Dichter bij diabetes - Bvvde

Tabel 4.1 Klachten passend bij hypoglylcemie.
Vroege symptomen
autonome (adrenerge) symptomen angst, honger, hartkloppingen, zweten, trillen, bleekheid,
misselijkheid
neuroglykopenische symptomen
mild slecht zien/dubbelbeelden, duizeligheid, hoofdpijn, moeheid
voortgeschreden verwardheid, gestoord denken (samenhang/tempo), verminderde
concentratie, prikkelbaarheid, wisselend humeur,
atypisch gedrag, psychotisch/delirant toestandsbeeld
ernstig gestoorde coordinatie, krampaanvallen, parese, verminderd
bewustzijn, coma, epileptisch insult
Het is belangrijk om eventuele hypoachtige verschijnselen goed te inventariseren. Daarnaast is het
waardevol om in dergelijke situaties een mogelijke hypoglykemie te objectiveren met een
glucosebepaling. Bewijzend voor een doorgemaakte hypoglykemie is de combinatie die
omschreven wordt als de trias van Whipple; lage suiker (gemeten!) + symptomen + verdwijnen van
de symptomen na glucosetoediening.
Soms merken diabetespatiënten nauwelijks iets van een episode van hypoglykemie; in zo’n geval
wordt gesproken van asymptomatische hypo’s. Deze berusten deels op een ‘unawareness’ voor
hypoglykemie. Hieronder wordt verstaan het verminderd aanvoelen van een hypoglykemie of de
afname van symptomatologie bij recidiverende, gelijke lage bloedsuikerwaarden. Dit kan versterkt
worden door regelmatig optredende hypo’s. Wanneer patiënten de standaardverschijnselen van
een hypo niet meer als zodanig waarnemen en interpreteren, maken deze verschijnselen vaak
plaats voor nieuwe symptomen. Deze nieuwe symptomen worden door de patiënt dan niet herkend
en evenmin met een optredende hypo geassocieerd.
De frequentie van hypoglykemie kan toenemen met een scherpere instelling van de diabetes.
Daarnaast speelt mogelijk ook de ziekteduur van de diabetes mellitus een rol bij ‘hypounawareness’.
Uitgebreide autonome neuropathie kan zich ook als hypo-unawareness
manifesteren. Van de geneesmiddelen staan bètablokkers erom bekend dat ze vooral de
adrenerge vroege signalen van een hypoglykemie kunnen maskeren.
4.5. Lichaamseigen tegenregulatie
Het lichaam kent diverse mechanismen die in werking treden zodra een te lage bloedsuiker dreigt
te ontstaan. We spreken bij deze compenserende mechanismen van contra- of tegenregulatie. Het
netto effect van tegenregulatie bij dreigende hypoglykemie is een afname van het perifere
glucoseverbruik en een toename van de glucoseproductie door de lever. Zodra het bloedglucose
daalt tot circa 4,5 mmol/L, zal de endogene insulineproductie afnemen en uiteindelijk stoppen.
Hiermee ontstaat een mogelijkheid voor de lever om de glucoseproductie op te voeren. Wanneer
de glucosespiegel verder daalt tot 3,6-3,9 mmol/L, treden andere tegenregulatiemechanismen in
werking. Er vindt activering plaats van het adrenerge systeem in het bijniermerg: adrenaline
stimuleert in de lever de glucoseproductie uit vet en eiwit (gluconeogenese) en remt het
glucoseverbruik perifeer in de weefsels. Daarnaast is er het mechanisme van de alfacellen in de
pancreas, die glucagon produceren in reactie op een bloedglucoseverlaging. Hierdoor wordt naast
de gluconeogenese (aanmaak van glucose uit eiwitten en vetten) ook de glycogenolyse (het
vrijkomen uit de lever van als glycogeen opgeslagen glucose) gestimuleerd. Daarnaast speelt ook
het door de hypofyse geproduceerde groeihormoon een rol in de tegenregulatie van hypoglykemie
(zie figuur 4.2). Groeihormoon wordt volgens een vast 24-uurspatroon door de hypofyse
uitgescheiden, waarbij de hoogste waarden worden gevonden in de nanacht en vroege ochtend.