Download - Bam

Na 2002 wordt een herstel verwacht, resulterend in een groei van 1,5% per jaar gemiddeld, met
een differentiatie in de onderscheiden sectoren. Kwalitatief zullen door opdrachtgevers steeds
hogere eisen worden gesteld aan organisatie en coördinatie bij steeds grotere, complexere
projecten. Dat gebeurt in een omgeving, die steeds vrijer wordt bijvoorbeeld in termen van de
Vestigingswet, maar strenger in termen van milieu-eisen en ruimtelijke inrichting.
Woningbouw
De ontwikkeling van de woningbouwproductie is in 2001 tegengevallen. Een jaar geleden
werd nog uitgegaan van een stabilisatie. Het resultaat is echter dat de productie in 2001 met 6%
is afgenomen. Hierbij moet een onderscheid gemaakt worden tussen de nieuwbouw van
woningen en renovatie en groot onderhoud van woningen. De markt bestaat voor circa 60% uit
nieuwbouw en voor circa 40% uit renovatie en groot onderhoud. In 2001 is de nieuwbouw met
10% afgenomen en de renovatie- en groot onderhoudactiviteiten zijn met 1,5% toegenomen. Wat
dit laatste betreft is de trend van de afgelopen jaren niet doorbroken en wordt ook voor de nabije
toekomst een verdere stijging verwacht. De nieuwbouw zal echter in 2002 verder afnemen,
waarna vanaf 2003 naar verwachting een herstel zal optreden. De vraag naar een betere kwaliteit
vraagt om een facelift van een aanzienlijk deel van het bestaande woningbestand. Gemeenten,
woningbouwcorporaties en marktpartijen zullen flink investeren in renovatie en groot onderhoud.
De ontwikkelingen van dit deel van de markt zullen waarschijnlijk langere tijd goed blijven.
Het ambitieniveau van de overheid voor de nieuwbouw van woningen ligt voor een aantal jaren
op 100.000 per jaar. De procedures om uiteindelijk tot bouwvergunning te komen, zijn ingewikkeld
en omslachtig. Wezenlijke vertraging in besluitvorming kan ontstaan doordat volop gebruik
gemaakt wordt van de wettelijke mogelijkheden tot inspraak. Dit heeft een belangrijke vertraging
in de afgifte van bouwvergunningen veroorzaakt. In 2001 werden slechts 60.000 vergunningen
afgegeven. Een in de tweede helft van 2001 ingestelde werkgroep, samengesteld vanuit de overheid
en het bedrijfsleven, is met voorstellen gekomen om hierin verbetering aan te brengen.
De resultaten hiervan zullen echter door de stroperige materie eerst na enige tijd effect hebben.
Bovendien is de vraag of 100.000 nieuwe woningen per jaar wel realistisch is, omdat hierbij
uitgegaan wordt van een vervanging van meer dan 30.000 bestaande woningen per jaar bij een
huidig niveau van ruim 10.000 per jaar. Weliswaar verschuift het accent van de nieuwbouw in de
tijd naar het vernieuwen van de steden, maar de procedures aldaar zijn ingewikkelder dan in de
uitleggebieden.
Utiliteitsbouw
De tegenvallende economische ontwikkelingen hebben in 2001 nog maar een beperkte
invloed gehad op de productie in de utiliteitsbouw. Zowel de nieuwbouw als renovatie en groot
onderhoud daalden licht met circa 1%. De gevolgen zullen in 2002 ongetwijfeld groter zijn.
De prognoses duiden op een teruggang van circa 10% van de nieuwbouw en ruim 1% in renovatie
en groot onderhoud. Bij een herstel van de economie zal na 2002 weer van een groeiende utiliteitsbouwproductie
sprake zijn. De dip wordt voor een groot deel veroorzaakt door een terugval in de
commerciële kantoren- en bedrijfsgebouwenmarkt, terwijl van een belangrijk deel van de agrarische
sector geen grote investeringen te verwachten zijn op korte termijn. Vooral de stagnatie
in de telecommarkt veroorzaakt leegstand in zojuist gereedgekomen en in aanbouw zijnde
gebouwen. Een aantal nieuwbouwplannen is stopgezet. De publieke utiliteitsbouw is op peil
gebleven en zal naar verwachting ongeveer op het huidige peil blijven. De gestelde prioriteiten in
de gezondheidszorg zullen zelfs zorgen voor een toename van bouwactiviteiten. De cijfermatige
gegevens bevestigen de tendens naar renovatie en groot onderhoud van de bestaande bebouwing.
Vastgoed
Na een groot aantal jaren van gestage groei is er in 2001 zowel op de woningmarkt als op
de markt voor commercieel vastgoed sprake van een trendbreuk. De terugval van de economische
groei en de problemen in een aantal sectoren van de economie zijn rechtstreeks in de vastgoedmarkten
voelbaar.
Koninklijke BAM NBM 37