Download - Cultuurnetwerk.nl

Onder katholiek banier ging lang niet alles harmonieus en eendrachtig. Net als in de
sport deden koren, muziek- en toneelgezelschappen mee aan een onderlinge competitie
tijdens concoursen en festivals. De landelijke en regionale (diocesane) katholieke
bonden organiseerden dit en stimuleerden hun leden om deel te nemen. Het streven
naar de overwinning en de bevordering naar een hogere afdeling was een stok achter
de deur om steeds geoefend en ingespeeld op de repetities te verschijnen, maar zorgde
natuurlijk ook voor rivaliteit en fanatisme tussen gezelschappen in de gemeente of met
die in de buurgemeenten.
RANGEN EN STANDEN
Dit ‘rijke roomsche’ leven kende vanzelfsprekend zijn hiërarchie en pikorde. Verschillen
naar stand en sociale klasse werden er niet overbrugd. Als er meerdere toneelgroepen
of harmonieën in een gemeente actief waren, bestond er meestal een onderscheid naar
sociale klasse. In de steden had bijna elke stand zijn eigen amateurverenigingen. Ook
in een klein dorp met één fanfare of toneelclub gingen bij uitvoeringen de notabelen
vooraan en mengden zich nauwelijks met de overige aanhang.
Opmerkelijk was tevens dat de boeren weinig participeerden in de amateurmuziek in
dorpen. Natuurlijk moesten zij vaker van ver komen en stonden ook onregelmatige
werktijden van het boerenbedrijf een stipt repetitierooster in de weg. Maar buiten dat
gingen zij ook meer op in een eigen standsorganisatie, die voor hen in een eigen pakket
aan ondersteunende dienstverlening en gezelligheid voorzag. Het clichébeeld van
een dorpse boerenkapel is achteraf geconstrueerd en klopt dus niet met de historische
feiten. Het boerenkiel, de rode halsdoek en zwarte petje zijn ooit geïntroduceerd als
carnavalsuitdossing en het eerst gedragen door middenstanders (Slegers 2007).
PUBLIEK
Elke aubade door een koor of serenade door de fanfare zorgde voor leven in de brouwerij
en bracht veel toehoorders op de been, maar het leidde niet automatisch tot
veel bezoek aan andere uitvoeringen. In de jaarverslagen van de muziekverenigingen
werd vaak geklaagd over de lage opkomst bij de officiële concerten zonder feestmuziek
als hoofdschotel. In de zaal bestond het publiek maar al te vaak uit wat vrienden en
familie leden. En dat kwam niet louter door de heffing van entreegeld, want ook nadat in
talrijke dorpen en steden vaste muziekkiosken waren gebouwd, trokken de openluchtconcerten
maar weinig toehoorders (Slegers 2007). De toneelvoorstellingen werden
beter bezocht, zowel in de zaal als in de open lucht. Deze laatste vorm werd in de jaren
vijftig geweldig populair (zie de overzichten van Spierings 1950 tot en met 1960 en
Cultuur + Educatie 20 2007 37