Download - Bam

40 jaarrapport 2001
De kantorenmarkt onderging de laatste maanden van het jaar een gedaanteverandering. Begin
2001 wees alles erop dat de groeicurven van de vorige jaren zich ook dit jaar door zouden zetten,
maar door de gewijzigde omstandigheden in de tweede helft van het jaar was dit niet het geval.
Er was niet alleen sprake van een terugval in de vraag naar nieuwe vierkante meters door de
gewijzigde omstandigheden, maar er kwam relatief een groot aanbod van nieuwe kantoorruimte
in onderverhuur. Dit werd veroorzaakt door het niet realiseren van groeiprognoses als gevolg van
de ontwikkelingen in de economie.
Toch was 2001 geen slecht jaar. Er is circa 2 miljoen vierkante meter door de markt opgenomen
(minder dan het historische hoogtepunt in 2000, maar boven de opnames in de jaren daarvoor).
Het aanbod aan nieuwe kantoorruimte bedroeg echter meer dan 3 miljoen vierkante meter,
beduidend meer dan de 2,5 miljoen vierkante meter eind 2000. De huurprijzen maakten in 2001
een pas op de plaats.
De verwachting is dat, in afwachting van het herstel van de economie, het opnamevolume op de
kantorenmarkt in 2002 op een beduidend lager niveau zal liggen dan in 2001. Het aanbod zal,
mede door het aanscherpen van de voorverhuureisen en het zelfcorrigerend vermogen van de
markt, evenwel – naar onze verwachting – weer een redelijke relatie krijgen met de behoefte.
De markt voor bedrijfsruimten kende in 2001 een goed jaar. De vooruitzichten zijn in deze markt
rechtstreeks afgeleid van de ontwikkelingen in de economie.
De winkelmarkt vertoonde in 2001 een stabiel beeld. Het consumentenvertrouwen liep weliswaar
iets terug, maar de opname van nieuwe winkelruimte bleef vrijwel gelijk aan die van 2000. Wel is
sprake van een forse toename van het aanbod zonder dat sprake is van opvallende leegstand.
De huurprijzen zijn in 2001 licht gestegen.
Er blijft veel belangstelling bestaan voor het direct beleggen in vastgoed. In 2001 is in Nederland
ongeveer net zoveel belegd in commercieel vastgoed als in 2000. Opvallend is dat naast de
buitenlandse partijen ook een toenemend aantal particuliere beleggers een aanzienlijk aandeel
van beleggingen in vastgoed voor hun rekening neemt. De aanvangsrendementen zijn ten
opzichte van 2000 nagenoeg niet gewijzigd.
De woningmarkt verloor in 2001 de kenmerken van oververhitting maar bleef – mede als gevolg
van het achterblijvende aanbod – van een goed niveau. Er is wel sprake van een duidelijke omslag
van een verkopersmarkt naar een kopersmarkt. Potentiële kopers oriënteren zich weer op de
kwaliteit en de prijs van het aanbod alvorens een koopbeslissing te nemen. De verkoop van de
bestaande woning begint weer een voorwaarde te zijn voor aankoop van nieuwbouw.
In Nederland moet meer ruimte voor wonen worden gereserveerd. In de Vijfde Nota Ruimtelijke
Ordening heeft het kabinet vastgelegd dat er maximaal 85.000 hectare aan het wonen in de
toekomst mag worden besteed. Uit onafhankelijk onderzoek blijkt dat om aan de wensen van de
woonconsument tegemoet te komen er nog eens 15.000 hectare extra nodig is. Om die woningen
te bouwen waar de consument nu om vraagt, zal de regering 100.000 hectare moeten reserveren.
Doet de regering dat niet, dan zullen er in de toekomst te kleine woningen op te kleine kavels
gebouwd worden. Dat is contrair aan de vraag naar kwaliteit, die structureel zal blijven groeien,
ondanks de huidige tijdelijke dip in de economische groei.
Onderhoud van gebouwen en woningen
Zoals reeds eerder opgemerkt, is de onderhoudsmarkt structureel een groeimarkt, omdat
de bestaande woning- en gebouwenvoorraad blijft groeien en onderhoud ook gepaard gaat met
kwaliteitsverbetering. Recente cijfers bevestigen dat, ook in een afnemende economische groeiperiode,
de onderhoudsactiviteiten blijven toenemen. Inmiddels is de totale onderhouds- en
renovatiemarkt net iets groter dan de totale nieuwbouwmarkt.