Dichter bij diabetes - Bvvde

7. Opsporing en diagnose
Deel 2: Behandeling van diabetes mellitus
7.1 Inleiding
Diabetes mellitus kent meestal een lange, symptoomloze aanloopfase. Uit de UK Prospective
Diabetes Study (UKPDS) blijkt dat type-2- diabetes zich in 53% van de gevallen manifesteert met
voor diabetes typerende symptomen. Bij 29% van de patiënten wordt de diabetes toevallig ontdekt,
terwijl de ziekte bij 16% gevonden wordt door infecties en bij 2% door diabetesgerelateerde
complicaties. In 1998, bij het verschijnen van de eerste herziening van de NHG-standaard Diabetes
type 2, werd nog gesteld dat er op elke bekende diabetespatiënt waarschijnlijk nog een nietgedetecteerde
patiënt zou bestaan. Deze situatie lijkt in de afgelopen tien jaar sterk verbeterd door
actievere opsporing van diabetespatiënten in de eerste lijn. Hierbij dient zich echter de vraag aan: wat is
de meest effectieve screeningsmethode? Voor een zinvolle screening moeten diverse aspecten worden
geëvalueerd: de ziekte moet een serieus gezondheidsprobleem vormen, het beloop van de ziekte dient
bekend te zijn en er moet inzicht bestaan in de kosten en effectiviteit van primaire preventie-interventies.
Daarnaast moet er een algemeen aanvaarde screeningstest zijn die veilig, precies en voldoende
gevalideerd is. Bovendien moet er een eenduidig geformuleerd beleid bestaan voor verdere
behandeling van door de screening ontdekte patiënten. Tot slot moet er bewijs zijn dat vroegtijdige
behandeling van de ziekte leidt tot betere uitkomsten voor morbiditeit en mortaliteit.
Screening op type-2-diabetes in de huisartsenpraktijk blijft hoofdzakelijk beperkt tot case-finding en
selectieve screening. Deze methoden worden, samen met andere vormen van screening, in dit
hoofdstuk besproken. De praktijkondersteuner in de eerste lijn is meestal niet direct bij detectie van
nieuwe diabetespatiënten door screening betrokken. Pas na ontdekking van type-2-diabetes komt
de patiënt bij de praktijkondersteuner in beeld. Voor de praktijkondersteuner is het belangrijk om
zich ervan bewust zijn dat een door screening ontdekte patiënt mogelijk met een geheel andere
houding een categoraal spreekuur bezoekt dan een diabetespatiënt die ontdekt is naar aanleiding
van klachten. Een door screening ontdekte patiënt had immers nog geen klachten en was nog
geen patiënt. Deze categorie patiënten verlangt daardoor meer uitleg en educatie en het kan
langer duren voor ze de impact van een ziekte als diabetes mellitus op hun bestaan onderkennen.
7.2 Epidemiologie
Epidemiologie is de leer van het voorkomen van ziekten en de variabelen die daarop van invloed
zijn. Men bestudeert in de epidemiologie de dynamiek van een ziekte op populatieniveau: het
aantal nieuwe ziektegevallen per duizend mensen per jaar (incidentie) en het voorkomen van een
ziekte per duizend mensen per jaar (prevalentie). Deze cijfers worden gebruikt bij het evalueren
van de kwaliteit van de zorg en voor het zorgbeleid. Via de website van het RIVM (www.rivm.nl)
kan het nationaal Kompas Volksgezondheid worden bekeken (www.nationaalkompas.nl), met
epidemiologische gegevens over diabetes mellitus. In 2007 waren er in Nederland 740.000
mensen met diabetes mellitus in de zorg (bijna 5% van de bevolking). De prognose is dat dit aantal
zal oplopen tot een miljoen (2015) en ruim 1,3 miljoen (2025). Dat is 8% van de Nederlandse
bevolking. Circa 90% van de patiënten heeft type-2-diabetes. Type-1-diabetes komt bij circa drie
op de duizend Nederlanders voor. Hiermee komt het aantal patiënten met type-r-diabetes in
Nederland op 45.000-50.000.
Vooral type-2-diabetes kent in de aanloop een langere subklinische fase, waardoor de ziekte soms
langer onontdekt blijft. Toch komen er per jaar in ons land meer dan 60.000 diabetespatiënten bij.