deze ultrakort-werkende insulineanalogen vermindert de kans op late hypoglykemie. Bijspuiten
gebeurt volgens de 2-4-6-regel; onder controle van de bloedglucose om de twee uur wordt insuline
bij gespoten tot de bloedglucosewaarde 20 mmol/L wordt 6 IE bij gespoten. Twee
uur na een extra insulinetoediening vindt weer een bloedsuikercontrole plaats (kader 5).
Tabel 3.1 De 2-4.6-regel voor de opvang en controle van hyperglykemische ontregeling.
Glucosebepaling om de 2 uur tot glucose < 15 mmol/L.
Bijspuiten met ultrakortwerkende insuline afhankelijk van de gemeten bloedglucose. Glucose-
15-20 mmol/L: 4 E ultrakortwerkende insuline.
Glucose >20 mmol/L: 6 E ultrakortwerkende insuline.
Bij hyperglykemie met dehydratie en verminderde nierfunctie, bij gebruik van orale medicatie,
behoort met metformine tijdelijk te worden gestopt.
Een ernstige hyperglykemische ontregeling met ketoacidose is een urgente toestand die
onmiddellijk klinische opname vereist. Ook bij een hyperosmotische hyperglykemisch ontregeling
dient bij onvoldoende verbetering op het ingezette beleid een opname te worden overwogen.
Braken bij een hyperglykemische ontregeling moet als een urgentie behandeld worden. Meestal
wijst braken op een dreigende hyperglykemische ontregeling met ketoacidose. Door uitdroging kan
er ook een hyperosmolaire ontregeling ontstaan. Het advies hierbij is om frequent kleine
hoeveelheden vocht toe te dienen, eventueel ondersteund door een anti-emeticum om het
overgeven te stoppen. Hierbij kan metoclopramide in zetpilvorm 20 mg 2-3 dd een goede keus zijn.