wetenswaardig allerlei bijdragen tot algemeene ... - Etymologiebank

44
(opstel) uit te werken. Inzonderheid waren commentarii de korte
aanteekeningen van de verschillende regeeringspersonen, over
hetgeen zij in hun ambt opmerkten. Ook de aanteekeningen, die
de professoren voor hun voordrachten maakten, heetten commentaren,
en hieruit ontwikkelde zich de hedendaagsche beteekenis:
„verklarende aanteekeningen"; bijv. commentaren op Vondels
Lucifer. — Ook zegt men wel eens van een of ander, dat duidelijk
genoeg is: „commentaar overbodig!" (Men bedoelt dan: het
beleedigende, het dwaze springt duidelijk genoeg in het oog.)
Concordaat (Lat. concordatus = wat overeenstemt). Aldus noemt
men de overeenkomst tusschen den Pauselijken stoel en een
wereldlijke regeering, waarbij de onderlinge verhouding tusschen
kerk en staat nader wordt geregeld. Spreekt men echter van
„Het Concordaat", dan wordt daarmede steeds bedoeld het concordaat,
dat in 1801 tusschen Frankrijk en den Paus tot stand
kwam.
Conrector (Lat. cum = mede; rector =z bestuurder) is de onderdirecteur
van een gymnasium, die zoo noodig den rector vervangt.
Contradictio in terminis (Lat. : tegenspraak in de benamingen ; contra
= tegen ; dicere = zeggen). Aldus noemt men uitdrukkingen, die
feitelijk een tegenstrijdigheid bevatten; bijv., een tam wildzwijn;
een gouden oorijzer, enz.
Contramine (verbastering van het Fr. contremine). „Hij is altijd
in de contramine", hoort men wel eens, waarmee dan bedoeld
wordt: „hij wil altijd het tegengestelde, hij wil je altijd dwarsboomen."
— De uitdrukking is aan het krijgswezen ontleend. Bij
het beleg van een vesting graaft de vijand mijnen naar de vesting
heen, om een muur, een poort, enz. in de lucht te laten vliegen.
De belegerden zoeken dit te beletten, door het aanleggen van een
tegenmijn, een contramine.
Controle (Fr. ; letterlijk : contre-rôle = tegen-rol), beteekent opzicht,
toezicht. Oorspronkelijk had het woord betrekking op geldzaken ;