Download - Cultuurnetwerk.nl

kunstenaars als amateurs. Niet om eendrachtig en harmonieus samen te gaan, maar om
de amateuractiviteiten aan banden te leggen. Door strenge selectie zou de vermeend
bedroevende kwaliteit van het amateurisme kunnen verbeteren. Het optreden van amateurs
als beunhazen, dat wil zeggen als bedreiging voor de achterban van beroepmusici
en -acteurs, kon zo ook beter bestreden worden (Van den Burg & Kassies 1987: 30-39).
In de ogen van vakgenoten is het nu zelfs zo dat de beroepsmusicus of -acteur die zich
heeft gespecialiseerd als leraar of artistiek leider in de amateursector, veel lager wordt
aangeslagen dan degene die voor zalen optreedt. Een mogelijke verklaring hiervoor is
dat de kunstzinnige liefhebberij in de twintigste eeuw zijn exclusieve karakter verloor
en als dalend cultuurgoed in brede lagen van de bevolking ingang heeft gevonden.
Zoals de stedelijke muziekmeester vaak de voorganger en instructeur was bij de muziekgenootschappen,
zo waren beroepsmusici in negentiende eeuw ook muziekleraar, maar
nu vaker bij de leerlingen aan huis. Betaalde muziek- en zanglessen aan huis bij de
gegoede burgerij waren eerst een neventaak en welkome bijverdienste. De muziekmeester
of leraar profiteerde zo mee van het sociale aanzien van zijn opdrachtgevers,
zoals musici of schilders vanouds hun reputatie mede aan het prestige van hun broodheren
ontleenden. Maar geleidelijk aan werd privé muziekonderwijs en de huismuziek,
dus de beroepsleraar in dienst van de leerling-amateur, een zelfstandige beroepsspecialisatie.
Bij de opkomst van de muziekscholen, vooral na de Tweede Wereldoorlog heeft
het onderwijs aan groepjes leerlingen het gewonnen van de individuele lessen aan
huis. Terwijl steeds meer amateurs als leerling of als ensemblelid profijt hebben van
de instructie van vakmensen, lijkt dit maatschappelijk succes zich tegen het prestige
van de muziekleraar te keren. Althans binnen de pikorde van het huidige muziekgilde,
waar de muziekschoolleraar of artistieke leider van amateurgezelschappen nooit op
zijn maatschappelijke waarde wordt geschat. Lesgeven geldt nog steeds als een tweede
kans voor musici die als orkestlid en zeker als solist tekort schoten.
In het eerder aangehaalde voorstel voor een programmafonds cultuurparticipatie wordt
de kunstvakopleiding genoemd als een tweede doelgroep voor de campagne ter verbetering
van het imago van de amateur. De negatieve beeldvorming speelt het sterkst bij
de podiumkunsten. Er zijn geen signalen dat in de beeldende sector in dezelfde mate
op pedagogisch-didactische specialisaties wordt neergekeken. Tekenleraar gold als een
eerzaam middel van bestaan voor beeldende kunstenaars, evenals trouwens de particuliere
schilderlessen voor amateurs in het eigen atelier.
Cultuur + Educatie 20 2007 15