Papuaweb: Landman (2005) Thesis - 'The Devil's Own Country'

1 Inleiding
‘C’est une pays très intéressant pour un naturaliste, mais pour le reste …rien.’ 1
Deze uitspraak deed de Italiaanse ontdekkingsreiziger Luigi Maria d’Albertis in 1877
nadat hij in Australië was teruggekeerd van een maandenlange tocht over de Fly-
rivier in het zuiden van Nieuw-Guinea. Zijn beschouwing sloot ten nauwste aan bij
de opvatting die de beroemde Engelse natuurkundige Arthur Rusell-Wallace een
kleine twee decennia eerder al had verkondigd. Hij verklaarde dat het leek ‘alsof de
Natuur voorzorgsmaatregelen getroffen heeft, opdat deze, hare uitgelezenste schatten
niet te gemeen en dientengevolge beneden de waarde geschat zouden worden. (…)
Het land is alom rotsig en bergachtig, overal bedekt met dicht woud, en vormt met
zijne moerassen en afgronden en getande ruggen een schier onoverkomelijke
slagboom voor hen, die in het onbekende binnenland willen vooruit dringen; terwijl
de bevolking bestaat uit gevaarlijke wilden, verzonken in den diepsten poel van
barbaarschheid.’ 2
Dientengevolge behoorde het eiland aan het eind van de negentiende eeuw –
en nog decennia daarna – tot de grootste terra incognita ter wereld. Na eeuwenlange
contacten tussen de kustbewoners en Europeanen van verschillende nationaliteit was
er over het binnenland nog vrijwel niets bekend. Dit was niet alleen aan de
natuurlijke gesteldheid en de vijandige attitude van de lokale bevolking te wijten,
maar ook aan de erbarmelijke klimatologische omstandigheden die ervoor zorgden
dat ziektes als beriberi onder de westerse bezoekers van het gebied vele slachtoffers
maakten. Deze notoire ongezondheid gaf de chirurgijn van het Nederlandse fort op
de westkust van het eiland dan ook aanleiding om reeds een dag na de officiële
inauguratie van die militaire voorpost te bepleiten dat ‘het volstrekt noodzakelijk is,
om zoo spoedig mogelijk deze plaats te verlaten en de gelegenheid op te zoeken, om
de equipage gedurende een geruimen tijd van versche groentes, vleesch en soep te
voorzien, (…), daar zonder dat, het te verwachten is, [dat] de ziekenstaat eerder zal
1 ‘Journaal eener reis naar Misool, Onin en de Geelvinksbaai van october tot december 1872 door den
gouvernements-commissaris J.G. Coorengel, oud-resident van Timor’ in: P.J.B.C. Robidé van der Aa,
Reizen naar Nederlandsch Nieuw-Guinea ondernomen op last der regeering van Nederlandsch-Indië
in de jaren 1871, 1872, 1875-76 door de heeren P. van der Crab en J.E. Teysmann, J.G. Coorengel en
A.J. Langeveldt van Hemert en P. Swaan (’s-Gravenhage 1879) 190-191
2 A. Haga, Nederlandsch Nieuw-Guinea en de Papoesche eilanden II (Batavia en ’s-Hage 1884) 158
1