wetenswaardig allerlei bijdragen tot algemeene ... - Etymologiebank

157
Stère (Fransch; van 't Qr. stéréos — hard, vast; bij uitbreiding een
vast lichaam) is een inhoudsmaat, die gelijk staat met een kubieken
meter. De benaming wordt alleen gebruikt, waar het geldt, het
meten van brandhout.
Stereoscoop (Qr. stereos — hard, skopein — onderzoeken, zien;
letterlijk: instrument om een plaat als „lichaam" (zie stère) te
zien.) Zet men een lichaam, bijv. een kubus, vóór zich op taîel, dan
zal men met het linker oog niet volkomen hetzelfde beeld zien
als met het rechter oog : het linkerzijvlak bijv. lijkt, met het linker
oog gezien, grooter dan met het rechter. Wanneer men nu het
beeld van den kubus voor elk oog afzonderlijk teekent (tegenwoordig
fotografisch) en beide platen door een daarvoor gemaakt
kijkglas beschouwt (op bepaalden afstand), dan ziet men niet
meer een plaat, d. i. een plat vlak, maar een lichaam, den kubus
zelf. Vandaar dat dit kijkglas „stereoscoop" heet.
Stereotypie (Gr. stereos •=. hard, tupos — letter). Zooals men weet,
wordt een boek meestal met losse letters gezet. Is het werk van
eenigen omvang, dan reikt de voorraad letters („typen") niet toe,
om het geheele boek achter elkander te zetten. Daarom is het gewoonte
het boek in vellen (meestal van 16 blz.) te zetten; op blz.
17 begint dan vel 2, zie 't cijfer rechts onderaan ; op blz. 49 vel 5,
enz. Is nu zulk een vel afgedrukt (en wel in het benoodigd aantal
exemplaren), dan breekt de zetter het zetsel van die 16 blz. weer
af en verdeelt elk lettertje weer over de daartoe bestemde hokjes
van de letterkast (het z.g. „distribueeren" — verdeelen). De vrijgekomen
letters kunnen dan weer voor een nieuw vel dienen.
Wordt een boek veel gebruikt, dan zal men voor eiken nieuwen
druk den tekst (copy) weer opnieuw moeten zetten. Om nu de
groote kosten daarvan uit te winnen 1 ), heeft men iets uitgevonden,
waardoor een nieuw zetsel niet noodig is. Men neemt nl. van het
zetsel van den ouden druk, voordat het gedistribueerd wordt, een
l ) Een vel kost aan zetkosten ± î 60, onverschillig of men er één
oï 1000 exemplaren van laat drukken, de moeite van afdrukken is
n.1. gering.