Papuaweb: Landman (2005) Thesis - 'The Devil's Own Country'

5 De internationale politieke strijd om Nieuw-Guinea 1870-1875
‘Terwijl wij omtrent dat groote eiland, dat eenmaal zulk een belangrijke rol zal
spelen in den omgang en in het verkeer tusschen de bewoners van Nieuw-Holland,
Polynesië en Z.O. Azië, nog volkomen onverschillig zijn, en werkeloos toezien wat
anderen daar gelieven uit te voeren, schrijft hier een Rus zijne ontmoetingen, daar
zendt een Italiaan de resultaten van zijn onderzoek omtrent dat eiland in het licht, en
ginds berigt kapitein Moresby, hoe hij, met zijn oorlogschip ‘Basilisk’ rondstoomde,
verscheidene eilanden tot Nieuw-Guinea behoorende ontdekte, op die eilanden de
Britsche vlag geplant en hun namen gegeven heeft naar eenige der hoofdofficieren
van zijn schip.’ 119
Op deze wijze werd in de Indische pers de aandacht gevestigd op de situatie die in
het begin van de jaren zeventig omtrent Nieuw-Guinea was ontstaan. Hoewel lang
niet altijd op de meest betrouwbare informatie gebaseerd gonsde het tussen 1870 en
1880 van de geruchten over interesse voor het eiland van Franse, Duitse, Italiaanse,
Amerikaanse, Russische en Australische zijde.
Dientengevolge werd er zowel van buitenaf, via de pers, als vanuit officiële
kringen (de consul-generaal in Melbourne en de Gouverneur-Generaal in Batavia)
pressie uitgeoefend op de regering in Den Haag om een duidelijk beleid ten aanzien
van de Nederlandse soevereiniteitsrechten te formuleren. Daardoor nam Nieuw-
Guinea, in contrast tot de twee voorgaande decennia, een belangrijke rol in binnen de
Nederlandse koloniale politiek en droeg de discussie over de Nederlandse
aanspraken op een deel van het eiland bij aan de ontwikkeling van een perceptie
waarin ‘Nederland nog steeds de tweede koloniale mogendheid is en recht heeft eene
eervolle plaats te bekleden in de rij der natiën, mits het zich zelve eere en geen
‘policy of resignation’ dulde’. 120
In 1870 werd de regering, voor het eerst sinds de strubbelingen met de
Engelsen in de jaren veertig, door Italiaanse pretenties in de regio gedwongen om
een keuze te maken ten aanzien van het Nieuw-Guinea beleid.
119 Soerabaiasch Handelsblad, 18 december 1873
120 Brantsen van der Zijp in: Handelingen van de Tweede Kamer der Staten Generaal 26 februari 1885
35