Dichter bij diabetes - Bvvde

Questionnaire (W-BQ12) en de Diabetes Health Profile (DHP). Daarnaast is er de PAID: Problem
Areas in Diabetes Scale (vertaald in het Nederlands in 2006). De verschillende diabetesspecifieke
vragenlijsten (Problem Areas In Diabetes, Angst voor Hypoglykemie Vragenlijst, Diabetes Angst
voor Spuiten en Prikken-vragenlijst, Vertrouwen in Diabetes Zelfzorgvragenlijst) zijn te downloaden
via internet.
6.3 . Depressie
Bij patiënten met ongecompliceerde type-2-diabetes is de prevalentie van depressie niet duidelijk
hoger dan in de algemene bevolking. Vooral bij comorbiditeit neemt de kans op een depressie bij
diabetes mellitus toe. Daarnaast kunnen specifieke factoren die de draagkracht van de patiënt
ongunstig beïnvloeden ook bijdragen aan de toegenomen kans op het ontwikkelen van een depressie.
Diabetes mellitus als chronische aandoening vraagt om specifieke copingstrategieën. Wanneer coping
faalt, kan dit de gevoeligheid voor het ontwikkelen van een depressie vergroten. Er is daarnaast nog
een omge-keerde relatie tussen depressie en diabetes mellitus. Bij een depressie kunnen neuroendocriene
mechanismen in werking treden die de kans op het ontstaan van diabetes mellitus
verhogen. Een van de be-langrijke mechanismen hiervoor is gelegen in de regulatie vanuit de
hypothalamus, via de hypofyse naar de bijnier. Bij langdurige depressies wordt niet zelden een
verhoogd cortisol aangetroffen. Met deze uiting van verhoogde bijnierschorsactiviteit ontstaat een
diabetogene situatie waarin, bij predispositie, type-2-diabetes kan ontstaan. Daar-naast leidt
behandeling met antidepressiva frequent tot gewichtstoename. De hiermee geassocieerde toename
van insulineresistentie kan ook tot het ontstaan van type-2-diabetes leiden.
De praktijkondersteuner dient verdacht te zijn op een eventuele depressie als er sprake is van
langdurig aanwezige sombere of afgevlakte stemming, interesseverlies (in werk, hobby’s, maar ook
in diabe-tesbehandeling) en wanneer nergens meer vreugde aan wordt beleefd. Daarnaast kunnen
vitale kenmerken zoals slaapstoornissen of gewichtsverlies op een depressie wijzen.
6.4 Eetstoornissen
Eetgedrag is bij iedereen tot op zekere hoogte verbonden met emotie. Soms kan het gevoelsleven
de belangrijkste leidraad worden voor eten. Men spreekt dan van emotie-eten (bijv. ‘Als ik niet
vrolijk ben eet ik het weg’). Daarnaast zijn er ‘externe eters’, die zich in hun eet-gedrag laten
beïnvloeden door omstandigheden van buitenaf (bijv. ‘Wanneer het heel lekker is eet ik meer’).
Patiënten met diabetes mellitus lopen waarschijnlijk een hogere kans op het ontwikkelen van
eetstoornissen dan de algemene bevolking. Voor type-1-diabetes is dit duidelijker aangetoond dan
voor type-2-diabetes. Voor deze verhoogde gevoeligheid zijn diverse redenen aan te geven. Niet
zelden ontstaat bij diabetespatiënten het schuldgevoel dat ze diabetes mellitus aan zichzelf te
wijten hebben. Een chronische aandoening zoals diabetes mellitus kan met een negatief zelfbeeld
en geringere zelf-waardering gepaard gaan. Door het noodgedwongen altijd met eten bezig zijn,
kan weerstand tegen (gezond) eten toenemen. Bovendien brengt intensievere
bloedglucoseverlagende behandeling het risico met zich mee van verdere gewichtstoename. Ook
wordt wel geop-perd dat de gevoeligheid voor anorexia kan toenemen wanneer langdurige
hyperglykemie gepaard gaat met onaanvaardbaar gewichts-verlies. Meestal lijden patiënten met
type-2-diabetes aan het meta-bool syndroom en is er bij hen sprake van overgewicht.
Eetstoornissen zoals anorexia nervosa kunnen de therapietrouw bij de diabetesbehandeling
negatief beïnvloeden. Overbescherming vanuit de omgeving van de patiënt kan hierbij een
averechtse uitwerking hebben. Het gemak waarmee vooral patiënten met type-1-diabetes hun
gewicht kunnen reguleren door bijvoorbeeld ‘vergeten’ insuline te spuiten, kan uitnodigen tot
onverantwoord manipuleren van het eigen lichaamsgewicht.